خواص باورنکردنی سرکه سیب؛ از سلامت تا درمان و زیبایی
سرکه سیب طبیعی افزون‌بر داشتن آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی پس از تخمیر دارای اسید آمینه‌های بیولوژیک می‌شود و به همین دلیل از گذشته به عنوان یک چاشنی غذایی و همچنین ماده‌ای برای سلامتی و درمان مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
انسان قرن‌هاست توانسته است به شیوه‌های مختلف از مواد غذایی اطراف خود برای مصارف متفاوت استفاده کند که یکی از آن‌ها تولید سرکه از میوه‌ها و مواد غذایی است.
سرکه سیب یکی از این سرکه‌هاست که قدمت بسیار زیادی دارد و حتی «بقراط» حکیم یونانی قرن چهارم پیش از میلاد اشارات متعددی به خواص این نوع سرکه در درمان و سلامتی کرده است. از آن زمان تاکنون سرکه سیب خواص و مزایای خود را در مصارف مختلفی از جمله غذایی، درمانی، زیبایی و حتی دامپزشکی به اثبات رسانده است.
سرکه سیب دقیقاً چیست و چه خواصی برای سلامتی، درمان و زیبایی دارد؟ آیا استفاده از سرکه سیب همیشه مفید است یا اینکه عوارض جانبی خواص خود را دارد؟ اگر شما نیز علاقمند هستید تا با خواص شگفت‌انگیز سرکه سیب آشنا شوید، این نوشته می‌تواند اطلاعات مفیدی را در اختیار شما قرار بدهد.
سرکه، مایع ترشی است که از اکسید شدن اتانول موجود در آب برخی از میوه‌ها و مواد غذایی حاصل می‌شود. معمولاً ۳ تا ۵ درصد از حجم سرکه‌ها اسید سیتریک است؛ اما باید توجه داشت که سرکه‌های طبیعی، اسید تارتریک و اسید سیتریک کمتری دارند. سرکه طبیعی افزون‌بر داشتن آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی پس از تخمیر دارای اسید آمینه‌های بیولوژیک می‌شود و به همین دلیل از گذشته به عنوان یک چاشنی غذایی و همچنین ماده‌ای درمانی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در این میان سرکه سیب شاید یکی از پرکاربردترین نوع سرکه از گذشته‌های دور باشد.
سرکه سیب خود در یک فرآیند دو مرحله‌ای تولید می‌شود. ابتدا سیب‌ها را خرد یا له می‌کنند و با مخمر ترکیب می‌کنند تا قند موجود در آن‌ها به الکل تبدیل شود. در مرحله دوم باکتری به این ماده به دست آمده اضافه می‌شود تا الکل را به اسید استیک تبدیل کند. این روش سنتی تولید سرکه سیب به طور معمول در حدود یک ماه طول می‌کشد تا محصولی با کیفیت به دست بیاید. در این محصول به دست آمده اسید استیک ترکیب اصلی و فعال سرکه سیب به شمار می‌رود. اسید استیک ترکیبی نارنجی رنگ با طعم ترش و بویی قوی است که حدود ۵ تا ۶ درصد سرکه سیب را تشکیل می‌دهد.
ترکیبات شیمیایی سرکه سیب
سرکه سیب حاوی اسید استیک بالایی است که اثرات بیولوژیکی قوی دارد. سرکه در یک پروسه دو مرحله‌ای ساخته می‌شود. در گام اول در اثر مخمر قند‌های موجود در سیب تخمیر و به الکل تبدیل می‌شود. در مرحله دوم باکتری‌ها روی محلول الکل اثر می‌گذارند و سبب تخمیر الکل و تبدیل آن به اسید استیک، یک ترکیب اصلی فعال در سرکه می‌شود. سرکه سیب حدودا دارای ۳ کالری در هر قاشق غذاخوری است. بسیاری از ویتامین‌ها و یا مواد معدنی در آن وجود دارد؛ اما حاوی مقدار بسیار کمی از پتاسیم است.
