نامگذاری سال،«نقشه راه» مردم و مسوولان است

برپایه قانون اساسی کشور ترسیم و ابلاغ سیاست های کلی نظام و جهت گیری کشور بر عهده رهبری نظام است که اتخاذ این سیاست ها سبب توجه آحاد جامعه به این مهم می شود. این وظیفه مهم از راه های مختلفی همچون سخنرانی ها، ابلاغ ها، نامه ها، دستور و در پاره ای موارد حکم حکومتی به اجرا در می آید.

یکی از روش ها و شیوه های ترسیم جهت گیری کلی نظام و مسوولان که به ابتکار آیت الله خامنه ای مقام معظم رهبری ایجاد شده، نامگذاری برای سال ها است. ایشان به طور رسمی از 1378 خورشیدی در پیام نوروزی خود به این مساله اشاره کردند و در سال های بعد نیز این روند را ادامه دادند، به گونه ای که هر سال برپایه تحول ها و رویدادها، بررسی بدنه کارشناسی نظام و مشورت با نخبگان؛ نام و عنوانی را برای سال نو بر می گزینند و در آن سال نیز عمده سیاست ها و جهت گیری ها را بر پایه آن تنظیم و پیگیری می کنند.

ایشان تا 1378 خورشیدی از نامگذاری صریح و مشخص سال ها پرهیز و تنها تاکید های لازم را در پیام نوروزی مطرح می کردند. از 1369 تا 1377 خورشیدی، عملکرد کشور با اولویت های سازندگی، توسعه اقتصادی و توجه ویژه به بازسازی کشور مبتنی بر الگوهای توسعه ای همراه بود. در این سال ها تاکید رهبر انقلاب بیشتر بر اموری چون اصلاح امور، عدالت اجتماعی، وجدان کار، انضباط اقتصادی، پرهیز از اسراف و صرفه جویی و توجه و تحکیم معنویت قرار داشت.

در گزارش پیش رو تلاش می شود تا نامگذاری سال بر پایه تفکیک موضوعی، بررسی و واکاوی شود.

*** جایگاه خدمتگزاری مسوولانه و وحدت در نامگذاری سال ها

اتحاد و همدلی در داخل به پیشبرد سیاست ها کمک شایانی می کند و در عرصه بین المللی نیز اقتدار کشور را به نمایش می گذارد. از این رو، رهبری در سال های دهه 80 همواره بر این امر مهم تاکید داشتند که از نامگذاری ها نیز می توان به این موضوع پی برد.

رهبری 1382 خورشیدی را به علت ضرورت اولویت بندی اقدام ها برای خدمت ‌‌رسانی عمیق، ماندگار و زودبازده‌‌ به جامعه، این سال را «نهضت خدمتگزاری به مردم» نامیدند و بیان داشتند: نکته ای که امسال اضافه می کنم و به آن تأکید می ورزم، این است که همه مسوولان در سه قوه، باید نهضتی را برای خدمت رسانی به مردم شروع کنند. ممکن است ما انواع و اقسام کارها و برنامه ها را در پیش رو داشته باشیم و اجرا کنیم؛ باید در میان آنها آنچه خدمت رسانی عمیق تر و ماندگارتر و زودبازده تر محسوب می شود، اولویت پیدا کند.

رهبر معظم انقلاب سال بعد (1383خورشیدی) را به دلیل اینکه آخرین سال خدمتگزاری دولت اصلاحات و ضرورت گزارش دهی درباره اقدام های صورت گرفته با عنوان «پاسخگویی سه قوه به ملت ایران» نام نهادند و تاکید کردند: در واقع سال 83، سال پاسخگویی سه قوه به ملت ایران است. مطمئنا در این پاسخگویی، حقایق شیرین و بسیاری برای مردم روشن خواهد شد و خدمات بزرگی که انجام گرفته است، به مردم گفته خواهد شد. در این پاسخگویی، مسوولان به کمبودها و نواقصی در کار خود پی‌خواهند برد، که آن‌ها را برطرف خواهند کرد و مردم هم با آشنایی بیشتر با عملکرد دستگاه‌ها، منتظر شروع دوره‌های جدید و کارهای جدید و مسوولیت های جدید خواهند بود.

سال های 1384 و 1386 نیز به ترتیب با عنوان «همبستگی ملی و مشارکت عمومی» و «اتحاد ملی و انسجام اسلامی» نامگذاری شد. رهبری در سال 1384 خورشیدی به مناسبت نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری بیان فرمودند که «یقیناً مشارکت عمومی مردم - چه در انتخابات و چه در مسایل گوناگونی که این دولت و همچنین دولت آینده در پیش رو دارد - و همبستگی ملی آنان خواهد توانست به پیشرفت برنامه ها کمک کند.» ایشان در ارتباط با سال اتحاد ملی و انسجام اسلامی به منظور تقویت اتحاد و انسجام میان مسلمانان و ملت اسلامی نیز اظهار کردند: به نظر من امسال، سالِ «اتحاد ملی و انسجام اسلامی» است؛ یعنی در درون ملت ما اتحاد کلمه همه آحاد ملت و قومیت های گوناگون و مذاهب گوناگون و اصناف گوناگون ملی؛ و در سطح بین المللی، انسجام میان همه مسلمانان و روابط برادرانه میان آحاد امت اسلامی از مذاهب گوناگون و وحدت کلمه آنها.

