نگاهی به چند باور تغذیه ای نادرست

در رابطه با بیمارانی که با مشکل قند مواجه هستند نوع تغذیه و باورهای اعلامی در بسیاری از موارد نادرست است.

باور نادرست: مصرف نان و برنج در بیماران مبتلا به دیابت باید قطع شود.

پاسخ درست: نان و برنج در گروه نان و غلات و حاوی کربوهیدرات هستند. مدیریت مصرف کربوهیدرات به علت تاثیر آن بر میزان قند خون پس از غذا خوردن، ضرورت دارد.

در بزرگسالان مبتلا به دیابت توصیه می‌شود ۵۰ تا ۶۰ درصد از کل کالری دریافتی (۱۳۰ گرم در روز) از گروه نان و غلات تامین شود. هر واحد از گروه نان و غلات دارای ۱۵ گرم کربوهیدرات است. بنابراین در محدوده مجاز، نان و برنج می‌تواند در افراد دیابتی مصرف شود. اما بهتر است به جای کربوهیدرات‌های ساده (قند و شکر) از کربوهیدرات‌های پیچیده استفاده شود.

در درمان دیابت با انسولین، تامین ۴۰ % تا ۵۵ % کل کالری دریافتی از کربوهیدرات و تنظیم میزان انسولین با شمارش دقیق کربوهیدرات منجر به کنترل بهتر قند خون می‌شود.

باور نادرست: مصرف قند طبیعی مانند عسل، شیره، خرما و ... در بیماران مبتلا به دیابت محدودیتی ندارد.

پاسخ درست: یک قاشق غذاخوری عسل و ۳ عدد خرما حاوی ۱۵ گرم کربوهیدرات استو نباید بدون محدودیت مصرف شود. مصرف کربوهیدرات در افراد دیابتی طی شبانه روز، باید طبق توصیه‌های رژیم غذایی فرد باشد.

باور نادرست: به منظور کاهش قند خون، آبغوره و آبلیمو را به مقدار زیاد مصرف کنید.

پاسخ درست: نصف لیوان آبلیمو یا آبغوره یک واحد از گروه میوه  مصرف می‌شود و ۱۵ گرم کربوهیدرات دارد. مصرف متعادل آبلیمو و آبغوره به عنوان چاشنی در وعده‌های غذایی در طول شبانه‌روز بلامانع است. اما مصرف بی‌رویه آبلیمو و آبغوره توصیه نمی‌شود و اثرشان در کاهش قند خون ثابت نشده است.

باور نادرست: افراد مبتلا به دیابت به میزان دلخواه می‌توانند میوه مصرف کنند.

پاسخ درست: همه میوه‌ها اعم از ترش یا شیرین حاوی کربوهیدرات هستند و قند خون را بالا می‌برند. هر واحد میوه حاوی ۱۵ گرم کربوهیدرات هستند و باید در شمارش کربوهیدرات برای تنظیم مقدار انسولین محاسبه شوند. افراد مبتلا به دیابت که انسولین دریافت نمی‌کنند، باید میوه را مطابق با میزان تعیین شده توسط متخصص تغذیه مصرف کنند. بنابراین مصرف میوه به میزان دلخواه در افراد مبتلا به دیابت مجاز نیست.

باور نادرست: خیساندن برنج به مدت طولانی باعث پیشگیری از ابتلا به دیابت می‌شود.

پاسخ درست: شواهد علمی قانع‌کننده‌ای وجود ندارد که نشان دهد خیساندن برنج باعث پیشگیری از ابتلا به دیابت می‌شود. خیساندن غلات منجر به حل شدن املاح و ویتامین‌های محلول در آب مانند ویتامین‌های گروه ب در آب شده که با دور ریختن آب از دست می‌روند.

باورهای نادرست تغذیه در کنترل وزن

باور نادرست: رژیم گرفتن یعنی به صورت مداوم باید گرسنه ماند.

پاسخ درست: رژیم گرفتن بدین معنی نیست که باید همیشه گرسنه بمانید. پیروی دقیق از یک رژیم غذایی اصولی و علمی به شما کمک می‌کند تا گرسنگی احتمالی به دنبال کاهش کالری دریافتی را کنترل کنید. راه‌های زیادی برای کنترل گرسنگی در حین تلاش برای کاهش وزن وجود دارد. به عنوان مثال، می‌توانید غذاهای با قدرت سیر کنندگی بیشتر مانند غذاهای حاوی پروتئین و فیبر مصرف کنید تا مدت طولانی‌تری سیر بمانید.

