پیامد‌های دستکاری در طبیعت
حدود 20 سالی است که محصولات تراریخته وارد سبد غذایی خانواده‌های ایرانی شده است و این در حالی است که اطلاع رسانی‌های درستی در مورد آن انجام نشده است این در حالی است که نگرانی‌هایی زیادی در مورد خطرات محصولات تراریخته برای سلامت انسان، محیط زیست، منابع طبیعی و ذخایر ژنتیکی وجود دارد. اگرچه موافقان و مخالفانش، هرکدام دلایلی برای صحت ادعاهایشان دارند. اما نکته جالب در این میان، این است که به تازگی برخی افراد چه در سخنان خود و چه در رسانه‌ها اعلام می‌کنند هیچ‌گونه محصول تراریخته‌ای در سفره غذایی مردم کشور وجود ندارد.
بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت تراریخته به گیاهان، جانوران یا موجودات میکروسکوپی گفته می‌شود که ترکیب ژنتیکی آنها (دی‌ان‌ای) به طریقی تغییر یافته که در طبیعت از راه جفت‌گیری یا نوترکیبی طبیعی اتفاق نمی‌افتد. میزان دیدگاه‌ها و پژوهش‌های مستند بر مفید یا مضر بودن استفاده از این محصول با یکدیگر برابر است.
کارشناسان معتقدند،آمار ضدونقیضی درباره تولید محصولات تراریخته در ایران وجود دارد. به طوری که در دهه80 تولیداتی از این محصولات در ایران داشته‌ایم و پژوهشگرانی ادعا کرده‌اند که 47درصد از برنج‌های موجود در بازار (ایرانی و خارجی) تراریخته بوده‌اند.
اگر چه وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده است که تا به حال هیچ مجوزی برای تولید محصولات دستکاری شده ژنتیکی داده نشده است. اما گزارش‌هایی وجود دارد که بدون رعایت اصول آزمایش‌های میدانی، بذر محصولات دستکاری شده در ایران کشت می‌شود و بذر این محصولات به وسیله حشرات و پرندگان به نقاط دیگر نیز منتقل می‌شوند و بدون اینکه اطلاع داشته باشیم، کشور را دربر می‌گیرد.
محصولات تراریخته و انواع آن
دکتر علی کرمی ـ استاد دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله(عج) و متخصص بیوتکنولوژی پزشکی در مورد محصولات تراریخته می‌گوید: زمانی که دانش فن آوری زیستی یا تکنولوژی توسعه پیدا کرد. دانشمندان زمانی که به اطلاعات ژنوم یا DNAموجودات زنده دسترسی پیدا کردند نظریه‌ای را عملی کردند که تراریخته نام گرفت.
آنان برای تولید محصولات کشاورزی و مقابله با آفات از سموم شیمیایی از این روش استفاده کردند. برای اولین بار دانشمندان آمریکایی این روش را انجام دادند و ژنی را از یک موجود بیگانه وارد یک گیاه کردند. که بعد‌ها متوجه خطر ناک و سرطان‌زا بودن آن محصولات شدند.
وی با بیان این مطلب محصولات غذایی کشاورزی و دامی که شما از بازار تهیه می‌کنید 3 نوع هستند و الان مشکل ما در جامعه این است که بیشتر مواد اصلاح شده است نه تراریخته می‌افزاید: این 2 نوع محصول با هم فرق دارند و متاسفانه اطلاعات مردم هم در این زمینه بسیار کم است.
واقعیت این است که محصولات اصلاح شده از 1000 سال پیش از طریق پیوند محصولات کشاورزی وجود داشته که امروزاین کار به شکل علمی و در موسسه اصلاح بذر و نباتات انجام می‌شود این محصولات نه تنها هیچ مشکلی ندارند بلکه از نظر سلامت هم اصلاح شده و مانند محصولات طبیعی هستند.
در محصولات اصلاح شده ما ژن را وارد گیاه نمی‌کنیم بلکه خود بذر را از درون اصلاح می‌کنیم اما در محصولات تراریخته ژن بیگانه را می‌گیریم و روی آن دست کاری ژنتیکی انجام می‌دهیم که در نهایت منجر به دست کاری درطبیعت می‌شود. میکروبی به نام باسیلوس تراژنیک وجود دارد که در طبیعت در برکه‌های آب وجود دارد و سمی تولید می‌کند که حشرات را از بین می‌برد.