آخرین نامگذاری در این زمینه به 1394 خورشیدی بازمی گردد که به علت اهمیت وجود صمیمیت، همکاری و اعتماد میان دولت و ملت، رهبری آن سال را «دولت و ملت، همدلی و همزبانی» نامگذاری کردند و فرمودند: امیدواریم این شعار در عمل تحقّق پیدا کند و هر 2کفّه‌ این شعار، یعنی ملّت عزیزمان، ملّت بزرگمان، ملّت با همّت و با شجاعتمان، ملّت بصیر و دانایمان و همچنین دولت خدمتگزار بتوانند به این شعار به معنای حقیقی کلمه عمل بکنند و آثار و نتایج آن را ببینند.

***ضرورت پرهیز از اسراف در نگاه رهبری

اسراف و زیاده روی به عنوان عادتی ناپسند همواره از جانب عالمان دین و امامان معصوم (ع) مورد نکوهش قرار گرفته است. این مهم سبب شد تا رهبر معظم انقلاب نیز در نامگذاری چند سال که بیشتر آنها به دهه 1370 مربوط می شود، بر این امر تاکید کنند.

رهبر انقلاب 1375 خورشیدی را به دلیل وجود اسراف در ثروت عمومی و موجودی های کشور و منابع طبیعی، سال «پرهیز از اسراف و حفظ ثروت و منابع عمومی کشور» نامیدند و در تشریح آن یادآور شدند که «من همه را به رعایت منابع مالی کشور توصیه میرکنم... اسراف در ثروت عمومی و موجودی های این کشور و منابع طبیعی و نیز در آنچه که با زحمت زیاد به دست می آید و اسراف در نان و آب و انرژی و نیروی انسانی، همه اینها بد است.»

سال بعد (1376) به دلیل اهمیت ادامه اهداف سال گذشته، اسراف در اموال عمومی و شخصی مورد توجه رهبری قرار گرفت و ایشان ضمن نامگذاری این سال با عنوان «مبارزه با اسراف و زیاده ‌روی و نابود کردن اموال عمومی و اموال شخصی» فرمودند: «من می‌خواهم به مردم عزیزمان عرض کنم که امسال همه سعی کنند اسراف را کنار بگذارند. متاسفانه در زندگی های ما اسراف وجود دارد. اسراف یعنی تضییع نعمت الهی؛ یعنی نشناختن قدر نعمت الهی. البته بیشتر، مخاطب ما در این سخن، افراد متمکنند».

این روند در سال بعد نیز پیگیری شد و رهبر معظم انقلاب آن را سال پرهیز از اسراف نامگذاری کردند. رهبری در تشریح علت نامگذاری سال 1377 گفتند که « امسال توصیه مهم من عبارت است از صرفه جویی! دولت هم باید صرفه جویی بکند؛ ملت هم باید بکند. دولت، علاوه بر صرفه جویی، بایستی راه های صرفه جویی را هم به مردم تعلیم بدهد».

حدود یک دهه بعد یعنی در 1388 خورشیدی به طور مجدد این موضوع برجسته شد و رهبری با نامگذاری «حرکت به سمت اصلاح الگوی مصرف» بر ضرورت مهار اصراف گرایی که به ضرر منافع ملی است تاکید و اظهار کردند: مسوولان کشور در درجه اول - چه قوه مقننه، چه قوه مجریه و چه سایر مسوولان کشور؛ قوه قضاییه و غیر آنها - و اشخاص و شخصیت ها در رتبه های مختلف اجتماعی و آحاد مردم ما از فقیر و غنی، بایستی به این اصل توجه کنند که باید الگوی مصرف را اصلاح کنند.

*** تاکید رهبری بر رشد معنویت و الگوگیری شایسته

ضرورت تحول درونی و تقویت معنویت همواره در کانون توجه رهبری از همان سال های پایانی دهه 1360 تا میانه دهه 1380 بوده است.

رهبر انقلاب با نامیدن سال 1369 با عنوان «تحول درونی و اصلاح امور» بر این موضوع مُهر تایید زدند. ایشان در تشریح سال فرمودند: امیدواریم بتوانیم به کمک خدا و با حرکت در راه او و با استغفار و توبه‌ الیاللَّه، متاع حَسَن و قدرت و قوّت و عزت الهی را برای خودمان و برای این ملت بزرگ و فداکار تأمین کنیم.