کیفیت سرکه سیب به خاطر برخی از اسید‌های آمینه و آنتی اکسیدان‌های موجود در آن است. سرکه سیب علاوه‌بر خوشمزه بودن در ترشی خانگی، ترشیجات و سس سالاد استفاده می‌شود. برای قرن‌ها از سرکه در پخت و پز و همچنین درمان‌های سنتی استفاده شده است. با نگاهی دقیق‌تر به مواد تشکیل دهنده سرکه سیب از خواص آن اطمینان خواهیم یافت. مواد مغذی موجود در این سرکه عبارت‌اند از:
ــ منیزیوم
ــ آهن
ــ فسفر
ــ منگنز
ــ اسید‌های آمینه
ــ آنتی اکسیدان‌ها
ــ ۳ کالری انرژی به ازای هر قاشق غذاخوری
طبع سرکه سیب
نه فقط سرکه سیب که همه سرکه‌ها از انواع دیگر میوه‌های شیرین همچون سرکه انگور (مویز)، خرما، عسل، شیره نیشکر و شیره انگور دارای دو پایه مزاجی مختلف هستند. پایه مزاجی گرم به دلیل ماده اولیه شیرینی که از آن ساخته شده‌اند، پدید می‌آید و پایه مزاجی سرد به دلیل طعم ترش و تیزی آن متفاوت از پایه دیگر به نظر می‌رسد؛ اما بین این دو طبع متضاد طبع سرد سرکه غالب است. سرکه‌ها به طور کل مزاج سرد و خشکی دارند و به همین دلیل در درمان بسیاری از ضایعات پوستی مثل جوش و لک و درمان برخی بیماری‌ها مثل کبد چرب و چاقی مؤثرند.
در این میان سرکه سیب که در ظاهر بیشتر از بقیه معده را اذیت می‌کند، خاصیت لاغرکنندگی و ضدجوش بیشتری نسبت به بقیه سرکه‌ها دارد. پس از آنجایی که طبع سرکه سیب سرد و خشک است، خوردن آن چندان به افراد بلغمی و سوداوی که به ترتیب سرد و‌تر و سرد و خشک هستند، توصیه نمی‌شود. افراد دموی و صفراوی می‌توانند با خیال راحت آن را مصرف کنند و طبع‌شان تعدیل هم می‌شود؛ اگرچه باز هم افراد صفراوی باید احتیاط کنند. در میان طبایع چهارگانه سرکه سیب بیشتر از همه برای افراد دموی مفید است که دچار اضافه وزن دموی شده‌اند.
خواص درمانی و سلامت سرکه سیب
سرکه سیب یک محصول ارگانیک به شمار می‌رود که پایه اصلی آن اسید استیک است. این اسید به عنوان یک «اسید ضعیف» طبقه‌بندی می‌شود و مسئول بسیاری از آثار مفید سرکه سیب است. بنابر پژوهشی که در نشریه Critical Reviews in Food Science and Nutrition منتشر شد، این اسید می‌تواند تأثیرات بسیار مفیدی برای سلامتی و درمان بسیاری از عوارض داشته باشد. ازجمله تأثیرات درمانی و سلامتی سرکه سیب عبارت‌اند از:
۱. کاهش کلسترول خون: سطح بالای کلسترول خون می‌تواند باعت افزایش حمله قلبی و سکته مغزی شود. برخی شواهد حاکی از آن است که مصرف سرکه سیب می‌تواند به کاهش کلسترول و تری گلیسیرید کمک کند. محققان طی یک مطالعه ۱۲ هفته‌ای دریافتند شرکت کنندگانی که روزانه سرکه سیب خوردند، وزن بیشتری کم کردند؛ در نتیجه میزان کلسترول خون در آن‌ها نیز کمتر شده است.
