نوشیدن هشت لیوان آب در روز برای همه ضروری است؟

با توجه به اینکه بیش از ۶۰ درصد وزن بدن انسان را آب تشکیل می‌دهد می‌توان گفت یکی از مولفه‌های مهم در سلامت بدن آب است. فصل گرم سال می‌تواند بر روی آب بدن به ویژه برای افرادی که به انجام کارهای یدی و سخت مشغول هستند موثر باشد.

کم آبی در عملکرد ارگان‌های بدن اختلال ایجاد می‌کند؛ به همین دلیل در فصل گرم همواره این توصیه را می شنویم که همه باید روزانه هشت لیوان آب بنوشند. اما هستند افرادی که می‌گویند احساس تشنگی نمی‌کنند و تمایلی به نوشیدن آب ندارند و یا افرادی که از احساس عطش زیادی دارند و آب زیادی مصرف می‌کنند و دچار کم اشتهایی و نفخ می‌شوند.

در رابطه با اینکه آیا نسخه نوشیدن هشت لیوان آب را می توان برای همه تجویز کرد، چطور باید آب بنوشیم و یا اینکه واقعا نوشیدن آب می‌تواند خطری برای انسان داشته باشد به گفت‌وگو با متخصص طب سنتی ایرانی پرداختیم.

سوسن حفیظی در گفت و گویی، با تاکید بر اهمیت آب در بدن، عنوان کرد: آب به عنوان یکی از مواد بسیار مهم برای بدن، حدود شصت تا هفتاد درصد وزن بدن ما را تشکیل می‌دهد. آب ماده موثره و تشکیل‌دهنده خون، بافت‌های ماهیچه‌ای، مغز استخوان و حتی خود استخوان است.

وی با بیان اینکه بسیاری از فعالیت‌های متابولیسم و سوخت‌وساز بدن با وجود آب امکان‌پذیر است و در صورتی‌که آب وجود نداشته باشه فرآیند متابولیسم بدن دچار اختلال می‌شود، افزود: حرکت مواد در بدن، حرکت خون در رگ‌ها، الاستیسیته و نرمی رگ‌ها به واسطه آب کافی در بدن انجام می شود بنابراین به معنای واقعی آب مایه حیات است.

نیاز متفاوت افراد به آب

حفیظی ادامه داد: در طب مدرن و کلاسیک اغلب گفته می‌شود که در طول روز باید هفت تا هشت لیوان آب بنوشید و ما مرتب توصیه‌های نوشیدن هشت لیوان آب در روز می‌شنویم؛ در حالی که این توصیه از نظر طب سنتی و دیدگاه طب ایرانی با توجه به نیازهای متفاوت افراد به آب پسندیده نیست.

وی تاکید کرد: نیاز افراد به آب متفاوت است. به عنوان مثال بزرگسالان نسبت ‌به کودکان، ورزشکاران و افرادی که ورزش نمی‌کنند، زنان شیرده نسبت به زنانی که غیر شیرده هستند، تفاوت‌هایی را در نیاز افراد به آب ایجاد می کند؛ بنابراین ما نمی‌توانیم بر اساس یک نسخه کلی بگوییم که همه باید به اندازه‌ی هشت لیوان در روز آب بنوشند. چه‌بسا برای بعضی از افراد نوشیدن این مقدار آب خطرناک باشد.

این متخصص طب سنتی ایرانی یادآور شد: رژیم آب برای کاهش وزن و لاغر شدن بسیار اشتباه است و ضربه‌ بسیار خطرناکی به بدن فرد وارد می‌کند.

حفیظی تصریح کرد: یکی از خطرات زیاد آب نوشیدن، هایپوناترمی یا کم شدن سدیم بدن است که برای فرد خستگی، سردرد، احساس کوفتگی، عدم تمرکز، دردهای اسکلتی و عضلانی، اسپاسم و گرفتگی عضلات و حتی تشنج را به دنبال دارد؛ بنابراین مصرف بیش از اندازه آب نیز خطرات زیادی دارد که در اصطلاح به آن مسمومیت با آب گفته می‌شود.

وی اظهار کرد: آب به عنوان ماده مهم و حیاتی مورد نیاز بدن در طب ایرانی مبدرق گفته می‌شود؛ به این معنا به بدرقه شدن مواد در مجاری و عروق کمک و گذر را برای مواد در بدن راحت‌تر می‌کند. بنابراین این تصور که متخصصین طب سنتی‌ و طب ایرانی اعتقادی به نوشیدن آب ندارند غلط است، بلکه اساتید و حکما در کتب پزشکی خود مرتبه به نوشیدن آب اشاره داشتند و حتی سرفصل‌هایی دارند که آب را چطور باید بنوشید.