سال 1370 خورشیدی نیز با عنوان «صبح روشنی» به تحسین کمک های مردمی و فداکاری ها برای کمک به زلزله زدگان اختصاص یافت. سال بعد (1371) هم «تحکیم معنویت» نام گرفت که از اهمیت این موضوع نزد رهبر انقلاب حکایت داشت. رهبری همچنین سال 1372 را با عنوان «عدالت اجتماعی» نامگذاری کردند و با تاکید بر ضرورت تأمین عدالت و کاهش شکاف طبقاتی، ایجاد رونق اقتصادی و تلاش سازندگی، فرمودند: آنچه که من به برنامه‌ریزان و مسوولان دولتی موکدا سفارش می‌کنم، این است که در این برنامه توجه کنند که هدف اصلی، کمک به طبقات محروم جامعه باشد. این، چیزی است که ما را به عدالت اجتماعی نزدیک می‌کند.

در ارتباط با موضوع الگوگیری شایسته 1378 به مناسبت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(ره) با نام «امام خمینی قدس سره»، 1379 به مناسبت اینکه در یکسال خورشیدی دو عید غدیر بود با نام «امام امیرالمومنین، علی‌بن‌ابی‌طالب علیه‌السّلام»، 1381 با نام «عزت و افتخار حسینی» و 1385 نیز با عنوان «پیامبر اعظم(ص)» نامگذاری شد.

*** اقتصاد؛ محور اصلی نامگذاری ها

مسایل اقتصادی بیش از هر موضوعی مورد توجه مقام معظم رهبری قرار داشت و ایشان بیش از هر موضوعی در نامگذاری ها بر این مساله تاکید دارند.

«وجدان کاری، انضباط اجتماعی، انضباط اقتصادی» عنوان 1373 خورشیدی بود که رهبری با محور قرار دادن موضوع وجدان کاری و تعهد در انجام به موقع و کامل وظیفه های محول شده به هر بخش یا نهاد در تشریح آن فرمودند: تذکری که می‌خواهم عرض کنم این است که از آغاز سال جدید، 2شاخص را به عنوان شعار برای خودمان قرار دهیم: این 2شاخص، عبارت است از «وجدان کار» و «انضباط اجتماعی». این 2شاخص، برای همه ما، در هر جا که هستیم بسیار مهم است.

پیگیری این موضوع در 1374 نیز ادامه یافت و رهبری در تشریح نامگذاری این سال با عنوان « انضباط اقتصادی و مالی»، مقابله با ریخت و پاش، زیاده روی و اسراف را در کانون توجه قرار دادند و بیان فرمودند که «من عرض می‌‌کنم امسال هم می‌خواهم 2توصیه بکنم. یک توصیه این است که آن 2شعار [شعارهای سال 73] را زنده نگه داریم... توصیه دوم که آن هم برای جامعه ما بسیار مهم است، انضباط اقتصادی و مالی است. من این را از آحاد ملت و مسؤولان کشور و ماموران دولت، امسال تقاضا دارم.»

با توجه به اهمیت نوآوری و سرمایه گذاری های مادی و معنوی، رهبری 1387 خورشیدی را «نوآوری و شکوفایی» اعلام و تاکید کردند که باید کارهای نو و ابتکاری در سایه‌ مدیریت صحیح و تدبیر درست در فعالیت کشور وارد شود. همچنین 1380 به نام «اقتدار ملی و اشتغال آفرینی» و 1389 به نام «همت مضاعف، کار مضاعف» نامگذاری شد.

تنگناها و دشواری های اقتصادی از اوایل دهه 1390 بسترساز آن شد تا موضوع اقتصادی بیش از هر زمان دیگری در کانون توجه قرار بگیرد به طوری که مشاهده می شود طی سال های گذشته بیشتر نامگذاری ها با اقتصاد پیوند خورده است. 1390 با عنوان «جهاد اقتصادی»، 1391 با نام «تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه‌ ایرانی»، 1392 با عنوان «حماسه‌ سیاسی و حماسه‌ اقتصادی»، 1393 با نام «اقتصاد و فرهنگ، با عزم ملی و مدیریت جهادی»، رهبر معظم انقلاب سال 1394 را «دولت و ملت، هم‌دلی و هم‌زبانی» نام‌گذاری کردند. «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل» به عنوان نام سال 1395 از اهمیت مسایل اقتصادی حکایت دارد؛ موضوع مهمی که از نگاه رهبری دور نمانده است و در آخر سال 1396 با عنوان «اقتصاد مقاومتی؛ تولید – اشتغال» موضوعی که همگان بایستی روی آن متمرکز شوند و با حمایت از کالاهای ملی اقتصاد کشور را به پویایی برسانند.

ملت بزرگ ایران در آستانه سال 1397 خورشیدی خود را برای گوش جان سپردن به پیام رهبر معظم انقلاب آماده می کنند تا رهنمودهای ایشان را در سال جدید نقشه راه خود برای رسیدن به خودکفایی و اقتصاد ملی قرار دهند و برای رسیدن به ایرانی آبادتر همت خویش را بکار بندند.