گرفتگی شبانه پا چه دلیلی دارد؟

یکی از مشکلات که برخی رنج می‌‎برند، گرفتگی ناگهانی ماهیچه‌های ساق پا به ویژه هنگام خواب است. برای رفع این مشکل چه راهکارهایی وجود دارد؟

گرفتگی ماهیچه در ناحیه ساق پا اصطلاحاً «اسب چارلی» نامیده می‌شود. این نوع گرفتگی می‌تواند در نتیجه‌ی استفاده از دارو و یا استفاده بیش از حد عضلات ایجاد شود. همچنین کمبود کلسیم یا منیزیم از دیگر عوامل گرفتگی پا است.

گرفتگی پا هر چه که باشد دردناک است. حال قصد داریم عوامل و شیوه‌های درمانی آن‌ها را برای شما بگوییم.

سندرم پای بی‌قرار (Restless Leg Syndrome یا RLS) نوعی اختلال خواب است که در آن، فرد مبتلا دچار احساس ناخوشایند در پاها می‌شود و آن را به صورت احساس گزگز، مورمور، سوزش، درد و کشش و یا حرکت حشرات روی پوست توصیف می‌کند و بیمار برای کاهش حس ناچار است پای خود را تکان دهد و یا بکشد. این بیماری علاوه بر پا با مسئله بی‌خوابی نیز وجهه مشترک دارد.

اما بیماری دیگر که همزمان با بی‌خوابی و پا ارتباط دارد «گرفتگی پا» است.

فرض کنید که نیمه شب به یکباره به خاطر درد شدید در ماهیچه‌های پشت ساق پا از خواب بیدار شده‌اید. این گرفتی که اصطلاحا اسب چارلی نیز نامیده می‌شود، آنقدر شدید است که شما حتی دلتان می‌خواهد برای خلاصی از آن گریه کنید! گرفتگی پا شاید نهایتا یک دقیقه به طول انجامد اما بی‌شک تمام خوابتان را کامل مختل می‌کند. حتی آثار منفی‌اش را روز بعد نیز تجربه خواهید کرد.

این دقیقا شرح بیماری از قول کسانی است که آن را تجربه کرده‌اند. تقریبا نیمی از افراد بزرگسال حداقل یکبار آن را تجربه کرده‌اند.

گرفتگی شبانه پا یا اسب چارلی چیست؟

گرفتگی می‌تواند در نقاط مختلف بدن رخ دهد. اما برخی علائم و موارد در افرادی که «گرفتگی پا» را تجربه کرده‌اند مشترک است:

غیر ارادی (بدان معنا که هنگام بروز، شما هیچ کنترلی بر روی آن ندارید)

اغلب در ناحیه ماهیچه ساق پا رخ می‌دهد، اما می‌تواند نقاط دیگر پا از ران تا مچ را شامل شود

ناگهانی است

درد شدیدی دارد

می‌تواند تا چند دقیقه به طول انجامد

هنگام شب و معمولا حین خواب رخ می‌دهد

علل گرفتگی پا

دلایل گرفتگی پا "ایدیوپاتیک" است؛ این واژه به عبارت ساده‌تر یعنی اینکه هیچ نشانه خاصی برای آن تعریف نشده و در واقع این بیماری ناشناخته است! با این حال، چندین دلیل گرفتگی پا در بین بیماران مشترک است که آن‌ها را در ادامه بخوانید.

دیابت

کم شدن آب بدن

عدم تعادل الکترولیت (مانند فسفر، پتاسیم، سدیم)

وجود مشکلات عصبی (مانند بیماری پارکینسون یا نوروپاتی محیطی)

خستگی عضلانی (در بیماران با تمرینات با شدت بالا، یا در کسانی که تمرینات روزمره خود تغییر ایجاد می‌کنند)

بیماری عروق محیطی

همودیالیز (کسانی که مبتلا به نارسایی کلیوی هستند)

تنگی مجرای نخاعی در کمر

نارسایی وریدی (زمانی که رگ‌ها به علت وجود دریچه‌های دارای منفذ، خون را بالا و به سمت قلب پمپاژ نمی‌کنند)

بارداری

عوارض جانبی داروها (برخی از داروهای ضد التهاب، اسپری، درمان پوکی استخوان، برخی از داروهای ضد افسردگی، کلونازپام، سایر خواب‌آورها، شیمی درمانی و دیورتیک)

برای اینکه دقیقا علت گرفتگی پا را شناسایی کنید، بهتر است ببینید آیا به یکی از موارد دچار هستید زیرا هنگامی که علت شناسایی شود، بهتر می‌توان آن را درمان کرد.

درمان گرفتگی پا

متاسفانه درمان دقیقی برای رفع گرفتگی ماهیچه پا وجود ندارد. مثلا برخی گفته‌اند که مصرف مکمل‌ها، ویتامین‌ها و یا حتی موز می‌تواند موثر واقع شود اما شاهد هستیم که در عمل هنوز گرفتگی پا رخ می‌دهد.

تا زمانی که یک درمان خوب و جامع برای آن یافت شود، می‌توان از برخی روش‌ها برای برطرف کردن آن استفاده کرد:

نرمش پیش از خواب (مانند چند دقیقه راه رفتن بر روی تردمیل یا دوچرخه ثابت)

تمرینات کششی و ماساژ قبل از خواب

اجتناب از دیورتیک‌ها در رژیم غذایی (کافئین و الکل زیرا آب بدن را کم می‌کنند)

مکمل‌های منیزیم (اما مراقب باشید بیش از حد مصرف نکنید، از آنجا که سطوح بالای منیزیم می‌تواند سمی باشد)

ویتامین B12 (تنها اگر کم است)

آرامبخش‌های عضلانی

داروهای ضد درد نوروپاتیک (مانند گاباپنتین)

مسدود کننده‌های کانال کلسیم (که اغلب در درمان فشار خون بالا و میگرن استفاده می‌شود)

در مجموع می‌توان گفت که گرفتگی پا را اکثر ما تجربه کرده‌ایم یا خواهیم کرد و این مسئله می‌تواند در برخی بیشتر رخ دهد. اگر شما به تناوب دچار این مشکل می‌شود، بهتر است حتما به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است جدی باشد.