عبور از وضعیت هشدار در چالش فرسودگی ناوگان اتوبوسرانی پایتخت

 سید آرش حسینی میلانی صبح امروز در یکصد و هشتاد و دومین جلسه صحن علنی شورای شهر تهران در نطق پیش از  دستور خود که در اختیار رسانه ها قرار داد، گفت: 5267 را به خاطر بسپارید. این عدد، آمار اتوبوس‌های فرسوده تهران در چهار سال دیگر است به عبارت دیگر، در سال 1402 با فرض عدم افزایش ناوگان، 89 درصد اتوبوس‌های پایتخت فرسوده خواهند بود.

وی ادامه داد: این آمار هشداردهنده‌ایست و چنانچه ما سیستم حمل و نقل عمومی را اصلاح نکنیم، اگر ما همچنان چشم‌هایمان را نسبت به ناوگان فرسوده موجود در عرصه اتوبوسرانی ببندیم، اگر ما امروز برای نوسازی و توسعه حمل و نقل عمومی اقدام نکنیم، قطعا سیاست‌های کنترلی، جریمه و طرح ترافیک یا ارتقای استاندارد خودروها، تاثیر کافی را نخواهند گذاشت و محیط زیست شهر تهران آلوده‌تر و با ترافیک بیشتری روبه‌رو خواهد شد.

این عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه تهران در آذر ماه امسال، وضعیت نامناسبی را  از نظر شاخص‌های آلودگی هوا تجربه کرد، اظهار داشت: هوای تهران در آذر ماه، 12 روز در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس و یک روز در شرایط ناسالم برای همه جامعه قرار داشت اما با وجود آنکه آلودگی و وضعیت اضطراری برای تک تک شهروندان احساس می‌شد و می شود، همچنان 40 درصد مردم از خودروهای شخصی استفاده می‌کردند.

حسینی میلانی با بیان اینکه گرانی بنزین و اعمال محدودیت‌های تردد نتوانسته از میزان تردد خودروهای شخصی در سطح خیابان‌ها و معابر شهر تهران بکاهد، تصریح کرد: اما ریشه این مسئله در چیست؟ چرا شهروندان همچنان ترجیح می‌دهند از خودروهای شخصی به جای حمل و نقل عمومی استفاده کنند؟ یکی از مهمترین دلایل آن است که شهر تهران از یک سیستم حمل و نقل عمومی روزآمد، کافی و مجهز برخودار نیست همین مسئله موجب شده است تا شهروندان نسبت به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی در شرایط کنونی رغبت چندانی نداشته باشند.

وی افزود: تصوری که اغلب شهروندان از وسایل حمل و نقل عمومی دارند، اتوبوس‌ها و واگن‌های فرسوده، متراکم و انباشته از انبوه جمعیت و دیر آمدن این وسایل برای جابجایی افراد است که در اغلب موارد این شرایط به دلیل کمبود ناوگان است.

سخنگوی کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری با بیان اینکه متروی تهران می‌تواند پنج میلیون سفر در روز جابه‌جایی داشته باشد، خاطرنشان کرد: در حال حاضر از یک سوم ظرفیت خود بهره می‌گیرد و هم‌اکنون در شهر تهران حدود 5900 دستگاه اتوبوس فعال است که 54 درصد از این ناوگان، فرسوده هستند. در حالی که حداکثر مدت فعالیت اتوبوس‌ها هشت سال است میانگین طول عمر اتوبوس‌های تهران در حال حاضر بیش از 11 سال است.

هشت سال است که دولت هیچ اتوبوس جدیدی را به شهرداری تهران نداده است

حسینی میلانی با بیان اینکه سهم اتوبوس‌ها در جابجایی افراد در تهران حدود 16 درصد است، ابراز داشت: با افزایش نرخ بنزین این سهم افزایش داشته است. به اعتبار این مسئله می‌توان گفت که یکی از چالش‌های اصلی پیشروی شهر تهران که شکل زیرپوستی آن در حال بروز دادن خود است، فرسودگی ناوگان حمل و نقل عمومی به ویژه در عرصه اتوبوس است.

