"دریافت شهریه دروس جبرانی" پای ثابت اعتراضات آموزشی دانشجویان

بر اساس آیین نامه ابلاغی سال 94 وزارت علوم، دانشجویان دوره کارشناسی ارشد می توانند در دوره تحصیل خود حداکثر  12 واحد به عنوان جبرانی بگذرانند. اما چگونگی و ترتیب ارائه دروس هر دوره تحصیلی، رشته و یا گرایش با رعایت پیش نیاز هر درس طبق برنامه درسی مصوب، بر عهده گروه آموزشی است. در واقع گروه‌های آموزشی هر دانشگاهی می‌توانند تعداد واحدهای دروس جبرانی دانشجویان را تعیین کنند. اما نکته قابل توجه در این آیین نامه که البته با اعتراض و تجمعات بسیاری از دانشجویان دانشگاه‌های مختلف از جمله دانشگاه تهران نیز همراه بوده است بحث دریافت شهریه از دروس جبرانی است. زیرا دانشجویان معترض دریافت هزینه از این دروس را مغایر قانون اساسی و رایگان بودن آموزش عالی تلقی می کنند و معتقد هستند که بر اساس قانون "تحصیل دانشجویان در دوره روزانه باید رایگان و بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای صورت بگیرد."

در همین رابطه محسن ف به نمایندگی از دانشجویان معترض دانشگاه تهران در گفت و گو با ایسنا، به تشریح جزئیات اعتراض دانشجویان به شهریه دریافتی از دروس جبرانی اشاره کرد و افزود: ما دانشجویان دوره کارشناسی ارشد ابتدا در آزمونی بزرگ شرکت شرکت کرده و پذیرفته شده‌ایم، اما دانشگاه معتقد است که اگر دانشجویی برای ادامه تحصیل وارد رشته‌ای متفاوت شود، باید تعدادی از واحدها را به عنوان واحدهای جبرانی بگذراند و بابت آموزش این واحدها نیز شهریه پرداخت کند . ما معتقد هستیم  ابتدا ثابت شود دانشجویانی که از رشته های نامتجانس وارد رشته دیگری می‌شوند مهارت و توانمندی لازم را در واحدهای در نظر گرفته به عنوان واحدهای جبرانی ندارند.

وی در ادامه‌ تصریح کرد: تمامی دانشجویان در واحدهایی که به عنوان جبرانی برای آنها در نظر گرفته شده است توانمندی و مهارت لازم را دارند چرا که توانستند در آزمون ورودی این واحدها را با درصدهای بالایی پاس کنند اما با این وجود اگر دانشگاه در مهارت و توانمندی ما در واحدهای جبرانی شک دارد قبل از تعیین واحد جبرانی از دانشجویان تعیین سطحی گرفته شود تا میزان مهارت ما در این رشته‌ها تعیین شود.

این دانشجوی دوره کارشناسی ارشد خاطر نشان کرد: موضوع دیگر این است اقدام دانشگاه برای گذراندن دروس جبرانی و دریافت شهریه از دانشجویان کاملا مغایر قانون اساسی که در آن تحصیل رایگان تلقی شده است، به شمار می‌رود. در واقع دانشگاه اجبار از ما می‌خواهد واحدی را پاس کنیم و از طرفی ما را مجبور به پرداخت شهریه برای آن واحد مورد نظر می‌کنند. در این شرایط به ما مستقیم گفته می‌شود که تحصیل دانشجویان روزانه نیز مبتنی بر پرداخت هزینه است.