این میکروب در برکه‌ها جلوی زاد و ولد حشرات را می‌گیرد به طوری که اگرنبود حشرات کره زمین را از بین می‌بردند و این در حالی است که این سم نوعی آفت کش است که دانشمندان تا 30 سال قبل نمی‌توانستند ژن آن را شناسایی کنند. زمانی که توانستند این ژن را در داخل گیاه شناسایی کنند آنرا به روش‌های مهندسی ژنتیک جدا سازی کردند و اسمش را همبیتی گذاشتند.
بعد‌ها ژن را با دستکاری ژنتیکی وارد ساختار ژنتیکی ذرت کردند و نام آن را GMO یا موجودات دست کاری شده ژنتیکی (ترا ریخته) گذاشتند. این محصول با محصولات اصلاح شده تفاوت دارد. زیرا که یک ژن باکتری که هیچ ربطی به ذرت ندارد و بیگانه است را وارد ژنوم ذرت، برنج و کلزا می‌کنند.
این متخصص بیوتکنولوژی پزشکی با بیان این مطلب که در حال حاضر هم حدود 20 سال است که از محصولات تراریخته استفاده می‌کنیم خاطر نشان می‌کند: پشت قوطی‌های روغن نباتی‌ها نوشته شده است کلزای دستکاری شده ژنتیکی و این در حالی است که این محصولات در تمام فروشگاه‌های ما وجود دارند.
کسانی که از 20 سال قبل محصولات ترا ریخته را وارد کشور کرده‌اند تا به امروز صد‌ها میلیارد سود کرده‌اند وبه مردم هیچ اطلاعاتی در مورد این محصول نداده‌اند. این در حالی است که امروزه مردم دنیا محصولات ترا ریخته را به علت مضر بودنشان مصرف نمی‌کنند. دانشمندان اروپایی متوجه شدند که آمار سرطان، بیماری‌های قلبی عروقی و نازایی به علت استفاده از این محصولات افزایش یافته است از اینرو جلوی مصرف این محصولات گرفته شد. در چند سال اخیر آمار زوج‌های نابارور زیاد شده است به طوری که برخی از استان‌های شمالی کشور رتبه اول نازایی را به خود اختصاص داده‌اند و بسیاری از جوانان هم دچار مشکلات باروری شده‌اند.
مضرات استفاده از محصولات تراریخته
دکتر کرمی در مورد مضرات استفاده از محصولات ترا ریخته می‌افزاید: 20 سال پیش زمانی که استفاده از محصولات تراریخته شروع شد از آن به عنوان انقلاب سبز کشاورزی نام می‌برند و شعارمی دانند که گیاه خودش مقاوم است و نیازی به سم پاشی ندارد. این در حالی بود که سم درون گیاه جایگزین می‌شد و وقتی وارد بدن می‌شد عوارض زیادی را به جا می‌گذاشت.
دانشمندان برای اینکه عوارض این محصولات را ثابت کنند تحقیقی را انجام دادند آنان در آزمایشگاه به طور تجربی به گروهی از موش‌ها سویا و ذرت تراریخته دادند و به گروه دیگر هم ذرت و سویای طبیعی دادند. بعد از 2 سال نتایج آسیب شناسی نشان داد موش‌هایی که با محصولات ترا ریخته تغذیه شده‌اند در بدنشان غددی تولید شده است و اولین جایی که بر اثر مصرف محصولات تراریخته دچار آسیب می‌شود دستگاه گوارش است که باعث التهاب معده می‌شود.
در حال حاضر بسیاری از مردم مبتلا به ریفلاکس معده شده‌اند آمار دختران جوانی که مبتلا به انواع کیست‌ها شده‌اند روبه فزونی است. اگرچه بی خطر است ولی نرمال نیست. در حال حاضر سرطان گوارش و سینه در جامعه ما بیداد می‌کند به طوریکه سرطان گوارش رتبه اول مرگ و میر ایرانیان را بعد از سکته‌های قلبی عروقی به خود اختصاص داده است.
علیرغم همه این عوارض متاسفانه 2 سال است که عده‌ای سود جو این محصولات را به خورد مردم می‌دهند. این در حالی است که مردم حق دارند بدانند چه چیزی مصرف می‌کنند. امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا از محصولات تراریخته استفاده نمی‌شود و کشت آنها ممنوع شده است زیرا که می‌دانند برای سلامتی انسان، محیط زیست و ذخایر ژنتیکی خطرناک هستند.
