صحبت های رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس در ارومیه

آیت‌الله مبلغی در نشست تخصصی فرهنگ تعایش و گفت‌وگو در دانشگاه ارومیه، تعارف، تعاشر و «تسابق بر خیر» را سه اصل مهم تعایش دانست و اظهار داشت: برای ترویج و توسعه فرهنگ تعایش، باید سایه بلندپایه قداست‌های قرانی دارای محتواهای مشترک با ادیان و انسان‌ها را در جهان مستولی (غالب) کنیم.

وی گفت: با توجه به اینکه مسئله تعایش امروز بیش از گذشته از سوی مسلمانان، پیروان ادیان و بشریت دنبال می‌شود، لازم است مطالعاتی اساسی را از خاستگاه دین به سه حوزه «مبانی تعایش»، «اصول تعایش» و «فرهنگ تعایش» متوجه کنیم.

رئیس سابق دانشگاه مذاهب اسلامی با اشاره به امکان استخراج مبانی تعایش از منابع دینی و متعدد بودن این مبانی، گفت: از جمله این مبانی، مبنای «عدم استغناء مردم از مردم در زندگی» است که تعبیر دیگر آن، وابستگی زندگی اجتماعی انسان‌ها به هم و تاثیر و تاثر متقابل بین آن‌ها است. این مبنا از کلام امام سجاد (ع) که فرمود: «انما الناس بالناس» به‌معنای قوام و برپایی زندگی مردم به مردم است، نیز به‌دست می‌آید. هر اندازه که مرز‌ها کمتر می‌شود ارتباط بین بشر و تبادل انعکاس هر مسئله واقع در یک گوشه جهان بر گوشه‌های دیگر آن بیشتر و گسترده‌تر می‌شود.

آیت‌الله مبلغی گفت: امروز اثبات شده که اگر در بخشی از جهان، فقر وجود داشته باشد سایه شوم خود را بر جنبه‌های مهم زندگی اجتماعی مانند محیط‌زیست وغیره مستولی می‌کند. اگر در منطقه‌ای مثل خاورمیانه، خشونت ایجاد شود، این خشونت به جاهای دیگر نیز سرایت پیدا می‌کند و اینکه این خشونت در منطقه  باقی بماند، تصور غلطی است.

عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: هر اندازه که به فضاهای آخرالزمانی نزدیک‌تر می‌شویم اصل یادشده، حضور و استیلای خود را در لایه‌های زندگی جهانی بیشتر نشان می‌دهد. از مبانی دیگر تعایش، رابطه میان خداوند و انسان (اله الناس) است. نباید اتباع یک دین تصور کنند چون ما برحق هستیم پس از خاستگاه دین، باید معنویت و عبادت دیگران را نادیده گرفته و تضعیف کنیم، اصولا کارکرد دین، اضافه‌کردن و افزودن بر معنویت است و نه‌اینکه آنچه هست را نیز از بین ببریم. برقراری تعایش بین خانواده خدا یعنی انسان‌ها یک خواست دینی است.

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با اشاره به اینکه «تعارف»، «تعاشر» و «تسابق بر خیر» 3 اصل مهم هستند که سازوکارهای تعایش را تشکیل می‌دهند، گفت: تعارف و هم‌شناسی برطرف‌کننده سوء‌ظن بین اتباع ادیان و مذاهب است. برخی از سوء‌ظن‌ها پلیدی است که از گناه عادی بزرگ‌تر است و جامعه را آلوده و زندگی را مخدوش می‌کند. پلیدی، ام‌الذنوب است و اگر رخ دهد گناهان در مناسبا

ت انسان‌ها تولید و بازتولید می‌شود و سوء ظن خاستگاه پلیدی، و بروز ناهنجاریهای اجتماعی می‌باشد.

آیت‌الله مبلغی با اشاره به تاثیر تعارف بر تعایش گفت: امروزه زندگی اجتماعی بر معرفت، علم و آگاهی مبتنی است و زندگی در فضای اجتماعی بدون علم و آگاهی قابل انجام نیست و قرآن مناسبات بین بشری را بر علم و  آگاهی متقابل نسبت به ظرفیت‌های هم قرار داده است. از دیگر اصول تعایش، تعاشر است که به معنای در درون هم بودن، با هم انس پیدا‌کردن و در غم و شادی همدیگر شریک بودن است، اسلام تعاشر را به‌عنوان یک اصل سازکار ساز برای تعایش مطرح کرده است.

مدرس عالی حوزه و دانشگاه، تسابق را  از اصول دیگر تعایش دانست و به استناد آیه 48 سوره مائده «فَاسْتَبِقُوا الْخَیْرَاتِ» گفت: مخاطب این آیه نه تنها مسلمانان بلکه همه امت‌ها بشریت و انسانیت است، خداوند خطاب به بشریت می‌فرماید با تنازع و درگیری، داشته‌های خود را به باد یغما ندهید بلکه استباق در خیر داشته باشید و با هم تعاون و همکاری کنید. از این آیه چنین برمی‌آید که همه بشریت به صورت مشترک خیراتی دارند، که زیر‌ساخت‌های تعایش میان آنان را تشکیل می‌دهد.

آیت‌الله مبلغی با اشاره به اهمیت فرهنگ تعایش گفت: برای ایجاد فرهنگ تعایش، ما باید از خاستگاه دینی، آن بخش از مقدسات دینی را که دارای محتواهای فرامذهبی هستند، شناسایی کنیم و به آن‌ها جایگاه در مناسبات اجتماعی بدهیم.

وی گفت: متاسفانه امروز به‌دلیل جهل، بحث مقدسات عامل اختلاف شده و باید بدانیم مقدسات هر گروه و مذهب ذیل قداست دینی جای می‌گیرد به‌گونه‌ای که اگر ما مقدس دیگری را از بین ببریم به اصل قداست دینی (که مقدسات ما نیز ذیل آن‌ها جای می‌گیرند) ضربه زده‌ایم.