چگونه با هر نوع بدنی می‌توان به تناسب اندام رسید؟

آمادگی جسمانی یعنی داشتن قلب، عروق خونی، ریه و عضلاتی سالم که فرد بتواند به بهترین نحو، کارها و وظایف محوله اش را انجام داده و با شور و نشاط در فعالیت‌های ورزشی و تفریحات سالم شرکت کند.

باید توجه داشت این تعریف شامل عامه مردم می‌شود. اما زمانی که صحبت از بخش ورزشی و ورزشکار در میان باشد، عواملی چون تغذیه مناسب و کافی، نوع کار، میزان استراحت، نداشتن اضطراب و فشارهای عصبی بسیار با اهمیت بوده و نمی توان نقش آنها را در برنامه یک ورزشکار نادیده انگاشت؛ برای آشنایی بیشتر با این رشته ورزشی گفت وگویی با مرتضی نعمتی متخصص ورزش داشتیم که در ادامه می خوانید.

مرتضی نعمتی در گفت و گو با خبرنگار در خصوص آمادگی جسمانی (physical fitness) و اهمیت آن در بهبود کیفیت زندگی گفت: آمادگی جسمانی اصطلاحی با مفاهیم وسیع است که بیان یک تعریف دقیق از آن کار ساده‌ای نیست و تعریف آن از نظر متخصصی با متخصص دیگر متفاوت است؛ آمادگی جسمانی به عنوانِ سلامت جسمانی و متعاقب آن، سلامت روانی تعریف می‌شود. دانشکده طب ورزش آمریکا (American college of sports medicine) آمادگی جسمانی را این چنین تعرف می‌کند: "توانایی انجام فعالیت‌های روزانه به طور مؤثر و کارآمد با نهایت انرژی و بدون خستگی زودرس، داشتن انرژی لازم برای پرداختن به فعالیت‌های تفریحی و اوقات فراغت، مقاومت در برابر بیماری های ناشی از کم تحرکی، و عملکرد مناسب در موقعیت‌های اورژانسی".

نعمتی ادامه داد: عقل سالم در بدن سالم است از ضرب المثل های معروف در زبان‌های گوناگون جهان از جمله در زبان فارسی است، بی شک کشورهای توسعه‌ یافته اهمیت جمله "عقل سالم در بدن سالم" را به نحو احسن دریافته اند که امروز شاهد توسعه همه جانبۀ آنها در عرصه های سیاست، اقتصاد، اجتماع، صنعت و غیره هستیم.

 وی خاطرنشان کرد: بنابراین آمادگی جسمانی تنها به معنای داشتن بدن متناسب و فیت نیست، بلکه به معنای داشتن استقامت قلبی- تنفسی، استقامت عضلانی، سیستم ایمنی قوی، و از همه مهمتر حس رضایت و لذت بردن از زندگی و تعادل روانیست.

وی در ادامه با بیان اینکه تمامی افراد جامعه می‌توانند به رشته آمادگی جسمانی بپردازند، گفت: ما از طیف‌های مختلف جامعه مراجعه داریم. از گروه‌های ویژه و خاص تا ورزشکاران حرفه‌ای و قهرمان. افرادی که دارای ناهنجاری‌های اسکلتی و عضلانی هستند، افراد مبتلا به کمر درد و بیماری‌های مفصلی. افراد کم‌توان جسمی مانند سالمندان و معلولان؛ البته عمده مراجعین مرکز ما اشخاصی هستند که از اضافه وزن رنج میبرند. این افراد درد درجه اول با یک برنامه ورزشی علمی و منظم و در درجه بعدی با یک برنامه غذایی در ظرف کمترین زمان به تناسب دست پیدا می‌کنند.

نعمتی در پاسخ به اینکه ابتکار و خلاقیت شما به عنوان یک متخصص ورزش آمادگی جسمانی در این رشته چه بوده است اظهار کرد: نخست اینکه ورزش مبتنی بر علم باشد به همین دلیل همیشه تلاش کرده ام که ورزش را مبتنی بر آخرین متدها و مقالات علمی ارائه کنم. در کلاس‌ها با استفاده از پاورپوینت آناتومی و بیومکانیک قسمت‌های مختلف بدن را به افراد توضیح می‌دهم تا درک بهتری نسبت به بدن خود پیدا کنند و با آگاهی و مراقبت‌های بیشتری از اندام های خود استفاده کنند.