این دانشجوی معترض یادآور شد: موضوع دیگر در بحث فوق این است که دانشگاه تهران این نگاه را دارد دانشجویی که از یک رشته‌ای وارد یک رشته دیگر می‌شود، خطایی را انجام داده است. بنابراین چون خود دانشجو مرتکب اشتباه شده  و رشته دوره کارشناسی را به خطا انتخاب کرده است، در نتیجه‌ با شرکت در واحدهای جبرانی و پرداخت شهریه باید تاوان خطای صورت گرفته را بپردازد. اما حرف ما دانشجویان این است که برخی از رشته‌های کارشناسی ارشد، دوره‌ کارشناسی ندارند و یا حتی گاه ظرفیت پذیرش در دوره لیسانس به اندازه‌ای محدود است که ظرفیت ارشد از آن بیشتر است در این شرایط بطور طبیعی عده‌ای مازاد از رشته‌های دیگر وارد دوره کارشناسی ارشد می‌شوند. ضمن این که در قانون اساسی تاکید شده است که آموزش عالی در حد خودکفایی کشور باید رایگان باشد. مثلا 10 سال پیش نیاز کشور به متخصصان کارآفرینی، 100 نفر بوده است، اما در حال‌ حاضر که در بحران اشتغال قرار داریم ممکن است به 10 هزار کارشناس کارآفرینی نیاز داشته باشیم. بالطبع می طلبد افراد بیشتری از رشته‌های دیگر وارد این رشته شوند.

وی همچنین تاکید کرد : این نگاه که تصور می‌شود دانشجویی از رشته دیگر وارد رشته دیگر می‌شود  خطاکار محسوب می‌شوند، نگاهی کاملا غلط است، چرا که این برخی انتخاب های دانشجویان و تغییر رشته آنها یا به دلیل نبودن دوره کارشناسی آن رشته صورت می‌گیرد و یا این که اقتضای جامعه این امر را می‌طلبد.

اخذ شهریه بابت دروس جبرانی خلاف قانون نیست

دکتر حسین حسینی معاون آموزشی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر اینکه اخذ شهریه بابت دروس جبرانی اقدامی خلاف قانون به شمار نمی‌رود، افزود: براساس آیین‌نامه آموزشی دانشجویان روزانه نباید شهریه‌ای را پرداخت کنند، ولی اگر در رشته‌ای پذیرش شوند که نیازمند دروس جبرانی باشد، براساس مقررات مصوب هیات امنای دانشگاه و تبصره ماده آیین‌نامه آموزشی دوره کارشناسی‌ارشد که عنوان می‌کند امکان ارائه 12 واحد درس جبرانی به این دانشجویان وجود دارد، هزینه این دروس طبق تعرفه مصوبه هیات امنای دانشگاه دریافت می‌شود.

وی ادامه داد: آیین‌نامه آموزشی کارشناسی‌ارشد، مصوب 1394 وزارت علوم و مصوبه هیات امنای دانشگاه نیز است. درست است که در طول برنامه تحصیلی یک دانشجوی کارشناسی‌ارشد روزانه پرداخت شهریه برای 32 واحد درسی که جزء درس برنامه‌اش است، لزومی ندارد؛ اما وقتی قرار است دانشجویی در رشته غیرمرتبط با رشته مقطع قبلی‌اش پذیرش شود، نیاز است برای تقویت دانشجو دروس جبرانی از سوی او گذرانده شود و از آنجایی که این کار هزینه جدیدی را به سیستم تحمیل می‌کند، بحث پرداخت شهریه برای آن متفاوت است.

دکتر حسینی در خصوص میزان شهریه دروس جبرانی نیز گفت: شهریه دروس جبرانی مربوط به سال ۸۸ است، البته خیلی از دانشکده‌ها از سال‌های گذشته شهریه دروس جبرانی را از دانشجویان اخذ و آنها هم این بدهی را پرداخت کرده‌اند.

معاون آموزشی دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه اخذ شهریه از دروس جبرانی دانشجویان دانشگاه تهران در اجرا با ابهاماتی از سوی واحدهای دانشگاه مواجه شد،‌ اظهارکرد: اصل اخذ شهریه از دروس جبرانی براساس آئین نامه ابلاغی از سوی وزارت علوم صورت می‌گیرد و در این آئین نامه تاکید شده است که دانشجویانی که از رشته‌های نامتجانس دروس جبرانی اخذ می‌کنند، موظف به پرداخت شهریه هستند اما مرجع تعیین میزان این تعرفه‌ها هیات امنای دانشگاه‌ها می‌باشد که البته هیات امنای دانشگاه تهران تلاش می‌کند مبلغ موجهی از دانشجویان دریافت کند.

