وضعیت حراج باران در ایام کرونا

بنیان‌گذار و مدیرحراج باران بر این باور است که ویروس کرونا شرایط خاصی را برای پنجمین حراج باران که قرار است پاییز برپا شود به وجود آورده، اما مهلک‌تر از کرونا، تعلل و غفلتی است که سبب شده ترکیه ادعای ثبت شهر استانبول به‌عنوان پایتخت هنر خوشنویسی اسلامی در یونسکو را پیگیری کند.

محبوبه کاظمی دولابی با انتقاد از تعلل و سهل‌انگاری در ثبت خوشنویسی به نام ترکیه در یونسکو، این اتفاق را ضربه‌ای جانکاه‌تر از کرونا به هنر ایران قلمداد کرد و گفت: چرا باید بزرگان و میراث‌های معنوی و هویتی ما یکی پس از دیگری توسط دیگر کشورها مصادره شود؟ در فضای رسانه‌ای گفته می‌شود قریب به ۱۰ سال است پرونده خوشنویسی ایران جهت ارائه به یونسکو در حال نوشتن است، این غفلت را چگونه می‌توان تفسیر کرد؟ هنر ایران طلایه‌دار خوشنویسی اصیل و نیز اصالت‌های خوشنویسی اسلامی است و هرگونه ثبت تاریخی غیر از این ظلم و اجحافی بزرگ به ایران محسوب می‌شود. زمانی من گله کردم که همه توجه مسئولان امر، تبیین و اشاعه هنر مدرن است و نسبت به هنر آبا و اجدادی‌مان کم‌توجهی محرزی می‌شود، این سهل‌انگاری ده‌ساله هم از جمله تبعات آن است.

وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره برگزاری حراج باران در شرایط کرونایی اظهار کرد: برای پنجمین حراج باران برنامه‌هایی داریم و طبیعی است که نمی‌خواهیم مقهور این ویروس منحوس شویم و نباید کارها را تعطیل کرد؛ اما در عین‌ حال باید مسیری را برگزید که سلامت آحاد جامعه تضمین شود و گزندی به کسی نرسد؛ بنابراین هنوز درباره چگونگی برگزاری حراج تصمیم نگرفته‌ایم و منتظر شرایط خاص آن روزها هستیم که متأسفانه مقام‌های بهداشتی درباره پاییز پیش‌بینی‌های خوبی ندارند. 

کاظمی ادامه داد: صحبت‌هایی درباره برگزاری حراج پنجم باران به‌صورت مجازی داشته‌ایم، اما آثار خطی متفاوت هستند و اغلب باید توسط خریدار و کارشناسان آنها از نزدیک دیده و بررسی شوند. ضمن اینکه تجربه جهانی می‌گوید حراج‌های مجازی چندان موفق نیستند. امیدواریم با اتخاذ یک راهکار درست و تحقق یک حراج موفق بتوانیم انرژی مثبت به جامعه انتقال دهیم.

وی افزود: اکثر قراردادهای حراج چهارم باران که ۲۴ آبان برگزار شد، به سرانجام رسیده است. این مهم در حالی به ثمر رسید که درست از فردای حراج، اتفاقات آبان ماه سراسر کشور را در برگرفت. پس‌ از آن شهادت سردار سلیمانی و بعدتر سقوط هواپیمای اوکراینی و کشته شدن ۱۷۶ هم‌وطن عزیز بر همه روند کشور به‌خصوص اقتصاد تأثیر منفی گذاشت، اما کرونا واقعا همه‌چیز را قفل و محکوم به توقف کرد. به همین ترتیب معدود قراردادهای حراج چهارم با مشکلاتی روبه‌رو شده است که به جهت تعطیلی مطلق چهار ماه اخیر در حال بررسی موضوع هستیم. 

مدیر حراج باران گفت: دفتر حراج همچنین فروش دو اثر دیگر را هم کنسل کرد؛ اثری که درباره‌اش تشکیک مالکیت به وجود آمد و مورد دیگر تقلب در ارائه اثری است که نسخه مشابه آن در یک مرکز تجاری دیده شد و در هر دو مورد خریداران آثار به‌حق از خرید انصراف دادند. اما این نکته را تأکید می‌کنم با وجود مشکلات پیش‌بینی‌نشده و خارج از خواست و توان ما که بر تمامی اقتصاد و مشاغل خرد و کلان کشور تأثیر گذاشته است، حراج باران با دقت و قاطعیت، نفع و امنیت سرمایه‌گذاران و خریداران حراج باران را حفاظت می‌کند.