وی در مورد ازبین رفتن ذخایر ژنتیکی خاطر نشان می‌کند: سابقه کشاورزی در ایران به حدود 7 هزار سال گذشته بر می‌گردد و این در حالی است که امروزه بسیاری از بذر‌های بومی ما دارند از بین می‌روند. کود‌هایی به بازار آمده‌اند که یکساله نارنگی می‌دهند و نهال درخت گردوی آمریکایی جایگزین درختان گردوی ما شده است که قدمتی 4 هزار ساله دارند.
من مخالف استفاده از محصولات خوب نیستم اما باید از ذخایر ملی مان حراست کنیم. براستی چرا وقتی که کشورهای اروپای جلوی واردات این محصولات را گرفته‌اند براحتی وارد کشور ما می‌شود به طوری که حتی خوراک دام‌های ما ترا ریخته است.
این استاد دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله(عج) با بیان این مطلب که بیشترین استفاده از محصولات ترا ریخته در حوزه پزشکی است و نمی‌توان گفت علم بدی است ولی شمشیر دو لبه است از اینرو باید از آن درست استفاده شود یاد آوری می‌کند: این علم امروزخیلی پیشرفت کرده است به طوری که به ابراز اقتدار تبدیل شده است اگر از این علم درست استفاده شود باعث رونق کشور و در غیر این صورت باعث صدمه به جامعه می‌شود.
وی در پاسخ به این پرسش که مردم باید چکار کنند می‌گوید: خوشبختانه آگاهی مردم نسبت به این محصولات بیشتر شده است و ما استادان را در سرتاسر کشور بسیج کرده‌ایم که جلوی استفاده از این محصولات را بگیرند. ما راهکاری را اتخاذ کردیم که بر اساس آن قانونی در مجلس تصویب و اجرایی شود که واردات کشت و مصرف محصولات ترا ریخته در کشور ممنوع شود.
بزرگترین کار خانه‌های ترا ریخته در آمریکا و سوئیس است اما 15 سال است که در این کشورها هیچ کس حق کاشت تراریخته را ندارد. زیرا آنان به این نتیجه رسیده‌اند که این محصولات ضرر دارند. آنان بذر این محصولات را به کشورهای آفریقایی،ایران، هند و پاکستان می‌فروشند در حالیکه اگر خوب است چرا خودشان کشت نمی‌کنند ما پیشنهاد داده‌ایم که 5 سال این محصولات را کشت نکنیم.
در حال حاضر روغن نباتی سویا وارداتی و کلزای وارداتی تراریخته است. برخی از برنج‌های وارداتی ما ترا ریخته هستند و این در حالی است که در کشور ما کشت ترا ریخته ممنوع و هیچ کس حق کشت ندارد و در حال حاضر تنها محصول ترا ریخته که مجوزکشت در کشور را دارد پنبه است که قرار است سال 98 کاشته شود.
دکتر کرمی با بیان این مطلب که برنج غذای استر اتژیک در ایران است می‌افزاید: غذای اصلی مردم ایران برنج و غذای اصلی مردم آمریکا گوشت،ذرت و سیب زمینی است. خوشبختانه برنج ایرانی ترا ریخته نیست ولی مردم باید از مصرف روغن و دیگر محصولات ترا ریخته خودداری کنند. سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی از مهر ماه امسال از تمام تولید کننده‌های محصولات غذایی خواسته است که از آرم محصولات تراریخته که یک دایره سیاه رنگ است که وسطش تراریخته نوشته شده است استفاده کنند از اینرو هیچ محصول ترا ریخته در کشور نباید بدون بر چسب باشد.
خوشبختانه آگاهی مردم باعث شده است که مردم به سمت محصولات سالم و ارگانیک بروند. مردم باید مراقب محصولات تقلبی ارگانیک باشند زیرا عده‌ای از افراد سود جو محصولاتی را به عنوان ارگانیک در فروشگاه‌ها عرضه می‌کنند که نه تنها آرم و مجوز ندارند بلکه فاقد برچسب سلامت هم هستند. برچسب فقط متعلق به محصولات سالم است. زنگ خطر در زمینه محصولات تراریخته به صدا درآمده و باید رسانه‌ها شفاف سازی کنند و این حق مردم است که بدانند چه می‌خورند.