وی با تاکید بر اینکه متاسفانه هشت سال است که دولت هیچ اتوبوس جدیدی را به شهرداری تهران تحویل نداده است، بیان کرد: از آن زمان، روند نوسازی ناوگان اتوبوسرانی بسیار کند شده و شرایطی را به وجود آورده است که در چالش فرسودگی ناوگان اتوبوس، از وضعیت هشدار هم عبور کرده‌ایم چراکه روزانه ۳۰۰ دستگاه اتوبوس به دلیل فرسودگی در سطح شهر تهران متوقف می‌شوند.

این عضو شورای شهر تهران اضافه کرد: این موضوع، هم سبب ایجاد نارضایتی شهروندان شده و هم هزینه‌های ناشی از تعمیر و نگهداری را افزایش داده است. این در حالیست که قوانین متعددی درباره توسعه حمل و نقل عمومی وجود دارد که عصاره آن را می‌توان در قانون هوای پاک، قانون توسعه حمل و نقل عمومی و قانون هدفمندی‌ یارانه‌ها دانست اما متاسفانه اجرای این قوانین مورد غفلت واقع شده و تنها در یک بازه زمانی کوتاه‌مدت که وارونگی هوا شدت می‌یابد، مورد توجه قرار می‌گیرد و سپس مجددا به بوته فراموشی سپرده می‌شوند.

حسینی میلانی با بیان اینکه در قانون هدفمندی یارانه‌ها، بخشی از درآمد حاصل از آزادسازی قیمت‌ها باید به حمل و نقل عمومی اختصاص پیدا کند، یادآور شد: تا به امروز، مقادیر ناچیزی به حساب شهرداری تهران واریز شده است. در طرح پیشنهادی شهرداری برای کاهش آلودگی هوا اعتباری برابر با 1584 میلیارد تومان از محل بودجه عمومی و 3780 میلیارد تومان از محل تسهیلات برای نوسازی 3000 اتوبوس مورد نیاز است.

وی با بیان اینکه ما با عدم تحقق درآمدهای شهرداری از محل مصوبات دولت (اعم از قانون هوای پاک، پرداخت 10 درصد از جرایم رانندگی سهم شهرداری از محل طرح LEZ) روبرو هستیم، عنوان کرد: مطابق ماده 9 قانون هوای پاک، وزارت ‌کشور موظف است با همکاری وزارتخانه‌های صمت و اقتصاد، زمینه نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی شهری با اولویت شهرهای بالای 200 هزار نفر جمعیت را ظرف مدت پنج سال از محل منابع درآمدی ماده (۶) این قانون از طریق کمک بلاعوض، یارانه، تسهیلات یا صفر کردن سود بازرگانی واردات خودروهای برقی ـ بنزینی (هیبریدی) و خودروهای الکتریکی و موتورسیکلت برقی، به انجام برساند.

همچنین براساس ماده 10 این قانون، وزارت‌ کشور موظف است از محل درآمدهای عمومی شهرداری‌ها و بودجه عمومی خود در قانون بودجه (هر یک به میزان 50 درصد)، ناوگان حمل و نقل عمومی درون‌شهری را به میزان سالانه پنج درصد با اولویت کلانشهرها و شهرهای بالای پانصد هزار نفر جمعیت افزایش دهد.

حسینی میلانی با اشاره به مصوبات شورای اقتصاد گفت: بنا بر مصوبه شورای اقتصاد به شماره ۱۳۸۸۴۵۰ مورخ ۲۰/۳/۱۳۹۷ مقرر شده است منابع حاصل از صرفه‌جویی سوخت برای نوسازی ناوگان فرسوده اتوبوس به تعداد ۱۹ هزار دستگاه و پس از تایید شهرداری‌های ذیربط پرداخت شود. در بهمن سال 96 هم رئیس‌جمهور درخصوص نوسازی حمل و نقل جاده‌ای و شهری به خصوص کامیون‌ها و اتوبوس‌های فرسوده تاکیداتی داشتند.

وی با بیان اینکه ما منکر تنگناهای اقتصادی ناشی از تحریم‌ها در کشور نیستیم، اظهار داشت: می‌دانیم کشور با مشکلات بسیاری در عرصه اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند. خشنود نیز هستیم که سرانجام پس از مدت‌ها جلسه بررسی نحوه نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی روز چهارشنبه هفته گذشته به ریاست معاون اول ریاست‌جمهوری و با حضور مهندس هاشمی و شهردار تهران برگزار شد و وزارت نفت نیز با پرداخت یارانه صرفه جویی سوخت از تیر الی شهریور امسال موافقت کرده است که در این چارچوب، از پیگیری‌های دکتر پورسیدآقایی که خدمات زیادی انجام دادند، تشکر می‌کنم.

