خطرات موش کوچکی که ایرانیان را مجذوب خود کرد

اگر کسی می‌گفت روزی می‌رسد که یک موش آن‌هم از نوع همستر می‌تواند جهانی را به اصطلاح مچل خودش بکند، قطعاً برای ما گزاره‌ای پذیرفتنی نبود، اما حقیقتاً این اتفاق چند روزی است در فضای مجازی بالا گرفته ‌است و شاهد شعبده‌بازی این موش کوچک در فضای مجازی هستیم. 

در بین همین دوستان ایرانی هم که به همسترکامبت روی ‌آورده‌اند، بسیاری از افراد، بدون اینکه بدانند پنیر مجانی در تله موش است میلیون‌ها سکه دارند و ساعتی، به تعداد سکه‌هایشان اضافه می‌شود.

اشتیاق و روی آوردن میلیون‌ها نفر به این همستر کوچک موجب شد تا موضوع را از نگاه پدیده‌های روانی اجتماعی و خطراتی که به زودی دامن بسیاری را خواهد گرفت مورد بررسی قرار دهیم.

دکتر محمدرضا ابراهیمی متخصص روانشناسی، روان درمان و روانکاو در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: پدیده‌های روانی اجتماعی به دلیل ماهیت پیچیده و سخت و دشواری که دارند معمولاً نیاز به اظهار نظرهای دقیق علمی دارند، چراکه به راحتی پژوهشگر می‌تواند به وادی حرف‌ها و گفته‌ها و شیوه‌های زرد و غیرعلمی بغلتد.

وی با اشاره به گسترش پدیده همستر بازی اظهار کرد: اصولاً پدیده همستربازی یک جریان عادی نیست، چراکه ده‌ها میلیون نفر در ایران را به خود مشغول کرده است.

ابراهیمی اظهار کرد: مشغله بیش از حد افراد به پدیده همستربازی از مناظر گوناگون از جمله تکاملی، مغزی و روانی قابل بررسی است، آن‌هایی که در دام چنین جریانی افتادند خطرات بسیاری تهدیدشان می‌کند.

وی بیان کرد: عواقب پرداختن به چنین جریاناتی بیشتر از آن چیزی است که فکرش را می‌کنید و صرفاً یک بازی ساده و زدن انگشت بر روی یک اپلیکیشن نیست.

این روان درمان خاطرنشان کرد: از جنبه تکاملی هیچ چیز در طبیعت راحت به دست نمی‌آید و تکامل محصول میلیون‌ها سال آزمایش و خطای پشت سر هم است، در تمامی جانداران حتی در گیاهان و نمونه‌ گونه‌هایی که در پیرامون خود می‌بینیم حتی جانداران و جانوران و به خصوص انسان این رویه تکاملی از اهمیت بسیاری برخوردار است.

وی اظهار کرد: در طبیعت چیزی به نام راحت به دست آوردن تعریف نشده است و جنبه تکاملی رنج، تلاش، کوشش، زحمت و سختی مستلزم صرف وقت، زمان و عمر است تا به اهدافی که بشر دارد برسد.

ابراهیمی گفت: در بازی همستر بازی این مفهوم تکاملی به عمد کنار گذاشته شده است و صرفاً با نشستن در خانه و با زدن انگشت بر روی آن تصویر موش بانمک در ذهن خود مسائلی پرورش می‌دهد.

وی افزود: کارکرد مغزی انسان مستلزم اعتیاد است، هر کار و عملی که تکرار و باعث تسکین و یا انتظار تسکین به دنبال داشته باشد و یا بر بدن تأثیر مستقیم داشته باشد می‌تواند اعتیاد زا تلقی شود.

این روانشناس تصریح کرد: مغز انسان به راحتی به دام اعتیادهای گوناگون می‌افتد، اعتیاد به ورزش، مطالعه، هنر، موسیقی، الکل، تریاک، مواد مخدر و... این‌ها مکانیسم مغزی یکسانی دارند که می‌توانند مثبت و یا منفی و مضر باشند.

وی دلیل اعتیاد را انگیزه درونی دانست و گفت: معمولاً بازی همستر در بین میلیون‌ها نفر اعتیاد موقتی را ایجاد نموده است که می‌تواند تبدیل به حاشیه‌های خطرناکی شود.

ابراهیمی افزود: بازی همستر که به امید رسیدن به پول است می‌تواند جریانی را در ذهن ایجاد کند که این وابستگی در صورت ادامه داشتن به عواقب خطرناکی در فرد ختم شود و باقی بخش‌های زندگی او را تحت تأثیر قرار دهد.