برخی از تمرین‌ها، مانند غذا خوردن آگاهانه ممکن است کمک کننده باشد. در واقع تمرکز در زمان غذا خوردن و لذت بردن از این فرآیند می‌تواند از ایجاد گرسنگی و مصرف مواد مضر و پر کالری جلوگیری کند. راه‌های دیگری مانند مصرف صبحانه، مصرف آب کافی، کنترل میزان مصرف قند، ورزش منظم، میان وعده‌های مناسب و آهسته غذا خوردن می‌تواند به مقابله با گرسنگی در حین رژیم کمک کند. بنابراین رژیم گرفتن بدون احساس گرسنگی دائمی امکان پذیر است.

باور نادرست: نان، سیب‌زمینی و برنج باعث افزایش وزن می‌شوند و بهتر است به طور کلی از رژیم حذف شوند.

پاسخ درست: نان، سیب زمینی و برنج همه منابع کربوهیدرات هستند. مصرف بیش از حد کربوهیدرات‌های با گلیسمی بالا می‌تواند منجر به افزایش وزن شود. اما نباید این غذاها به طور کامل از رژیم غذایی حذف شوند. این مواد غذایی منبع بسیار مهمی از انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند ویتامین‌های گروه ب، آهن، منیزیم و روی هستند.

تعدیل مصرف نان سفید، سیب زمینی، برنج و ماکارونی می‌تواند برای کاهش وزن مفید باشد. با توجه به افزایش سریع قند خون پس از مصرف این مواد غذایی، بدن به انسولین بیشتری نیاز دارد. انسولین بیشتر منجر به کاهش قند خون به میزان کمتر از حد طبیعی شده که موجب مصرف بیشتر کربوهیدرات می‌شود. با مصرف کربوهیدرات این چرخه مجدداً شروع می‌شود؛ در نتیجه بیشتر غذا خواهید خورد. با کاهش مصرف این مواد غذایی، میل به غذا کاهش یافته؛ مصرف غذا کمتر شده و کاهش وزن صورت می‌گیرد.

داشتن یک رژیم غذایی متعادل و شامل انواع گروه‌های غذایی مهم است. خوردن پروتئین‌های گیاهی مانند مغزها، لوبیا و عدس هم چنین گوشت بدون چربی و ماهی می‌توانند کمک کننده باشند. بنابراین لازم نیست نان، سیب زمینی و برنج را به طور کلی حذف کنید؛ بلکه آنها را در حد اعتدال مصرف کنید.

باور نادرست: قهوه به عنوان یک کالری‌سوز و لاغرکننده قوی شناخته می‌شود و حتی بدون رژیم غذایی هم باعث کاهش وزن می‌شود.

پاسخ درست: قهوه به تنهایی یک نوشیدنی بسیار کم کالری است و در صورت مصرف بدون هیچ گونه مواد اضافی، در کنار رژیم غذایی صحیح و ورزش می‌تواند به شما کمک کند به وزن سالم برسید. کافئین قهوه ممکن است متابولیسم بدن را بهبود بخشیده و به مدیریت وزن کمک کند. هم چنین قهوه می‌تواند در کنترل میزان اشتها نقش داشته باشد و به علت وجود اسید کلروژنیک موجود در آن باعث کاهش سرعت تولید قند در بدن شود.

با این حال، اثرات قهوه بر مدیریت وزن متفاوت است. بسیاری از نوشیدنی‌های خانواده قهوه حاوی شکر اضافه شده و کالری بیش از حد هستند که می‌تواند بر وزن تاثیر منفی بگذارد. علاوه بر این، کافئین ممکن است منجر به خواب ضعیف و میل بیشتر به قند در افراد شود که هر دو تاثیر منفی بر کاهش وزن دارند. اگرچه قهوه ممکن است فوایدی برای کاهش وزن داشته باشد، اما نباید به آن به عنوان تنها روش دستیابی به کاهش وزن اعتماد کرد.

باور نادرست: تنها دلیل چاقی من، مبتلا بودن به کم‌کاری تیروئید است.

پاسخ درست: کم کاری تیروئید تنها علت چاقی نیست. افرادی که دچار کم کاری تیروئید هستند، به علت کاهش میزان متابولیسم بدن خطر ایجاد چاقی در آنها بیشتر است. اما باید این نکته را در نظر گرفت که علت چاقی تعداد محدودی از افراد کم کاری تیروئید است. چاقی یک بیماری پیچیده است که توسط عوامل مختلفی نظیر ژنتیک، رفتار، متابولیسم و هورمون‌ها ایجاد می‌شود.