این عضو شورای شهر با بیان اینکه امیدواریم مصوباتی که با تاخیر جدی در اجرا روبرو هستند، اجرا شوند، تصریح کرد: تداوم روند کنونی دیگر ممکن نیست. تداوم روند کنونی یعنی افزایش آلودگی هوا، تداوم روند کنونی یعنی ایجاد نارضایتی بیشتر در میان شهروندان و در یک کلام، تداوم روند کنونی یعنی به خطر انداختن جان مردم. ناهماهنگی‌های داخلی در وزارت صمت و دستگاه‌های اقتصادی باید پایان پذیرد و کسانی که با چرخش قلم‌شان مانع از اجرای مصوبه استراتژیک دولت شده‌اند، باید متوجه باشند روزنه‌های تدبیر و امید در پیچ و خم بروکراسی‌های موجود در حال خاموش شدن است.

حسینی میلانی با بیان اینکه مدیریت شهری در دوره پنجم با میراث بدهی‌های سنگین روبرو است، خاطرنشان کرد: این تنگنای به وجود آمده، موجب شده تا مدیریت شهری با یک سیاست ریاضتی ایام را به سر کند، اما ضرورت نوسازی و توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی آنچنان بود که شورای شهر در قانون بودجه سال 98، مجوز انتشار و فروش اوراق مشارکت به مبلغ 500 میلیارد تومان را مصوب کرد که لازم است بانک مرکزی حداقل درتسریع صدور مجوزهای مربوطه همکاری بیشتری از خود نشان دهد.

وی با تاکید بر اینکه دولت، وزارت صمت و بانک مرکزی می‌توانند حمایت‌هایی را انجام دهند که مدیریت شهری را تا حدی از تنگنای به وجود آمده برهاند، ابراز داشت: با توجه به تحریم‌های ظالمانه‌ای که به کشور تحمیل شده است و امکان ورود قطعات اتوبوس به صورت مجزا یا CKD به شدت محدود شده است، وزارت صمت با توجه به جمیع ملاحظات اقتصادی و اجتماعی، درباره امکان تامین اتوبوس از محل تولید داخل زودتر تعیین تکلیف کند.

سخنگوی کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران با بیان اینکه موضوع اتوبوس‌های فرسوده فقط مسئله تهران نیست، عنوان کرد: شهرستان‌های حومه پایتخت نیز با مشکلات به مراتب بیشتری مواجه هستند. در اینجا از دکتر نوبخت ریاست سازمان برنامه و بودجه درخواست می‌کنم، با توجه به وقایع اخیر در آبان 98 توجه ویژه‌ای به تامین اعتبارات نوسازی ناوگان اتوبوسرانی داشته باشند. همچنین از نمایندگان مجلس به ویژه فراکسیون امید و مجمع نمایندگان تهران کمک می‌طلبم تا در مدت باقی مانده مدیریت شهری را همراهی بیشتری کنند. در گام اول، سازمان برنامه و بودجه را موظف به پرداخت بدهی‌های پیشین دولت به شهرداری‌های کلانشهرها به ویژه تهران کنند و در گام دوم، اعتبارات نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی در قانون بودجه سال 99 را افزایش دهند.

حسینی میلانی با تاکید بر اینکه نوسازی اتوبوس‌ها در تهران در حال حاضر یکی از اقدامات مهم در کاهش آلودگی هواست، بیان کرد: اتوبوس‌ها جدا از ایجاد آلودگی به دلیل دیگری نیز باید مورد توجه باشند. افزایش قیمت بنزین، استفاده از اتوبوس‌ها را بیشتر می‌کند ولی کمبود اتوبوس، امکان خدمت‌رسانی مطلوب به شهروندان را کاهش می‌دهد. حقوق شهروندی در این شرایط از دو جنبه مورد تهدید قرار می‌گیرد؛ آلودگی هوا و عدم خدمت‌رسانی مناسب. امروز موضوع بهبود وضعیت اتوبوس‌ها از مرحله اهمیت گذشته و به یک الزام تبدیل شده است و این مطالبه به حق شهروندان تهرانی از ما و دولت است.