وی گفت: همستر چیز جدیدی نیست و یک فرم از مداخلات سطح کلان در سیستم روانی اجتماعی و رفتاری افراد است که همراه با تغییرات شیمیایی مغزی بدنی عملکرد خاص خودش را ایفا می‌کند و البته می‌تواند به شکل مصنوعی توسط بازیگران سیاسی برای رسیدن به اهداف‌شان ایجاد شود.

این روانکاو افزود: گرچه مؤسس تلگرام با افزودن بر مخاطبان خود سود اصلی را می‌برد و نوعی جذابیت ایجاد می‌کند و این جذابیت برای او پول‌ساز است، اما او در واقع می‌تواند دستور هم بگیرد؛ یعنی بگویند که ما چنین هدفی داریم و تو از طریق تلگرام که حدود یک میلیارد نفر در دنیا عضو آن هستند دنیا را کنترل و مدیریت کرده و افکار و ذهن مردمان جهان را برای اتفاقات بعدی که خواهد افتاد به سمت سوی مدنظر آماده کنند.

ابراهیمی بیان کرد: وقتی از مهندسی رفتار جمعی صحبت می‌شود چند فاکتور باید در آن لحاظ شود، اینکه چه اهدافی برای مهندسی فکری، جمعی و تأثیرگذاری بر جوامع و ذهن‌های آدم‌ها در دنیای کنونی است.

دنیای کنونی دنیای رسانه‌های جمعی است و دنیای درونی افراد در واقع بیشتر از هر زمان دیگری ارزشی، اعتقادی و مصنوعی توسط جریانات فکری بمباران می‌شود. استفاده از این شیوه‌های مهندسی در روانکاوی اجتماعی و روانکاوی سیاسی دارای مفاهیم خاص خودش است.

وی در ادامه به اهداف پشت صحنه همستر اشاره کرد و افزود: اولین هدف کنترل اهداف جمعی است، وقتی بتوان افکار میلیون‌ها نفر را در جامعه در چنگ خود گرفت؛ آنگاه می‌توان شرایط مناسبی از جنبه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و... ایجاد کرده و مفاهیمی را در ذهن مردم جا انداخت که برای منافع‌شان بسیار مهم است.

این متخصص روانشناسی، روان درمان و روانکاو، اولین شیوه از بازی همستر را کنترل افکار جمعی دانست و ادامه داد: دومین مسئله جایگزین سازی اهداف است، جامعه‌ای که به تنبلی، رخوت و سستی عادت کرده را می‌توان به سرعت تحت کنترل قرار داد و منابع‌شان را به غارت برد و به آن‌ها آسیب رساند و تحت سلطه قرار داد.

وی افزود: این جایگزینی اهداف به نوعی سلطه‌گر بودن سازندگان این بازی‌ها را به ما بیشتر نشان می‌دهد، چراکه مغز افراد جامعه را تحت کنترل خود قرار می‌دهند.

ابراهیمی اظهار کرد: بدون شک جامعه‌ای که به دنبال علم و هنر، دانش، پیشرفت و ترقی باشد به این گونه بازی‌ها توجهی نمی‌شود؛ اما در جوامع جهان سوم که ذهن افراد به کم تلاشی عادت کرده باشد اهداف این بازی‌ها می‌تواند ذهن افراد را درگیر کند.

وی تأکید کرد: گرچه بازی همستر تمام خواهد شد اما تأثیری که بر مغز افراد جامعه می‌گذارد به راحتی حذف نخواهد شد و به شیوه‌های دیگری در زندگی شخصی و اجتماعی آن‌ها تکرار خواهد شد.

این روانکاو افزود: تأثیر دیگر این بازی یا موارد مشابه در مهندسی رفتاری ایجاد و افزایش تلقین‌پذیری جمعی است، وقتی بخواهید جمعی را تحت کنترل خود بگیرید ابتدا باید با نمونه‌های کوچک افراد را درگیر حقانیت خود کنید.

وی گفت: هدف دیگر که گام به گام جلو می‌روند، تغییراتی را در ذهن افراد جامعه ایجاد کرده و درگیر حاشیه می‌کنند و وقتی به هدف برسند گام بعدی را بر می‌دارند.

ابراهیمی اظهار کرد: در جهان پر رقابت کنونی که هوش، توانمندی بالا، نگاه علمی و منطقی حرف اول را می‌زند، پرداختن به این آماده‌سازی‌ها نوعی رکود، پسرفت، سکون و از دست دادن تلقی می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: هدف دیگر این موش کوچک می‌تواند نوعی فرایند تخریب عملکرد عادی ذهنی، مغزی باشد؛ در واقع مغز افراد تحت تأثیر تکرار و انگیزه قوی و میل رسیدن به یک هدف آن‌هم به شکل ساده و راحت قرار گرفته و در ادامه می‌تواند بیمار شود و آسیب ببیند.

