کمبود خواب: قاتلی خاموش برای مغز!

کمبود خواب یکی از دلایل ناراحتی و ایجاد بسیاری از انواع بیماری‌ها است. کمبود خواب یا بدخوابی ممکن است به دلایل گوناگونی به وجود بیاید، ولی چیزی که مسلم است، این است که عوارض بی خوابی بر مغز، به علت کمبود خواب مربوط نیست و تاثیر خود را اعمال می‌کند.

کمبود خواب، بی ‌خوابی یا بد‌خوابی احساس داشتن خواب ناکافی یا بی‌کیفیت است که برای تشخیص آن باید این علائم حداقل در هر هفته، سه شب به مدت یک یا چند ماه وجود داشته باشد تا بتوان به آن به‌عنوان یک مسئله نگاه کرد و به دنبال درمان آن بود.

معیارهای تشخیص بی‌خوابی شامل موارد زیر است:

مشکل در به خواب رفتن

حفظ خواب

بیدار شدن

ناتوانی در بازگشت به خواب

اختلال در خواب مثل اضطراب است که یک شرایط روانی برای فرد ایجاد می‌کند و نیاز به درمان دارد تا آسیبی به بدن و مخصوصا به مغز وارد نکند.

علت کمبود خواب

مهم‌ترین علت کمبود خواب شامل موارد زیر است:

افزایش سن

جنسیت (در زنان بیشتر رخ می‌دهد)

داشتن سابقه افسردگی

شیفت کاری

سفر با هواپیما (آب به آب شدن) یا دیگر اختلالات خواب و بیداری

اضطراب و نگرانی بیش از حد

استرس

غم

هیجان شدید

استفاده از نیکوتین، کافئین، الکل یا انواع دیگر محرک‌ها قبل از خواب

بعضی داروها یا مواد غیر قانونی

خوردن غذا قبل از خواب

قطع دارو یا مصرف داروی جدید

قرار داشتن در معرض نور

خوابیدن زیاد در روز

تیروئید پرکار

بیماری‌های مختل کننده تنفس

آرتروز یا سایر بیماری‌های مزمن

سوزش سردل یا بیماری‌های گوارشی

سکته مغزی

سندروم پای بیقرار

یائسگی

کم خوابی باعث چه بیماری هایی می‌شود ؟

خواب مثل یکی از ویتامین‌های بسیار ضروری بدن همچون ویتامین C است. همانگونه که ویتامین C در بدن ذخیره نمی‌شود و شما باید هر روز آن را مصرف کنید تا سالم بمانید، برای خواب هم شما باید هر روز به مقدار کافی خواب دریافت کنید تا بدنی سالم داشته باشید. کم خوابی در بدن باعث چه بیماری هایی می‌شود؟!

طبق بررسی که پزشکان در نقاط و کشورهای مختلف دنیا انجام داده‌اند، کمبود خواب می‌تواند باعث بروز مشکلات زیادی از جمله موارد زیر شود:

عدم تمرکز

کمبود حافظه

تاثیر خواب بر لاغری عامل مهمی است و در صورت نداشتن خواب کافی سبب ایجاد اشتهای کاذب و پرخوری و افزایش وزن و در نتیجه دچار شدن به دیابت نوع دو

ایجاد ناراحتی‌های قلبی و سکته مغزی

پرفشاری خون

اختلالات خلقی

بسیاری از محققین کمبود خواب یا بدخوابی را با سطح ملاتونین بدن در ارتباط می‌دانند؛ به‌خصوص در کسانی که ساعت خواب آن‌ها منظم نیست و نمی‌توانند آن را تنظیم کنند؛ اما همه با این مسئله روبه‌رو نیستند.

عوارض بی خوابی بر مغز

طبق تحقیقات مختلفی که انجام شده است، بی خوابی باعث پیری زودرس مغز می‌شود. بی خوابی و کمبود خواب باعث می‌شود تا مغز برای ترمیم و جبران آسیب‌های ناشی از بی‌ خوابی بعضی از سیناپس‌های خود را نابود کند. مطالعات نشان می‌دهد کم‌خوابی مستمر، باعث پیری زودرس مغز در بخش‌های جلویی، گیجگاهی و جداری می‌شود.

بدخوابی و بی خوابی می‌تواند نقش مهمی در قدرت تفکر و یادگیری شما داشته باشد. یکی از عوارض بی خوابی بر مغز این است که به روند شناختی مغز آسیب می‌زند؛ قدرت توجه و هوشیاری و تمرکز و استدلال و حل مشکلات را خراب می‌کند و یادگیری و فهم مطالب را سخت‌تر می‌نماید.

مغز ما در طی روز داده‌هایی را دریافت می‌کند که این داده‌ها بر روی هم انباشته می‌شود و شب در هنگام خواب به پردازش این دریافت‌ها و بایگانی آن‌ها در محل مناسب اقدام می‌کند. چنانچه خواب کافی نداشته باشید، دریافت‌های شما بسیار است؛ اما چون به خوبی پردازش و بایگانی نشده، برای شما قابل دسترس نیست، درنتیجه برای به خاطرآوردن آن‌ها و کمک گرفتن از حافظه و سایر فرآیندهای مغزی با مشکل روبه‌رو می‌شوید.

اجازه دهید با ذکر مثالی این موضوع را برای شما بیشتر توضیح دهیم. فکر کنید شما در منزلی زندگی می‌کنید که هر روز چند بار به خرید رفته و بسته‌های مختلف خرید را به منزل می‌آورید؛ اما فرصت جابه‌جا کردن و قرار دادن آن را در یخچال و کابینت مناسب ندارید، بنابراین موقع نیاز می‌دانید که ماده مورد نظر را خریده‌اید؛ اما نمی‌دانید کجا است، بنابراین باید همه بسته‌ها را بگردید تا آن را پیدا کنید و این کار بسیار خسته‌کننده و گاهی نشدنی است و اگر جنس خریداری شده فاسدشدنی باشد، در این زمان از دست می‌رود.‌

در مثال بالا مغز شما همان خانه، دریافت‌ها و آموخته‌ها همان خریدها، پردازش و بایگانی مناسب همان جابجا کردن خریدها در یخچال و کابینت‌ها هستند. در این مثال، می‌توانید به راحتی عوارض بی خوابی بر مغز را متوجه شوید.