۲. کاهش قند خون: ادعا می‌شود که سرکه سیب به کنترل سطح قند خون افراد دیابتی کمک می‌کند. برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف سرکه سیب پس از یک وعده غذایی با کربوهیدرات بالا می‌تواند حساسیت به انسولین را به میزان ۳۴% بهبود بدهد و سطح قند خون را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. اگر برای دیابت دارو مصرف می‌کنید، باید پیش از خوردن سرکه سیب با پزشکتان مشور کنید.
۳. درمان گلو درد: سرکه سیب روش خانگی محبوبی برای درمان گلودرد است. تصور می‌شود که خواص آنتی باکتریال آن می‌توانند باکتری‌های مضر را از میان ببرند، هرچند شواهدی دال بر صحت این موضوع وجود ندارد. اگر می‌خواهید این مورد را در خانه امتحان کنید، سرکه سیب را با آب مخلوط و آن را غرغره کنید.
۴. درمان سینوزیت: هیچ چیز خسته کننده‌تر و ناراحت کننده‌تر از بینی گرفته نیست. با سر کشیدن مخلوط آب و سرکه سیب سینوس‌های خود را پاک کنید و نفس راحت بکشید. همانطور که سرکه سیب از فعالیت باکتری‌های رشد دهنده میکروب‌های عامل گلودرد جلوگیری می‌کند، می‌توانید از رشد باکتری‌های سینوس‌های خود جلوگیری کنید. علاوه‌بر این پتاسیم موجود در سرکه سیب می‌تواند بلغم‌هایی را که در بینی شما خانه کرده‌اند، کوچک کند.
۵. تقویت سیستم ایمنی بدن: فلور (flora) روده بخش بزرگی از سیستم ایمنی بدن را تشکیل می‌دهد. بهبود شرایط رشد باکتری‌های مفید با سرکه سیب می‌تواند به ارتقای ایمنی بدن کمک کند. مالیک اسید (جوهر سیب) موجود در سرکه سیب یک اسید ضد ویروس قوی است. افرادی که به صورت روزانه سرکه سیب می‌خورند، کمتر دچار سرماخوردگی می‌شوند و شاید یکی از دلالیل آن همین مسئله باشد.
۶. درمان آلرژی‌های فصلی: یکی دیگر از خواص سرکه سیب درمان آلرژی است. سرکه سیب مخاط را از بدن خارج می‌کند و به زهکشی لنفاوی کمک می‌کند. سرکه سیب همچنین از سیستم ایمنی بدن پشتیبانی می‌کند و می‌تواند سینوس‌ها را پاک کند. برای درمان آلرژی ۲ قاشق غذاخوری سرکه سیب را در یک لیوان آب حل کنید و روزانه ۳ بار میل کنید.
۷. سم‌زدایی (تنظیم سطح PH): خواص سرکه سیب به بدن کمک می‌کند که سطح PH قلیایی سالم را حفظ کند و اسیدی شدن و اثرات نامطبوع آن روی بدن را به‌تدریج از بین ببرد؛ همچنین در طول فرآیند اکسیداسیون خون را پاک می‌کند.
۸. درمان اسهال: محتوای پکتین در سرکه موجب می‌شود تا فرد علائم اسهال را با توجه به تشکیل فیبر‌های جامد مهار کند. علاوه‌بر این پکتین یک پوشش محافظ برای تسکین پوشش روده بزرگ را تشکیل می‌دهد. تعدادی از افراد ادعا می‌کنند این تونیک معجزه‌آسا می‌تواند بلافاصله بعد از ۲۰ دقیقه اثر خود را نشان بدهد.
۹. درمان آسم: به طور سنتی بسیاری از افراد معتقدند که آسم مزمن می‌تواند با بهره‌وری از خواص سرکه سیب یا با استفاده از پد‌های خیس شده سرکه روی ناحیه مچ دست خود تسکین بیابند. تایید خواص سرکه برای درمان آسم نیز همچنان نیازمند پژوهش‌های بیشتری است.