الگوهای تغذیه، سطح فعالیت بدنی، الگوی خواب، عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت و مصرف برخی داروها همگی می‌توانند در افزایش اضافه وزن نقش داشته باشند. برخی از بیماری‌ها مانند بیماری کوشینگ نیز ممکن است منجر با ازدیاد وزن یا چاقی شود. داروهایی مانند استروئیدها و برخی داروهای ضد افسردگی نیز ممکن است باعث افزایش وزن شوند. بنابراین علل زیادی برای چاقی وجود دارد که کم کاری تیروئید یکی از آنها است.

باورهای نادرست تغذیه در بیماری‌های قلبی و فشار خون بالا

باور نادرست: خام گیاه خواری باعث درمان بیماری‌های فشار خون می‌شود.

پاسخ درست: خام گیاه خواری زیر مجموعه‌ای از گیاه خواری است که با خام خواری ادغام شده است. در رژیم خام گیاه خواری مثل وگان محصولاتی که هرگونه منشا حیوانی داشته باشند مصرف نمی‌شود و مواد غذایی تنها به صورت خام یا در صورتی‌که حدود ۴۰ تا ۴۸ درجه سانتیگراد حرارت دیده باشند، قابل استفاده هستند.

تاریخچه خام خواری به اواسط دهه نود بر می‌گردد. در آن دوران این رژیم غذایی به عنوان راهی برای پیشگیری از بیماری‌ها مطرح شد.

اغلب افراد به دلیلی حفظ سلامتی به رژیم خام گیاه‌خواری روی می‌آورند. آن ها معتقدند غذاهای خام یا کمی حرارت دیده مغذی‌تر از غذاهای پخته شده هستند. بنابراین علاوه بر قطع کردن کامل گوشت، هر محصولی که از طریق حیوانات به دست می آید را هم از سبد غذایی شان حذف کرده و ابگیری، خیساندن، میکس کردن را جایگزین پخت و پز کرده اند. سهم زیادی از این رژیم غذایی را غلات کامل، میوه و سبزیجات، حبوبات و مغزها تشکیل می‌دهند.

تحقیقات نشان داده است که رژیم خام گیاه خواری دارای مقدار زیادی فیبر، آنتی اکسیدان، ویتامین C،E،A، پتاسیم و منیزیم است که می‌تواند به شادابی پوست کمک کند و به دلیل وجود آنتی اکسیدان‌ها خواص ضد سرطانی دارد. رژیم خام گیاه خواری باید با دقت برنامه‌ریزی شود به طوریکه بتوان مطمئن شد که فرد تمام ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدنش را دریافت می‌کند.

در صورتی‌که ماده خاصی در این رژیم غذایی کم باشد باید از مکمل‌های غذایی استفاده کرد. به طور مثال ویتامین B۱۲ درمواد غذایی مورد استفاده این گروه کم است. کمبود ویتامین B۱۲  باعث کم خونی، آسیب به سیستم عصبی، نازایی، بیماری های قلبی و آسیب استخوانی می‌شود.

کمبود کلسیم و ویتامین D هم اغلب در این رژیم غذایی دیده می‌شود. این درحالی است که کلسیم و ویتامین D از مواد اصلی مورد نیاز برای استحکام و سلامت استخوان می باشد. بعضی از طرفداران خام گیاه خواری مصرف مکمل و حتی نمک یددار را هم نهی می‌کنند.

این کار می‌تواند آسیب شدیدی به بدن وارد کند. گیاه‌خواری می‌تواند برای بسیاری از افراد که مشکل فشار خون دارند مفید باشد و با محدود کردن غذاهای گوشتی و فراوری شده به کاهش فشار خون آن‌ها کمک کند. هرگونه تغییر در رژیم غذایی به سوی مصرف بیشتر گیاهان و مصرف کمتر محصولات حیوانی، روی فشار خون شما تاثیر مثبتی دارد و خطر بروز حملات قلبی، سکته مغزی و بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می دهد.

همچنین بهتر است کودکان در سن رشد، زنان باردار و شیرده و ورزشکاران از رژیم گیاه خواری پیروی نکنند و چنانچه تمایل به انجام این رژیم دارند، حتما با متخصص تغذیه مشورت کنند.

با توجه به معایب خام گیاهخواری این رژیم غذایی توصیه نمی‌شود؛ لذا افراد متبلا به پرفشاری خون در کنار دارو درمانی با محدود کردن غذاهای گوشتی و فراوری شده و افزایش مصرف مواد غذایی گیاهی می تواند در پیشگیری و درمان پر فشاری خون موثر واقع شود.