این روان درمان گفت: به زودی با جامعه‌ای بیمار مواجه خواهیم بود که ذهن آن‌ها آسیب دیده و قادر به انجام مسائل عادی خود نخواهند بود و به راحتی می‌تواند تحت تسلط قرار گیرند.

بازی همستر نوعی تلقین‌پذیری ایجاد کرده و به مرور افراد جامعه می‌پذیرند که دانش و تخصص به درد نمی‌خورد. وقتی چنین تلقین‌هایی صورت می‌گیرد القاء می‌کند که باید از دیگر راه‌ها استفاده کرد، در واقع برای رسیدن به موفقیت نوعی ساختار تلقین پذیرانه در ذهن افراد ایجاد می‌شود و شما را مستعد بردگی، بندگی و اطاعت کورکورانه می‌کند.

یک کارشناس مسائل اجتماعی در ادامه به خبرنگار گفت: تلقین‌پذیری جمعی همیشه به عنوان یکی از اهداف مهندسان رفتارهای اجتماعی و سیاستمداران محسوب می‌شود.

احمد اکبری با اشاره به اینکه در بسیاری از کشورها این مهندسی رفتار دیده می‌شود و هدفشان این است که بیشترین تأثیر را بر مخاطبان خود بگذارند، افزود: همستر نوعی آماده‌سازی است تا صاحبان آن افراد را برای رسیدن به اهداف خود آماده کنند.

وی با اعلام اینکه یکی از اهداف بسیار مهم می‌تواند تحمیق سازی جمعی باشد، اظهار کرد: اهداف این گونه بازی‌ها و یا مهندسی رفتار، مدل‌سازی مصنوعی در برابر خودآگاهی و تلاش و کوشش است.

این کارشناس مسائل اجتماعی گفت: سازندگان این بازی‌ها در برابر تلاش جریانی را قرار می‌دهند که زحمت کمتر و پول بیشتری دارد. این مدل‌سازی مصنوعی شیوه‌ای است برای اینکه افراد جامعه را از مسیر اصلی دور کرده و درگیر حاشیه‌ها کنند.

ساختار ذهنی انسان‌ها شامل سیستم وهمی بسیار پیچیده‌، فوق‌العاده و مستعد است و البته کارکرد ناخودآگاه دارد، در بخشی از این ساختارهای وهمی اوهامی تحت عنوان اوهام تسکین دهنده وجود دارد که نیاز فوری را رفع می‌کنند.

اکبری بیان کرد: چنین بازی‌هایی این نیازها را رفع می‌کند و بعد از مدتی با افرادی روبرو می‌شویم که درگیر مهندسی رفتاری و فکری شده‌اند و فاقد احساس، وجدان، عاطفه، توجه و محبت هستند و جز به نیازهای فوری خود به چیز دیگری فکر نمی‌کنند و از سویی برای رسیدن به آن دست به هر اقدامی می‌زنند.

وی با تأکید بر اینکه این‌گونه بازی‌ها می‌تواند جامعه را درگیر رفتارهای ضد اجتماعی کند، گفت: در روانکاوی مفهومی داریم به عنوان مرکز کنترل غرایض یا لذت‌های آنی و ارضاء فوری، هنگامی که افراد تحت تأثیر بازی همستر به این نتیجه برسند می‌توانند بدون کار و تلاش به پول و لذت برسند و این غرایض تقویت می‌شود.

این کارشناس مسائل اجتماعی تصریح کرد: این لذت‌ها و غرایض که بسیار حیوانی هستند در این افراد تقویت می‌شود و نوعی زمینه ایجاد می‌شود که در بزهکاران این مسائل زیاد دیده می‌شود.

وی به دیگر اثرات همستر اشاره کرد و افزود: افرادی که درگیر این نوع اپلیکیشن‌های مصنوعی از جمله بازی همستر می‌شوند نگاه ذهنی، وهمی و رؤیایی پیدا کرده و فکر می‌کنند به راحتی می‌شود به همه چیز رسید.

اکبری تکان‌های ناخودآگاه ضد بینش مداری را از دیگر مسائل ناشی از این بازی‌ها دانست و گفت: افراد رفتاری ناخودآگاه را در خود تقویت می‌کنند و بازی همستر افراد را از بینش و منطق و تلاش دور می‌کند.

بر اساس آنچه گفته شد به هیچ عنوان نباید این موش کوچک را ساده گرفت و به راحتی از کنار آن عبور کرد، سازندگان این بازی به نوعی جراحی مغزی را در شما شکل داده‌اند که آخر آن نابودی است و بدون شک هزینه‌ای که در آینده برای درمان این حالت‌ها باید داد صدها برابر آن سودی است که به دست خواهید آورد.