۱۰. پیشگیری از سرطان: تونیک موجود در سرکه سیب می‌تواند به خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد که موجب ایجاد و ابتلا به سرطان می‌شوند، کمک کند. محتوای بتاکاروتن این ماده غذایی به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل می‌کند و به طرز موثری رادیکال‌های آزاد تشکیل شده از طریق اکسیداسیون را خنثی می‌کند. رادیکال‌های آزاد بدن موادی مضر هستند که می‌توانند سبب آسیب جدی به سلول‌های خونی شوند.
۱۱. کمک به کاهش وزن: نتایج بررسی‌های انجام شده روی انسان نشان داده است که مصرف متعادل سرکه سیب باعث افزایش احساس سیری می‌شود؛ درنتیجه جذب کالری کاهش پیدا می‌کند و روند لاغری شتاب بیشتری می‌گیرد. نتایج پژوهشی که در Journal of the American Dietetic Association به چاپ رسیده است، نشان می‌دهد که مصرف سرکه سیب بعد از مصرف غذای حاوی قند بالا باعث افزایش احساس سیری می‌شود. محققان همچنین مشاهده کردند افراد شرکت کننده در این بررسی‌ها در طول روز ۲۰۰ تا ۲۷۵ کالری کمتری مصرف کردند. از این گذشته نتایج پژوهش دیگری که در Bioscience, Biotechnology and Biochemistry به چاپ رسیده است؛ نیز حاکی از این است که مصرف روزانه سرکه سیب کاهش چربی‌های شکمی را در افرادی که شکم بزرگی دارند، استارت می‌زند.
۱۲. سفید کردن و رفع بوی بد دهان: سرکه سیب نقش مؤثری در کاهش بوی بد دهان و لکه‌های روی دندان‌ها دارد. کافی است هر روز با سرکه سیب دهان خود را شستشو بدهید. برای نتیجه‌گیری بهتر می‌توانید با یک قاشق چای‌خوری جوش شیرین مسواک بزنید و پس از شستشوی دهان از سرکه سیب استفاده کنید.
خواص سرکه سیب برای زیبایی و پوست
سرکه سیب علاوه‌بر خواص درمانی که دارد، باوجود ترکیبات شیمایی خاص خود می‌تواند در زمینه زیبایی پوست نیز اثرگذار باشد. سرکه سیب یکی از قوی‌ترین و بهترین پاک کننده‌ها و لایه‌بردار‌های پوست است؛ بنابراین شما می‌توانید بدون صرف هزینه‌ای هنگفت صاحب پوستی زیبا و سالم و بدون لک شوید. سرکه سیب سرشار از موادی به نام آلفاهیدروکسی و اسید‌های قدرتمند است. این ماده قادر است سلول‌های مرده پوست را پاک‌سازی و پوست را احیا کند.
مهم‌ترین فواید سرکه سیب برای زیبایی پوست عبارت‌اند از:
۱. رفع لکه‌های پوستی: معمولا با افزایش سن برخی لکه‌های پوستی به‌تدریج روی پوست صورت افراد پدیدار می‌شوند و بعد از استفاده از سرکه سیب کاملا برطرف می‌گردند. به همین منظور می‌توانید با یک پنبه کمی سرکه سیب رقیق را روی پوست صورتتان و مستقیم روی لکه‌های‌تان بمالید و بعد از ۲۰ الی ۳۰ دقیقه که روی آن‌ها ماند، آن را بشویید. این کار را باید یک تا دو بار در روز انجام بدهید.
