دو تعبیر معنادار و مستتر درباره عید قربان

معمولاً نگاه ما به عید قربان منحصر در ذبح کردن گوسفند و بخشیدن گوشت آن به فقراست؛ این مسئله هرچند در آموزه‌های دینی و سیره نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله دیده می‌شود، اما تمام مسئله قربانی دادن نیست بلکه ذبح کردن به تصریح قرآن بهانه‌ای برای پرداختن به تقوای الهی است که منجر به قرب می‌شود، همچنان که در فرهنگ اسلامی به هر چیزی که سبب «قُرب» و نزدیکی انسان به خدا شود واژه «قربان» بر آن اطلاق می‌شود؛ به عنوان نمونه در روایت می‌خوانیم: «الصَّلَاةُ قُرْبَانُ کُلِّ تَقِی‌؛ نماز نزدیک کننده متقیان به خداوند متعال است.» (نهج‌البلاغه، حکمت136)

در هر صورت در احادیث به دو وجه معنایی تأکید شده است؛ به این معنا که مؤمنین در این روز علاوه بر ذبح کردن، باید به مناجات خداوند جهت قرب به او بکوشند. امیرالمومنین علیه‌السلام فرمود شنیدم رسول خدا صلی الله علیه وآله روز عید قربان، خطبه می‌خواند و می‌فرمود:

 امام سجاد علیه‌السلام در دعای خویش این روز را روزی مبارک معرفی کردند که مسلمانان به خاطر نیازهایشان به درگاه خداوند روی می‌آوردند. در این فراز می‌خوانیم «اللّهُمَّ هذا یَومٌ مُبارَکٌ مَیمونٌ وَ المُسلِمونَ فیهِ مُجتَمِعونَ فی أقطارِ أرضِکَ، یَشهَدُ السّائِلُ مِنهُم وَالطّالِبُ وَالرّاغِبُ وَالرّاهِبُ و أنتَ النّاظِرُ فی حَوائِجِهِم» یعنی پروردگارا، این روز، روزى بابرکت و خجسته است و مسلمانان در این روز، از اطراف زمین تو گرد آمده‌اند. خواهنده، جوینده، امیدوار و بیمناک، همه حاضرند و تو، به نیازهایشان مى‌نگرى.»

همچنین امیرالمؤمنین در روز عید قربان خطبه‌ای خواند و در فرازی از آن فرمود «شما را اى بندگان خدا سفارش می‌کنم به تقواى خدا، و یاد کردن بسیار از مرگ و زهد در دنیایی اینچنین که مردم پیش از شما کامى از آن نگرفتند و طرفى از آن نبسته‌‌اند و پس از شما نیز براى کسى باقى نخواهد ماند و سرنوشت شما در این دنیا لاجرم همان سرنوشت گذشتگان است.»