ارگانیک‌ها از تراریخته‌ها خطرناک‌ترند
دکتر بهزاد قره‌یاضی ـ رئیس انجمن ایمنی زیستی هم درباره محصولات ارگانیک هم می‌گوید: سم گلایفوسیت در محصولات تراریخته به کار رفته است که این سم سالم‌ترین سم موجود در دنیاست، به‌گونه‌ای که سمیت آن کمتر از نمک طعام است. بر این اساس گلایفوسیت که برای علف کشی استفاده می‌شود، احتمال ندارد کشنده باشد و اجلاس مشترک فائو و بهداشت جهانی نتیجه‌گیری کرده است که گلایفوسیت احتمال ندارد برای انسان ریسک سرطان‌زایی در پی داشته باشد.
وی با تأکید بر این که محصولات تراریخته و ارگانیک به دنبال تغییر طعم محصولات نیستند، می‌افزاید: قیمت محصولات ارگانیک از قیمت سایر محصولات کشاورزی بالاتر است و چون تولید آنها مشکل و گران است، به این دلیل که اگر بر روی زمینی که قرار است محصولات ارگانیک تولید شود، کود و یا سم استفاده شود، به مدت سه سال نباید کاشت انجام شود.
رئیس انجمن ایمنی زیستی با اشاره به دلایل محال بودن تولید ارگانیک برنج یاد آوری می‌کند: پیوستگی مزارع برنج در شمال کشور موجب شده تا آب یک مزرعه وارد سایر مزارع دیگر شود در حالی که در همه مزارع از سم برای از بین بردن آفات استفاده شده است. از این رو اگر مزرعه‌ای بخواهد تولید ارگانیک برنج داشته باشد، باید جلوی ورود آب مزرعه‌ای که سم خورده، گرفته شود.
نتایج مقالات متعددی نشان می‌دهد که احتمال سرطان‌زا بودن آفلاتوکسین موجود در محصولات ارگانیک بیشتر از سرطان‌زایی محصولات غیرارگانیک است. از آنجا که سم به محصولات ارگانیک زده نمی‌شود، ممکن است آفات از این محصولات تغذیه کنند. تغذیه آفات از محصولات کشاورزی سوراخی را ایجاد می‌کند که این سوراخ مرکز رشد قارچ است. همین قارچ به آفلاتوکسین و سرطان منجر می‌شود. خوشبختانه همکاری‌های خوبی از سوی مسئولان بویژه نمایندگان مجلس در زمینه محصولات تراریخته انجام شده است اما بایستی بیشتر تلاش شود زیرا این موضوع به سلامت جامعه ارتباط مستقیم دارد.
مضرات محصولات تراریخته
ـ واکنش آلرژیک: دستکاری ژنتیکی باعث ایجاد پروتئین‌هایی در گیاه یا جانور جدید می‌شود که ممکن است برای بدن انسان به عنوان عامل بیگانه شناسایی شده و منجر به ایجاد واکنش آلرژیک شود.
ـ نامناسب برای محیط زیست: بقایای این جانداران برای محیط زیست نامناسب است و تا مدت‌ها به صورت مخفی در طبیعت باقی می‌ماند.
ـ کاهش تنوع زیستی: تغییرات ژنتیکی باعث آسیب به برخی ارگانیسم‌ها (مانند آفات و حشرات) در اکوسیستم می‌شود و از تنوع زیستی آنها می‌کاهد.
ـ کاهش کارایی آنتی بیوتیک‌ها: به دلیل تغییرات ژنتیکی، این محصولات به ویروس‌ها و باکتری‌ها مقاوم می‌شوند؛ خاصیت آنتی بیوتیکی خود را در بدن اعمال می‌کنند و از کارایی آنتی بیوتیک‌های دارویی می‌کاهند.
ـ طعم غیر متداول: به دلیل تغییر در ساختار این محصولات، طعم متفاوتی خواهند داشت.
ـ نامناسب از جهت تغذیه‌ای برای انسان‌ها: این محصولات باعث ایجاد بیماری‌های جدید در انسان می‌شوند و در بسیاری از گونه‌های حیوانات مانند موش‌ها و پروانه‌ها باعث مرگ شده‌اند.
- سلاح بیولوژیک: بسیاری از کشورها از این محصولات به عنوان سلاح بیولوژیک برعلیه دشمنان خود استفاده می‌کنند