وی افزود: دوم مشاوره ورزشی است؛ نیاز انسان به راهنمایی و مشورت با دیگران در تصمیم‌گیری، انتخاب و به کارگیری راه‌حل‌های مناسب در زندگی، بر کسی پوشیده نیست. مسلماً چنین مشاوره‌ها و راهنمایی‌هایی کمک شایانی در انجام اقدامات درست و مناسب او خواهد داشت و از خطا رفتن راه‌ها و تصمیمات انتخابی جلوگیری خواهد کرد. بیشتر عدم موفقیت‌ها، شکست و در نیمه راه ماندن‌ها، ناشی از عدم داشتن اطلاعات کافی در زمینه موضوع و انجام انتخاب‌های نادرست است. از این رو، چنان چه انجام مشاوره در زمینه‌های مختلف، مثل مشاوره ازدواج، مشاوره در شرایط بحرانی، مشاوره شغلی و غیره اهمیت دارد، در زمینه ورزشی نیز حائز اهمیت فراوان است.

این متخصص ورزشی هدف از مشاوره ورزشی، شناخت توانایی‌ها و استعدادهای بدنی، روانی، عاطفی، اجتماعی، اخلاقی افراد و کمک به رشد همه جانبه آنها و پیشگیری از ابتلای آنان به مشکلات جسمانی و بیماری دانست و گفت: مشاوران و کارشناسان ورزش سعی می‌کنند با توجه به فاکتورهای آنتروپومتریکی، بیومکانیکی، فیزیولوژیکی و روانشناختی ورزش متناسب با افراد را توصیه کنند.

 نعمتی سومین موضوع با اهمیت را  استفاده از متخصصان و کارشناسان علوم ورزشی عنوان و تصریح کرد: کسی می‌تواند طبابت کند که درس پزشکی خوانده باشد. کسی می‌تواند وکالت کند که در دانشگاه درس حقوق خوانده باشد. اما در ایران و در مورد ورزش این مسیر به درستی طی نمی‌شود. یعنی هر شخصی که اراده کند حتی بدون داشتن تخصص می‌تواند باشگاه ورزشی تاسیس کند و به مربیگری بپرازد. بنده از همان ابتدا تمامی پرسنل باشگاه را از تحصیلکردگان علوم ورزشی گزینش کردم.

وی با اشاره به اهمیت حضور پزشک و کارشناس تغذیه مقیم در باشگاه به عنوان موضوع چهارم خاطرنشان کرد: ترکیب علوم ورزشی و پزشکی در توسعه سلامت جامعه بسیار کمک کننده است. در جامعه ما تنها بر درمان و دارو تاکید می‌شود. در صورتی که در تمامی کشورهای توسعه یافته به این مهم پی برده اند که ورزش بهترین داروست. بنابرین تصمیم گرفتم که متخصصین علوم ورزشی و پزشکی را زیر یک سقف جمع کنم تا همزمان به ارتقای سطح سلامت جامعه بکوشند.

وی در بخش دیگری از این گفت و گو به اهمیت تناسب اندام در طول مراحل مختلف زندگی به خصوص دوران پیری اشاره و خاطرنشان کرد: پس از پیری و بیماری هیچ چیز به اندازۀ هیکل بد ما را بیزار نمی‌سازد. حتی زیباترین صورت‌ها نیز نمی‌توانند زشتی هیکل را جبران کند. درواقع زشت‌ترین صورت‌ها همراه با هیکلی زیبا قابل قبول‌تر است. یک هیکل زیبا هر عیبی را جبران می‌کند و به ما لذت می‌بخشد.

نعمتی افزود: جمله فوق از فیلسوف مشهور "آرتور شوپنهاور" در مورد تناسب اندام تأمل برانگیز است. ما اساساً با بدنمان خود را به دیگران می‌شناسانیم و جسم ما بازتابی از طرز تفکرماست. اهمیت تناسب اندام به قدری گسترده است که نمی‌تواند به حد کافی توسط متخصصان بیان شود. شما به عنوان یک معلم، وکیل، کارمند، و به طور کل یک فردی از اجتماع، نیاز دارید که لباستان جذاب و خوش پوش به نظر آید.

