آیا هر ترشحی عفونت است؟ | ترشحات طبیعی واژن | شایع‌ترین نوع عفونت در زنان کدام است؟

یکی از شکایات عمده زنان بخصوص در سنین باروری، وجود ترشحات واژن است. اغلب عفونت ها حتی در نوع خفیف، علامت هایی آزاردهنده دارند و بیمار را به یکی از کلینیک‌ها یا مطب می‌کشاند. اما عفونت بر اثر چه عاملی به وجود می‌آید و چه نشانه‌هایی دارد و مهم‌تر این که آیا هر ترشحی را باید عفونت قلمداد کنیم؟

پاسخ این پرسش‌ها را از دکتر طاهره فروغی فر، جراح و متخصص زنان و زایمان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران جویا شدیم.

ابتدا درباره ساختمان واژن و نوع ترشحات طبیعی آن توضیح مختصری بدهید.

واژن یک لوله توخالی فیبری عضلانی است که از دهانه خارجی دستگاه تناسلی زنانه شروع می شود و تا دهانه رحم امتداد می یابد. ترشحاتی در این ناحیه دیده می شود که طبیعی است. اما این ترشحات مربوط به واژن نیست، زیرا در بافت واژن غده ای دیده نمی شود و ترشحات از رحم یا از دهانه رحم به درون واژن ریخته می شود.

وسط هر دوره ماهانه و با افزایش ترشح دهانه رحم که تحت تاثیر هورمون است، زنان ترشحات بیشتری را مشاهده خواهند کرد (زنانی که قرص های ضدبارداری استفاده می کنند به دلیل تغییرات هورمونی ممکن است این تغییرات را احساس نکنند).

این ترشحات چه ویژگی‌هایی دارد؟

ترشحات طبیعی اصولا بی رنگ و بی بوست که در نیمه های سیکل نیز حجم زیادتری پیدا می کند. در واژن هر خانم، باکتری های هوازی زندگی می کند و جزئی از فلور نرمال طبیعی بدن محسوب می شود. اگر به هر دلیلی باکتری های بی هوازی بیشتر شود شرایط طبیعی واژن به هم می خورد و ترشحات غیرعادی آغاز می شود. گفته می شود مواردی مانند نزدیکی های مکرر، دوش های واژینال و... می توانند PH واژن را برهم بزند. PH واژن باید ۴ باشد و اگر قلیایی شود عفونت اتفاق می افتد.

چه نوع عفونتی؟

نام این عفونت، باکتریوز واژینال است. ترشحات بسیار بدبو شبیه ماهی گندیده دارد و پس از نزدیکی شدت می یابد. اغلب آبکی و گاهی زرد کمرنگ یا پررنگ است. باکتریوز واژینال بعد از درمان شانس عود بالایی دارد، بنابراین باید بخوبی درمان شود.

حتی خانم باردار نیز ممکن است دچار این نوع عفونت واژن شود که گاهی باعث زایمان زودرس می شود (پاره شدن کیسه آب یا عفونت مایع آمنیوتیک و غفونت های رحمی بعد از عمل سزارین). این نوع از عفونت حتی در خانم های باردار باید درمان شود. درمان شریک جنسی لازم نیست، ولی در عفونت تریکومونا هر دو جنس یعنی مرد و زن باید درمان شوند.

تریکو مونا چه علائمی دارد و چرا شوهر به درمان نیاز دارد؟

احتمال انتقال عفونت تریکو موناس واژینالیس از مرد به زن و از زن به مرد خیلی بالاست و آقایان پس از یک بار نزدیکی با زن مبتلا، دچار چنین عفونتی می شوند. اغلب مواقع عفونت در مردان علائم خاصی ندارد، گرچه برخی خانم های مبتلا ذکر می کنند همسرانشان هم دچار سوزش و خارش هستند.

 ترشحات تریکومونا بسیار بدبو است و اغلب ماهیت آمیزشی دارد، به همین دلیل وقتی عفونت حجیمی از نوع تریکو موناس واژینالیس را در یک بیمار مشاهده می کنیم، لازم است دیگر بیماری های آمیزشی مانند سفلیس و اچ. آی. وی را هم مد نظر داشته باشیم. حتما شریک جنسی باید درمان شود.

در زنان باردار ممکن است باعث زایمان زودرس یا پارگی کیسه آب شود. در موارد عود مجبور به دادن کشت آزمایشگاهی از ترشحات هستیم، زیرا ممکن است انگل دیگری باشد که به داروی تجویز شده حساس نباشد (تریکومونا عفونت انگلی است).