آیا همه باید هشت لیوان آب در روز بنوشند؟

حفیظی با بیان اینکه طب ایرانی معتقد است و توصیه می‌کند که آب را باید در صورتی که بدن به آن نیاز دارد بنوشید به این معنا دچار تشنگی صادق شوید، اظهار کرد: برای رفع تشنگی به ویژه در فصل تابستان توصیه می‌شود که آب خنک را به صورتی که خیلی سرد نباشد و یخ نداشته باشد جرعه جرعه بنوشیم.

آب را مزه مزه کنید

وی با اشاره به اینکه نباید آب را به یکباره سر کشید، بیان کرد: آب را باید در دهان مزه مزه کرد؛ زیرا گیرنده‌های دهانی به برطرف شدن عطش فرد کمک می‌کند بنابراین باید اجازه دهیم که این گیرنده‌های دهانی در تماس با آب خنک فعال شوند و نیاز ما را تا حدی کمتر کنند.

این متخصص طب سنتی ایرانی، ادامه داد: گاهی اوقات به واسطه گرمی هوا زیاد آب می نوشیم غافل از اینکه این حجم زیاد آب سیستم گوارشی فرد را با مشکل مواجه می‌کند و برای فرد نفخ معده و یبوست را ایجاد می‌کند؛ بنابراین جرعه جرعه نوشیدن آب در رفع عطش و استفاده به اندازه‌ی آب موثر خواهد بود.

حفیظی در پاسخ به اینکه مصرف آب چگونه منجر به یبوست می‌شود، گفت: زمانی که فرد حجم زیادی از آب سرد را وارد دستگاه گوارش خود می‌کند، شیره‌های گوارشی را رقیق می‌شود و این شیره‌های رقیق شده کارایی کافی و مناسبی برای هضم غذا ندارند و منجر به ضعف سیستم گوارشی خواهند شد؛ پس مصرف نامناسب و آب بسیار سرد می تواند منجر به اختلال در هاضمه شود.

وی بر لزوم داشتن احساس عطش در هنگام نوشیدن آب تاکید کرد و افزود: بعد از انجام ورزش‌های سنگین، بعد از استحمام و درون حمام، بین خواب و سر سفره غذا بهتر است که آب نوشیده نشود. اگر سر سفره نیاز به خوردن آب داشتید لازم است که دمای آب متعادل باشد، همچنین می‌توانید مقداری عسل و آبلیمو در آن بریزید و جرعه جرعه بنوشید، زیرا مضرات استفاده نامناسب از آب را کم می‌کند.

چه کسانی آب را گرم بنوشند؟

این متخصص طب سنتی ایرانی با بیان اینکه احساس نیاز به مصرف زیاد آب در افراد مبتلا به اختلال مزاجی وجود دارد، اظهار کرد: به عنوان مثال افرادی که مبتلا به اخلاط غلیظی و بلغم شور در معده هستند بسیار احساس تشنگی و خشکی دهان می‌کنند و حتی بعد از نوشیدن آب نیز احساس تشنگی دارند، بنابراین برای این افراد بهتر است که آب گرم بنوشند.

حفیظی ادامه داد: خوردن آب با غذا و بلافاصله بعد از غذا به هیچ عنوان توصیه نمی شود و بهتر است که فرد یک تا دو ساعت بعد از غذا آب را بنوشد همچنین افرادی که بعد از خوردن میوه احساس تشنگی می‌کنند باید برای صبر کنند زیرا آب میوه می‌تواند در رفع تشنگی موثر باشد در غیر این صورت باید آبی که تا حدی خنک باشد را استفاده کنند.

این متخصص طب سنتی ایرانی یادآور شد: استفاده از غذاهای سرخ شده و شور، دیر شام خوردن، غذاهای پرادویه و تند باعث می‌شود فرد به محض بیداری احساس تشنگی کند به این افراد توصیه می کنیم که آب گرم با عسل میل کنند.

حفیظی مواد غذایی چون کاهو، اسفناج، خلفه در رفع عطش موثر خواهد بود، اضافه کرد: سالاد کاهو همراه با آب لیمو و نارنج و بورانی اسفناج، استفاده از کدو و خلفه می‌تواند در تامین آب بدن و رفع عطش موثر باشد.

وی استفاده از آب جو طبی را در رفع عطش موثر دانست و گفت: برای تهیه آب جو طبی یک لیوان جو را با ۱۴ برابر آب می جوشانیم تا جو شکفته شود بعد صاف می‌کنیم و در یخچال نگهداری می‌کنیم، یک تا دو لیوان در روز می‌توانیم بنوشیم، البته برای رفع نفخ آب جو نیز باید کمی عسل به آن اضافه کنید.  

این متخصص طب سنتی ایرانی افزود: نوشیدنی‌هایی مثل شربت خاکشیر، سکنجبین، استفاده از تخم شربتی در آب از ترکیبات موثر در رفع عطش است، همچنین استفاده از خیار و هندوانه بسیار مفید است اما نباید در مصرف هندوانه به دلیل نفخ معده زیاده‌روی کرد.