این متخصص ورزشی اظهار کرد: به طور حتم آمادگی جسمانی و تناسب اندام موضوعاتی هستند که بارها و بارها از طرق مختلف مطالبی را درباره اهمیت آنها شنیده ایم و یا خوانده ایم. در واقع میلیون ها تن در سراسر جهان به روش ها و شکل های مختلف ورزش می کنند، با این وجود بیشتر مردم به سوی بی تحرکی و کم تحرکی پیش می روند. به طور کلی شرکت مردان در فعالیت های جسمانی بیشتر از زنان است. با این حال بسیاری از مبانی و عقاید سنتی در مورد ورزش زنان کنار گذاشته شده و شمار زنانی که در فعالیت های ورزشی شرکت می کنند؛ بیشتر شده است.

وی ادامه داد: نتایج مطالعات نشان می‌دهد همچنان که افراد بالغ به آگاهی بیشتری درباره اهمیت آمادگی جسمانی دست می یابند، برای رسیدن به آن بیشتر تلاش می‌کنند. در حال حاضر با وجود اطلاعات فراوان و ارزنده، انسان دریافته که پرداختن به ورزش منظم و مداوم ضرورتی برای زندگی سالم به شمار می‌رود.

نعمتی تصریح کرد: قابل توجه است که در جوامع امروزی تحرک کودکان به طور هشدار دهنده ای کاهش یافته است. اغلب کودکان اوقات فراغت خود را صرف تلویزیون، کامپیوتر و موبایل می‌کنند، کمتر به فعالیت جسمانی می‌پردازند و به همین دلیل دچار چاقی و بیماری‌های ناشی از آن می‌شوند.  

وی با بیان اینکه افزایش طول عمر یکی از حیاتی‌ترین فوائد حفظ آمادگی جسمانی است گفت: درحالی که هیچ چیز طول عمر را تضمین نمی‌کند، ثابت شده است که یک سبک زندگی پرتحرک و با نشاط می‌تواند سهم بزرگی برای رسیدن به این هدف داشته باشد. قلب شما از طریق تمرینات کاردیو قوی شده و از طرفی همین تمرینات به شما کمک می‌کنند تا در نتیجه سوزاندن کالری وزن کم کنید. با تقویت سیستم قلبی- عروقی خود می‌توانید کارهای روزانه‌تان را بدون خستگی و به آسانی انجام دهید. وقتی بدن آماده‌ای نداشته باشیم کارهای ساده‌ای مثل خم شدن برای بغل گرفتن بچه و یا برداشتن یک کتاب از روی قفسه می‌توانند به طور بالقوه موجب صدمه دیدن ما شوند. هنگامی که عضلات ظریف بدن، مخصوصاً عضلات پشت و گردن، به طور منظم تحت تمرینات ورزشی قرار نداشته باشند به راحتی صدمه پذیر می‌شوند. وقتی این عضلات صدمه ببینند به زمانی طولانی برای بهبودی نیاز دارند.

وی افزود: اگر مجبور باشید در خیابان دنبال یک تاکسی بدوید، با قلب و پاهایی که به دویدن عادت کرده‌اند خیلی راحت‌تر می‌توانید این کار را انجام دهید.

نمتی در پایان تصریح کرد: داشتن یک بدن آماده و فیت هدفی است که بسیاری از افراد تنها خواب رسیدن به آن را می‌بینند. حقیقت این است که صرف نظر از اینکه شما در چه مرحله ای از آمادگی جسمانی هستید و یا چه نوع بدنی دارید، می‌توانید آمادگی جسمانی و تناسب اندام خود را بهبود بخشید؛ ابتدا با یک متخصص ورزش مشورت کنید و با راهنمایی او یک هدف قابل دسترسی تعیین کنید، به یک باشگاهِ آمادگی جسمانی مراجعه نمایید، و به هیچکس یا هیچ چیز اجازه ندهید سد راهتان شود.