وی در ادامه تصریح کرد: یکی از ابهامات مطرح شده در خصوص اخذ شهریه از دروس جبرانی این بود که دانشجویان این شهریه را هم تراز با مقطع کارشناسی ارشد پرداخت کنند و یا اینکه این پرداخت هم تراز دوره کارشناسی باشد. با توجه به اینکه دروس جبرانی نوعی جبران دروس مقطع قبل دانشجویان محسوب می‌شود، قاعدتا در برخی از واحدهای دانشگاه یک برداشت وجود داشت که دانشجویان چون در دوره کارشناسی ارشد تحصیل می‌کنند، جبرانی آن‌ها نیز همانند این مقطع پرداخت شود. خوشبختانه این رویکرد در حال حاضر اصلاح شده است و ما به واحدهای دانشگاه اعلام کردیم که تعرفه دریافتی از دانشجویان معادل تعرفه دوره کارشناسی باشد.

معاون آموزشی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: برخی از واحدهای این دانشگاه به استناد این که کلاس‌های جداگانه‌ای برای دروس جبرانی دانشجویان برگزار می‌کردند، در نتیجه شهریه‌ای معادل دوره کارشناسی ارشد نیز از آن‌ها دریافت کردند که در حال حاضر این ابهامات نیز برطرف شده است.

به گفته دکتر حسینی، مورد دوم که در زمینه اخذ شهریه از دروس جبرانی به واحدهای دانشگاه تهران ابلاغ و ابهامات آن نیز برطرف شده است،‌ این است دانشجویانی که در کلاس‌های روتین دوره کارشناسی شرکت کنند، نباید شهریه پرداخت کنند و اگر دانشجویی بابت حضور در این کلاس‌ها،‌ شهریه‌ای پرداخت کرده باشد در صورت ارائه مستندات لازم این شهریه بازپرداخت خواهد شد، بنابراین در صورتی واحدها موظف به اخذ شهریه از دروس جبرانی هستند که اولا کلاس جداگانه‌ای برای دانشجویان برگزار شده باشد در غیر این صورت این مشمولیت از سوی دانشجویان وجود ندارد.

وی همچنین با اشاره به افزایش کمتر از 10 درصد تعرفه‌های ناشی از دروس جبرانی دانشگاه تهران افزود: این تعرفه‌ها هر ساله کمتر از 10 افزایش پیدا می‌کنند و دانشگاه تهران دنبال درآمدزایی از طریق از دریافت شهریه از دانشجویان بابت برگزاری کلاس‌های جبرانی نیست، چرا که هزینه‌های آن بسیار بیشتر از مبلغ پرداختی از سوی دانشجویان است.

معاون آموزشی دانشگاه تهران اظهار کرد: خوشبختانه در حال حاضر ابهامات اجرایی، اخذ شهریه از دروس جبرانی در واحدهای دانشگاه برطرف شده است و البته برخی از دانشجویان ادعا می‌کنند برخی از واحدها را در دوران کارشناسی گذرانده‌اند که این واحدها مجددا به شکل دیگری در دوره کارشناسی ارشد پاس می‌شود بنابراین به اعتقاد ما این برخورد خطا استو  دانشجو موظف به پرداخت شهریه جبرانی نیست.

دکتر حسینی در پایان خاطرنشان کرد: رویکرد دانشگاه تهران در زمینه دروس جبرانی اینگونه نیست که از این طریق دنبال کسب درآمد  برای دانشگاه باشد، چرا که این عدد در برابر هزینه‌های دانشگاه بسیار ناچیز است و برگزاری این دوره‌ها فقط جنبه کنترلی دارد و افرادی که در دوره‌ای شرکت می‌کنند باید اقتضائات آن را نیز بپذیرد، اما در مجموع بنای ما در بحث دروس جبرانی این است که خود فرد بتواند مشکلات و ضعف خود را در حوزه‌ای رفع نماید.

 دروس جبرانی دروسی است که به تشخیص گروه  آموزشی، گذراندن آن برای رفع کمبود دانش یا مهارت دانشجو ضروری است.بر اساس قانون دریافت هزینه برای دروس جبرانی را وزارت علوم در اختیار دانشگاه تهران و 10 دانشگاه برتر گذاشته و ما بر طبق منطق استقلال دانشگاه ها با نظر خود این اقدام را صورت داده‌ایم.