دندان هایی که در برابر درد حساس است
متخصصان بهداشت دهان و دندان معتقد هستند که درد تنها حسی است که دندان هایمان می‌توانند احساس کنند و درد دندان یک مکانیسم دفاعی است که تضمین می‌کند وقتی یک‌دندان آسیب می‌بیند، نباید از آن استفاده کرد و باید نسبت به درمان آن اقدام فوری انجام داد.
بسیاری از افراد دندان‌هایشان را به عنوان ابزاری چون چاقو یا چنگال می‌بینند. با تصور چنین فوایدی چرا دندان‌ها در برابر درد بسیار حساس هستند؟ و چرا تنها حسی که دندان‌ها دارند، درد است؟ آیا بهتر نبود که در هر شرایطی بتوانند به ساییدن و خرد کردن مواد غذایی بپردازند؟
علی‌رغم همه ناراحتی‌هایی که افراد از درد دندان شکایت می‌کنند، تحقیقات مشخص می‌کنند دلیل خوبی وجود دارد که دندان های ما این‌قدر حساس هستند.
دکتر جولیوس مانز (Julius Manz) مدیر برنامه بهداشت دهان و دندان در کالج سان خوان در فارمینگتون (Farmington)، نیومکزیکو و سخنگوی انجمن دندانپزشکی ایالات‌متحده آمریکا در این رابطه اعلام کرد که درد دندان یک مکانیسم دفاعی است که تضمین می‌کند وقتی یک‌دندان به‌عنوان ابزار خردکننده یا ساینده و ... آسیب می‌بیند، ما متوجه شده و کاری در مورد آن انجام دهیم.
جولیوس مانز در یک مصاحبه مطبوعاتی اظهار داشت: «اگر نوشیدنی یا خوراکی بسیار گرم یا بسیار سردی بخورید، دندانتان درد می‌گیرد. اگر دندانی پوسیدگی داشته باشد، ممکن است خوردن این غذاها یا فشار باعث درد شدید شود. در این زمان درد باعث می‌شود که فرد از آن دندان استفاده نکند و درد به‌عنوان مکانیسم محافظتی عمل کرده و به فرد هشدار می‌دهد.»
بر اساس توضیحات محققان و دندان‌پزشکان، اگر دندان‌درد وجود نداشت، انسان از مشکلات دندان خود باخبر نمی‌شد و همچنان از آن استفاده می‌کرد. آسیب رسیدن به دندان‌ها در بزرگ‌سالی یک مشکل بسیار جدی خواهد بود و سلامت و طول عمر آن ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
برخلاف انسان‌ها، کوسه‌ها و تمساح‌ها در طول عمرشان بارها دندان‌هایشان را ازدست‌داده و دوباره صاحب دندان‌های جدید می‌شوند.
در توضیحات جولیوس مانز آمده است، دندان‌ها سه لایه دارند که تنها یکی از آن‌ها که درونی‌ترین لایه دندان است، می‌تواند صدمه ببیند. این درونی‌ترین لایه دندان، پالپ (pulp) نامیده می‌شود و حاوی عروق خونی و اعصاب است.
درد تنها حسی است که اعصاب موجود در پالپ به آن پاسخ می‌دهند. معمولاً افراد از حساسیت‌هایشان به خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های بسیار سرد یا بسیار گرم نسبت به دندان‌ها می‌گویند و از آن شکایت می‌کنند درحالی که اعصاب موجود در پالپ درجه حرارت را حس نمی‌کند.
درواقع حس درد ایجاد می‌شود و این حس می‌گوید که فلان نوشیدنی یا خوردنی خیلی سرد بود.
عاج، لایه میانی دندان بوده که زنده اما بدون اعصاب است. با این‌حال، عاج حاوی مایعی است که به هنگام حرکت دندان حرکت می‌کند و پالپ می‌تواند حرکت آن مایع را حس کند.
سومین بخش، بیرونی‌ترین لایه دندان بوده که مینا نامیده می‌شود و سخت و سفیدرنگ است که زنده نبوده بنابراین هیچ‌چیزی را حس نمی‌کند.
قابل‌توجه است، بااینکه عصب‌ها در بخش زیرین یا پالپ قرار دارند اما پالپ تنها منبع درد دندان نیست. رباط پریودنتال که دندان را به استخوان فک وصل می‌کند و در هنگام جویدن، موقعیت قرارگیری دندان‌ها را حس می‌کند، نیز می‌تواند منبع درد باشد.
جولیوس مانز در توضیحات رباط پریودنتال می‌گوید: «هرفردی که تحت درمان ارتودنسی قرارگرفته است، می‌گوید دندان‌هایشان درد دارد. این احساس درد از رباط پریودنتال ناشی می‌شود.
باوجود احساس درد در پالپ و پریودنتال، برای مردم درک این‌که درد دندان آن‌ها از کجا می‌آید، دشوار خواهد بود. فهمیدن این مسئله یکی از چالش‌های دندان‌پزشک بودن است.»