۲. رفع آکنه و جوش: امروز به دلیل تغذیه نامناسب و آلودگی‌های هوا میزان بروز آکنه و جوش در بین افراد افزایش یافته است، به همین دلیل شرکت‌های تجاری بسیاری برای محصولات گران قیمت آرایشی بهداشتی خود که خواص ضدجوش و آکنه دارند، تبلیغات گسترده‌ای دارند. با این حال بسیاری از متخصصان پوست و مو و زیبایی استفاده از سرکه سیب را برای از بین بردن جوش‌ها و آکنه‌ها پیشنهاد می‌کنند. سرکه طبیعی موجب باز کردن منافذ طبیعی پوست می‌شود؛ بنابراین از ایجاد آکنه و جوش جلوگیری می‌کند و به پوست فرد اجازه می‌دهد تا بهتر تنفس کند؛ درنتیجه سبب درمان جوش و اکنه می‌شود. سرکه سیب حاوی ماده‌ای به نام اسید مالیک است که این ماده خواص ضد باکتری، ضد قارچ و ضد ویروسی دارد و بدین ترتیب از بروز عفونت و جوش‌های پوستی جلوگیری می‌کند. سرکه سیب چربی اضافی پوست را می‌گیرد؛ همچنین PH پوست را تنظیم و به این شکل چربی پوستتان را متعادل می‌کند که نتیجه آن حذف جوش و آکنه از پوست است.
۳. از بین بردن زگیل: همانطور که در مورد آکنه گفته شد، تصور می‌شود که سرکه سیب ماده‌ای طبیعی برای از میان بردن زگیل‌هاست. دلیل این موضوع خاصیت اسیدی آن است. باید توجه داشته باشید که این روش درد زیادی دارد و برخی از افرادی که آن را امتحان کرده‌اند، از بی‌حسی موضعی استفاده کرده‌اند.
۴. تونر صورت: ادعا می‌شود که سرکه سیب در درمان مشکلات پوستی و کاهش علائم پیری موثر است. به همین دلیل بسیاری از افراد از آن برای بهبود پوستشان استفاده می‌کنند. دستور تهیه کلی این است که ۱ واحد سرکه سیب را با ۲ واحد آب مخلوط کنید؛ سپس آن را با استفاده از پنبه به صورتتان بزنید. اگر پوستتان حساس است، این محلول را رقیق‌تر کنید.
۵. کاهش چین و چروک پوست: با بالا رفتن سن علاوه‌بر بالا رفتن تجربه علائم فیزیکی مثل چین و چروک پوست نیز نمایان می‌شود. آنتی‌اکسیدان موجود در سرکه سیب می‌تواند از پیری زودرس جلوگیری کند و حتی به کاهش سرعت پیری نیز کمک کند. توانایی سرکه سیب در حفظ تعادل بازی/ اسیدی در بدن نیز نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کند.
۶. رفع خارش پوست: اگر علت خارش پوست هر چیزی مثلا نیش پشه یا پیچک سمی یا حساسیت به برگ یک گیاه خاص باشد، سرکه سیب می‌تواند این آثار دردناک و آزاردهنده را به‌تدریج کاهش بدهد و در نهایت به کلی آن را از بین ببرد. برای این منظور تنها کافی است مقداری از این سرکه را روی محل خارش بمالید و صبر کنید که سرکه سیب تاثیر خود را بگذارد.
خواص سرکه سیب برای سلامت مو
خواص سرکه سیب برای مو نیز شگفت‌انگیز است و در گذشته از این ماده گیاهی برای شست و شوی مو‌ها استفاده می‌کردند. اخیرا نیز به افرادی که دارای مشکلات مربوط به مو مانند خارش کف سر و موخوره و .. هستند، پیشنهاد می‌شود که از سرکه سیب استفاده کنند.
برخی از شایع‌ترین خواص سرکه سیب برای سلامت مو عبارت‌اند از:
۱. رفع ریزش مو: علت ریزش مو می‌تواند عوامل مختلفی از فشار‌های فیزیکی و عاطفی تا افزایش سن، تغییرات هورمونی، کمبود پروتئین و برخی از ویتامین‌ها داشته باشد. پیش از این گفتیم که سرکه سیب دارای آنزیم‌ها، آمینو اسیدها، مواد معدنی و ویتامین‌های مفیدی است و خواص درمانی زیادی دارد. سرکه سیب با خواص ضد التهابی و ضد میکروبی که دارد، می‌تواند مناطقی از سر را که دچار ریزش مو شده‌اند، تحریک و سبب رویش دوباره مو شود.