شایع ترین نوع عفونت در زنان کدام است؟

شایع ترین، عفونت های قارچی است که ۷۵ درصد زنان به آن مبتلا می شوند و از هر سه زن یک نفر در طول زندگی اش به آن مبتلا می شود. عواملی که باعث بروز این عفونت می شود بیشتر به سیستم ایمنی ما مربوط است. این ارگانیسم، ترشحی از خود دارد که روی سیستم ایمنی بدن تاثیر می گذارد. حتی برخی عوامل تحریکی که در ناحیه تناسلی خارش ایجاد می کند به دلیل توکسین موجود در قارچ است.

تمام کسانی که سیستم ایمنی شان ضعیف شده است مانند خانم های باردار، دیابتیک یا کسانی که مدت طولانی از داروی آنتی بیوتیک برای درمان استفاده کرده اند، مستعد ابتلا به عفونت های قارچی هستند.

بیماران از خارش و سوزش زیاد و ترشحات به شکل پنیری شکایت دارند و در برخی مواقع به اشتباه می گویند دچار سوزش ادراری هستند. عفونت های قارچی باید با دسته داروهایی از گروه آزول ها درمان شود.

اگر در طول یک سال خانمی، چهار بار یا بیشتر دچار عفونت قارچی شود این فرد عفونتی از نوع راجعه دارد. در این موارد به دو نکته باید شک کنیم که آیا واقعا عفونت از نوع قارچی است یا یک بیماری پوستی ملتهب در آن ناحیه وجود دارد (اصطلاحا درماتیت آتوپیک مزمن می گوییم). البته در زنان با واژن آتروفیک نیز این نشانه ها دیده می شود.

درباره آتروفی واژن بیشتر توضیح دهید.

زنان یائسه به دلیل قطع هورمون های جنسی دچار واژن خشک و شکننده و درد هنگام نزدیکی و خارش می شوند (سلول های واژن تحلیل می رود). در زنان یائسه نیز ممکن است علائمی مانند عفونت های قارچی دیده شود، ولی الزاما به معنای عفونت قارچی نیست و برای رفع آن باید استروژن های موضعی تجویز شود.

البته قبل از تجویز آزمایش هایی از دهانه رحم، ماموگرافی و سونوگرافی از رحم درخواست می کنیم. اگر به کرم های هرمونی موضعی جواب ندهند می توانیم از دارو های سیستمیک خوراکی نیز استفاده کنیم و بیمار باید کاملا تحت نظر پزشک باشد.

درمان در عفونت های عودکننده چگونه است؟

برای درمان بیمار تحت نظر باشد و ممکن است به مدت شش ماه برای بیمار دارو تجویز کنیم. برای تجویز برخی دارو ها شاید نیاز به تست های کبدی نیز باشد.

آیا این مواقع شست وشوی واژن با بتادین یا ترکیبات دیگر می تواند مفید باشد بخصوص زنانی که عفونت های عودکننده دارند؟

درباره عفونت های قارچی، تمیز و خشک نگه داشتن ناحیه واژن خیلی مهم است. مشاهده می کنیم این نوع از عفونت در دخترخانم هایی که لباس های تنگ و چسبان و لباس زیر غیر نخی می پوشند بیشتر است.

عفونت های قارچی، ناحیه تناسلی را ملتهب می کند. شست وشوی مکرر این ناحیه با شوینده ها یا بتادین بیشتر باعث تحریک پوستی و مخاطی می شود و زیاد توصیه نمی شود، ولی خشک کردن ناحیه واژن بدون این که آسیب زیادی وارد شود، مفید است. استفاده از هیچ نوع ماده شوینده و کرم های واژینال بدون نظر پزشک به هیچ وجه توصیه نمی شود.

گاهی بعضی خانم ها یک کرم خاص را برای همه عفونت ها استفاده می کنند. توجه کنید سه نوع عفونت در واژن وجود دارد و تشخیص نوع آن به عهده پزشک معالج است. گاهی نشستن داخل محلول سرکه و آب می تواند نقش پیشگیری کننده در عفونت داشته باشد، ولی با بروز عفونت این درمان ها بی فایده بوده و حتما دارویی مختص به همان نوع عفونت باید تجویز شود.

بسیاری از دخترخانم‌ها از وجود ترشحات عادی واژن نگران هستند. توصیه‌تان چیست؟

همان طور که ابتدای مطلب ذکر شد همه زنان باید مقداری ترشح در طول سیکل ماهانه داشته باشند. عفونت ها اغلب با خارش، سوزش و بوی بد همراه است. اگر این علائم دیده نشود جای هیچ نگرانی نیست.