چرا بدن ما به خواب کافی نیاز دارد؟
خواب بخشی مهمی از برنامه روزانه هر فرد است؛ به طوری که حدود یک سوم زمان شبانه روز انسان، صرف خواب میشود .داشتن خواب باکیفیت و کافی در زمان مناسب، به اندازه آب و غذا برای ادامه زندگی حیاتی است. بدون داشتن خواب، نمیتوان مسیرهای مغز خود را شکل داد یا حفظ کرد. وجود این مسیرهای مغزی به ما امکان میدهد اطلاعات جدید را وارد مغز کنیم، به سرعت تمرکز کنیم و به سرعت واکنش نشان دهیم.
همچنین یک خواب خوب و مناسب، بدن را گرم کرده، به بدن رطوبت بخشیده و به هضم غذا کمک می کند. خواب و استراحت موجب تجمیع قوا شده و در اغلب بیماری ها به ویژه در بیماری هایی که به واسطه آنها هضم دچار اشکال شده؛ یکی از بهترین تدابیر، توصیه به خواب است.
امروزه عموم افراد به دلیل داشتن ساعات کاری طولانی و در دسترس بودن سرگرمیها و فعالیتهای متنوع مجازی کمتر از میزانی که بدنشان نیاز دارد، میخوابند و از اهمیت خواب کافی آگاهی ندارند؛ این در حالی است که خواب با برقراری ارتباط سلول های عصبی (نورون ها)، به تحکیم حافظه بلندمدت کمک میکند.
در حقیقت مغز و بدن، حتی در هنگام خواب هم به طور قابل ملاحظهای فعال هستند. خواب، مغز را از سموم پاک میکند و فرد را برای موقع بیداری آماده میکند. خواب به طور تقریبی تمام بافتها و سیستمهای بدن از مغز، قلب و ریهها تا سوخت و ساز بدن، عملکرد سیستم ایمنی، حالت روحی و مقاومت در برابر بیماری ها را تحت تاثیر قرار میدهد؛ کمبود خواب مزمن، یا خواب با کیفیت ضعیف، خطر اختلالات فشار خون بالا، بیماریهای قلبی عروقی، دیابت، افسردگی و چاقی را افزایش میدهد.
در طب سنتی هم خواب خوب در یک فرد سالم شرایط خاصی دارد که برخی از آنها با توجه به سنین، فصول و تفاوت های افراد مختلف، متفاوت است.
میزان نیاز بدن به خواب روزانه در نوزادان ابتدای تولد به طور میانگین 16 تا 18 ساعت، کودکان و نوجوانان 9تا 10 ساعت و بزرگسالان 6 تا 10ساعت است که این میزان با افزایش سن و عبور از مرز 60 سالگی به دلایل مختلف کاهش می یابد.
گاهی به علت حضور در مهمانی، پرستاری از مریض و یا کار دیگری شب را نخوابیده باشید و بخواهید با خواب روز بعد، آن را جبران کنید؛ اما با وجود خوابیدن طولانی در روز خستگی و کسالت شما را رها نکرده باشد. در این صورت ممکن است با خود گفته اید که «خواب روز هیچوقت جای خواب شب را نمی گیرد»؛ درست است چون از نظر علمی بهترین زمان خواب اوایل شب، از ساعت 9 تا 11 تا قبل از طلوع آفتاب است. این خواب به شما نشاط و انرژی می دهد؛ اما خواب در غیر این ساعت، به ویژه بعد از طلوع آفتاب و بعد از ظهر، ما را دچار کسالت می کند.
بنابراین کسانی که به چرت بعد از ناهار عادت دارند، بهتر است به تدریج زمان آن را کمتر کرده و کم کم از عادات خود حذف کنند. البته در روزهای بلند تابستان خواب کوتاه عصرگاهی توصیه شده است. به طور کلی خواب کوتاه قبل از ناهار (قیلوله( ایرادی ندارد.
اگر سلامت جسم، روح و طول عمرتان اهمیت دارد برای بهبود خوابتان برنامه ریزی کنید؛ تا زمانی که احساس خستگی ندارید به رختخواب نروید، خودتان را با کارهای مناسب مثل مطالعه، دوش آب گرم و گوش دادن به موسیقی آرام بخش خسته کنید. راس ساعت خاصی بخوابید و ساعت برخواستن خود را با روزهای دیگر هماهنگ کنید. ورزش روزانه حدود20 تا 30 دقیقه، پرهیز از مصرف نیکوتین، کافئین و نوشیدنی های الکلی در انتهای روز، روند خواب را بهبود می بخشد. تا حد امکان از تماشای تلویزیون، سرگرمی با تلفن قبل از خواب خودداری کنید.