۲. درمان شوره سر: درمان‌های زیادی برای شوره سر به صورت طبیعی وجود دارد که از جمله آن‌ها سرکه سیب است. قدرت اسیدی سرکه سیب اصلی‌ترین عاملی است که به درمان شوره سر کمک می‌کند. برای رسیدن به این هدف کافی است که با نسبت برابر آب و سرکه را داخل یک بطری مخلوط کنید؛ سپس آن را روی سر خودتان اسپری کنید و با استفاده از یک حوله مو‌های خودتان را کاملاً بپوشانید. ۱۵ دقیقه زمان بدهید؛ سپس مو را بشورید و اجازه بدهید خشک شود. در صورت لزوم می‌توانید برای جلوگیری از خشکی مو و پوست سر از چرب کننده مو استفاده کنید.
۳. نرم‌کننده و درخشان‌کننده مو: از سرکه سیب می‌توان به عنوان نرم کننده و درخشان کننده طبیعی مو نیز استفاده کرد. یک قاشق غذاخوری سرکه سیب را با ۱ فنجان آب مخلوط کنید و پس از شستن سر با شامپو سرتان را با این محلول نیز بشویید. برای گرفتن نتیجه بهتر این کار را سه بار در هفته انجام بدهید.
۴. درمان موخوره: سرکه سیب با نرم کردن مو‌ها از موخورده و شکنندگی پایین مو‌ها جلوگیری می‌کند. علت موخوره استفاده از مواد شیمیایی و خشکی مو است. سرکه سیب با تقویت ریشه مو‌ها و تنظیم ph پوست سر باعث رفع موخوره می‌شود. بعد از شامپو زدن موهایتان را با سرکه سیب بشویید و یک الی دو دقیقه بگذارید روی موهایتان بماند؛ سپس موهایتان را خوب آبکشی کنید.
۵. بستن منافذ اضافی پوست سر (تخلخل): تخلخل طبیعی موجب حفظ رطوبت مو‌ها می‌شود و از خشکی بیش از حد آن‌ها جلوگیری می‌کند. حال اگر منافذ پوست بیشتر از حد طبیعی باشد، مو‌ها رطوبت خود را زود از دست می‌دهند و خشک و شکننده می‌شوند. اسیدی بودن سرکه سیب موجب بسته شدن منافذ پوست سر و حفظ بیشتر رطوبت مو‌ها و نرمی و مرطوب بودن آن‌ها می‌شود.
عوارض جانبی مصرف بیش از حد سرکه سیب
سرکه سیب تقریبا برای تمامی افراد قابل استفاده است، در صورتی که شما آن را بیش از حد مصرف کنید، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:
۱. فرسایش مینای دندان: سرکه سیب به علت دارا بودن محتوای اسیدی می‌تواند در طول زمان مینای دندان‌ها را از بین ببرد.
۲. سوزش گلو: مصرف این ماده غذایی همچنین می‌تواند موجب سوختگی مری شود. کودکان نباید سرکه سیب رقیق نشده را مصرف کنند؛ زیرا سبب ایجاد حس سوزش شدید در گلو می‌شود.
۳. هیپوگلیسمی: خواص سرکه سیب می‌تواند سطوح قند خون را کاهش بدهد؛ بنابراین ممکن است لازم باشد دارو‌های مصرفی برای درمان بیماری دیابت خود را برای جلوگیری از علائم هیپوگلیسمی با مصرف این ماده غذایی تطبیق بدهید و ارزیابی کنید.
۴. پایین آمدن سطوح پتاسیم در بدن: در صورت مصرف بیش از حد سرکه سیب این ماده غذایی می‌تواند موجب کاهش پتاسیم خون و از دست دادن استخوان شود. با گذشت زمان این امر می‌تواند موجب بروز پوکی استخوان در فرد شود.
