روشی خانگی برای درمان سرماخوردگی

برای سرماخوردگی، داروهای بدون‌نسخه زیادی در دسترس‌اند، اما برخی از آن‌ها ممکن است خطراتی داشته باشند و اثربخشی برخی دیگر هم تایید ‌نشده است. این موضوع به‌خصوص در مورد «فنیل‌افرین»، ماده موثره داروهای سرماخوردگی رایج، صدق می‌کند که سازمان غذا و داروی ایالات متحده حذف آن را پیشنهاد داده است، زیرا وقتی به صورت خوراکی مصرف می‌شود، تاثیری ندارد. برخی گیاهان دارویی مانند آقطی‌ یا سرده (elderberry) هم این روزها محبوب شده‌اند اما اثربخشی آن‌ها هم ثابت نشده است.

با این حال در میان انواع داروهای سرماخوردگی و قرص‌های مکیدنی که در داروخانه‌ها وجود دارند، درمانی کم‌خطر هم وجود دارد که ممکن است واقعا کمک‌کننده باشد: شستشوی بینی. (اگر عفونت گوش دارید یا مجاری بینی‌تان کاملا بسته شده است یا در معرض خطر خونریزی بینی قرار دارید یا به برخی بیماری‌های خاص دچار هستید این اقدام را انجام ندهید یا با پزشک مشورت کنید، در مورد شستشوی بینی نوزادان نیز باید با پزشک مشورت کرد.)

منظور از شستشوی بینی عملی است که در آن مجاری بینی با آب‌نمک شستشو داده می‌شود تا به حذف مخاط کمک کند، مجاری بینی را مرطوب نگه دارد و التهاب ناشی از سرماخوردگی را کاهش دهد. این روش یکی از بهترین درمان‌های غیردارویی برای عفونت‌های تنفسی و حتی آلرژی‌ها است. این روش ارزان و ایمن را انجمن گوش و حلق و بینی آمریکا که منبع اصلی اطلاعات در مورد سلامت سینوس‌ها است، هم توصیه کرده است.

چندین مطالعه نشان داده‌اند که تاثیر شستشوی بینی ممکن است بیشتر از تنها تسکین دادن علائم باشد و می‌تواند دوره سرماخوردگی را کوتاه کند و تعداد ویروس‌ها در مجاری بینی را کاهش دهد.

اگر قبلا بینی خود را شستشو نداده‌اید، ممکن است کمی غیرمعمول به نظر برسد. همه‌ آنچه نیاز دارید، یک وسیله شستشوی بینی، مانند نتی‌پات [وسیله‌ای برای پمپ و مکش]، آب استریل، مقطر یا آب جوشیده خنک‌شده و همچنین جوش‌شیرین و نمک است.

به این منظور، آب، جوش‌شیرین و نمک را با هم مخلوط و محلول آب‌نمک درست کنید. برای درست کردن این محلول، حدود سه قاشق چای‌خوری نمک بدون ید و یک قاشق چایخوری جوش‌شیرین را مخلوط و یک قاشق از آن را در یک لیوان آب حل کنید. سپس سرتان را به یک طرف کج کنید و محلول را با دستگاهی قوری‌شکل به نام «نتی‌پات» به داخل بینی پمپ کنید. برخی افراد نیز برای این کار مشت خود را با محلول آب‌ونمک پر می‌کنند و سعی می‌کنند با نفسی عمیق آن را به آرامی وارد بینی خود کنند.

به‌آرامی از دهان نفس بکشید. محلول آب‌نمک مجاری بینی تا سینوس‌های شما پیش می‌رود و پس از عبور از پشت تیغه بینی، دوباره از مجرای بینی خارج می‌شود. این کار را برای سوراخ مقابل نیز تکرار کنید. پس از اتمام، بینی‌تان را با ملایمت بگیرید تا مخاط و آب‌نمک اضافی خارج شود. (برخی افراد نیز برای این کار مشت خود را با محلول آب‌ونمک پر می‌کنند و سعی می‌کنند با نفسی عمیق آن را به آرامی وارد یک سوراخ بینی خود کنند.)

شستشوی بینی از طریق چندین سازوکار علائم سرماخوردگی را کاهش می‌دهد. هنگام سرماخوردگی، سلول‌های تولیدکننده مخاط در سینوس‌ها به‌شدت فعال می‌شوند. مخاط اضافی مجاری بینی را مسدود و عملکرد سلول‌های مویی (مژک‌ها) در مجاری بینی که پیوسته ویروس‌های سرماخوردگی را پاک می‌کنند، کاهش می‌دهد. شستشوی بینی با آب‌نمک پیوند بین مولکول‌های مخاط را هم حل و به پاکسازی مخاط کمک می‌کند و عملکرد مژک‌ها را احیا می‌کند.

چند وقت یک بار باید بینی را شست؟

محققان هنوز تعداد دفعات و روند تکرار مشخصی برای شستشوی بینی تعیین نکرده‌اند، اما برخی مطالعات شستشو بین دو تا چهار بار در روز را آزمایش کرده‌اند. توصیه‌ها بر این است که شستشوی بینی را به مقدار لازم و تنها برای تسکین علائم استفاده کنید و اگر احساس ناراحتی کردید یا خونریزی داشتید، آن را متوقف کنید.

آیا خطراتی وجود دارد؟

شستشوی بینی به طور کلی روشی بسیار امن است و روشی با قدمت هزاران سال است که در هند، با استفاده از دستگاهی به قوری‌شکل به نام «نتی‌پات» آغاز شد. در واقع، کلمه نتی از واژه سانسکریت به معنای «پاکسازی بینی» گرفته شده است.

اما چند نکته احتیاطی وجود دارد که باید رعایت شود. بسیار مهم است که شستشوی بینی همیشه با آب جوشیده، استریل‌ یا آب مقطر انجام شود. زیرا آب لوله‌کشی اگرچه برای نوشیدن بی‌خطر است، ممکن است میکروب‌هایی مانند «آمیب مغزخوار» (Naegleria fowleri‌) داشته باشد. به همین دلیل تنها در صورتی می‌تواند برای شستشوی بینی استفاده شود که آن را بجوشانید.

باید توجه داشته باشید که وسیله شستشوی بینی را هم باید پس از هربار استفاده با آب و صابون به طور کامل تمیز کرد.

در چه مواردی باید از شستشوی بینی پرهیز کنید؟

اگر عفونت گوش دارید یا مجاری بینی‌تان کاملا بسته شده است، نباید شستشوی بینی انجام دهید. افرادی که در معرض خطر خونریزی بینی قرار دارند، باید خطرات و مزایای شستشوی بینی را با پزشکتان بررسی کنید.

در برخی موارد خاص از جمله ابتلا به بیماری‌های نادر از بدوتولد هم نباید از این روش استفاده کرد. در مورد نوزادان کوچک هم احتیاط کنید و برای شستشوی بینی نوزادان زیر ۹ ماه با پزشک مشورت کنید.