کاظمی ادامه داد: کرونا ویروس آسیب‌های غیرقابل‌باوری به هنر و بدنه هنر وارد کرده است. زندگی و معیشت اکثریت جامعه هنری به‌شدت تحت تاثیر قرار گرفته است. فکر می‌کنم این روند مدت‌ها ادامه دارد و دولت برای جلوگیری از این سیر باید چاره‌اندیشی اساسی کند، زیرا به‌زودی اندک شغل‌هایی که در جامعه هنری وجود دارد از میان خواهد رفت.

وی با بیان اینکه دولت می‌توانست اقدامات حمایتی زیرساختی و جدی‌تری به هنر ارائه کند، افزود: از انجمن‌های هنری می‌شنوم هر روز مراجعان برای دریافت کمک‌هزینه زندگی بیشتر می‌شود، درحالی‌که انجمن‌ها هم تمکن مالی ندارند. گالری‌دارها اولین گروه‌هایی بودند که به خاطر سلامتی مخاطبان و احترام به سلامت جامعه کار خود را تعطیل کردند، اما ادامه روند فعلی، اقتصاد نورس و نوپای هنر را با صدمات سنگین‌تری مواجه خواهد کرد.

کاظمی بازار هنر را سمبل اقتصاد مقاومتی و مهیا برای جهش تولید برشمرد و ادامه داد: رأس هرم دیدگاه‌های حاکمیتی کشور ما مبتنی بر اقتصاد مقاومتی و جهش تولید است. راهکارهای حل مساله نیز در همین کلمات نهفته است. اولین موضوع در اقتصاد هنر، دیدگاه سیستماتیک است که همه مسئولان به این اعتقاد داشته باشند که صنایع هنری و خلاق یکی از ارکان مهم اقتصاد هر کشوری هستند. در دنیا کشورهایی وجود دارند که بخش بزرگی از اقتصاد آنها مبتنی بر همین بخش است. با توجه به اینکه ایران هنرمندان زیادی دارد و صنایع مختلفی دارد که دارای ارزش هستند، می‌تواند به این شیوه تولید ثروت کند. خصوصا در زمینه اقتصاد هنر و سرمایه‌هایی که در آن تبادل می‌شود. 

وی افزود: تحقیقاتی داشتم و به این نتیجه رسیدم که اصولاً سرمایه داخلی کفاف آن را نمی‌دهد، بلکه باید محصولات در کشور تولید شده و بعد به کشورهای دیگر صادر شود. در صنایع‌دستی و بسیاری از هنرهای تجسمی باید به این شیوه عمل کنیم تا بتوانیم اقتصاد هنر را گسترش دهیم. برای این کار سازمان‌ها و نهادهایی که امکان آن را دارند باید تبلیغات وسیعی برای محصولات هنری ما در جهان انجام دهند. باید یک اکوسیستم شکل بگیرد که اقتصاد هنر را به‌عنوان یک رکن اصلی در اقتصاد کشور بشناسد. پس‌از آن راهکارهایی شکل می‌گیرد تا اقتصادمان را توسعه دهد و منجر به ارزآوری و گسترش و جذب سرمایه‌های بیشتر شود. در کنار آن برگزاری رویدادهایی مثل حراج، آرت فر، اکسپو و... باعث ثروت آفرینی می‌شود و ایجاد ارزش‌افزوده می‌کند. همه اینها اتفاقاتی است که در اقتصاد کلان ما نیز تأثیر می‌گذارد.

کاظمی در پایان پیشنهادش برای بهبود فضای اقتصاد هنر در این شرایط سخت را میدان دادن به کارآفرینان عرصه فرهنگ و هنر ذکر کرد و گفت: تنها راهکار برون‌رفت از این شرایط، اعتماد به کارآفرینان عرصه هنر و فرهنگ است. این افراد کسانی هستند که در موقعیت‌های خاص می‌توانند به حکومت‌ها کمک کنند تا شرایط نامناسب اقتصادی را تغییر دهند. در این پنج ماه که فعالیت‌های ما تعطیل بود مطالعات و تحقیقات زیادی در زمینه بیماری‌های واگیردار سال‌های گذشته داشتم و متوجه شدم مهم‌ترین راهکار برون‌رفت از این شرایط، استفاده از افراد کارآفرین با کمترین خسارت و هزینه است. البته کارآفرینی استانداردهای بین‌المللی دارد، اما بسیاری از مواقع در ایران دیده می‌شود که تعریف اشتباهی برای کارآفرین وجود دارد. حمایت‌های ناکارآمد باعث می‌شود سرمایه‌ها تلف شود و درعین‌حال افراد بااستعداد و کارآفرین‌های واقعی دلسرد می‌شوند و نتایج مطلوبی هم به دست نمی‌آید.