رابطه کرونا و کیفیت خواب

تمدن بشری احتمالاً در حال عبور از بحرانی‌ترین زمان هزاره سوم از زمان شروع آن است که به‌وسیله ظهور کرونا ویروس جدید و تجاوز آن به سرتاسر جهان به چالش کشیده می‌شود. بدون شک این دوره‌ای که جهان سپری می‌کند، بسیار استرس‌زا است، چراکه عامل استرس‌زا جدید بوده و هیچ‌گونه هشداری برای آمادگی و سازگاری از قبل در خصوص آن وجود نداشته است. همچنین درمان و واکسیناسیون گسترده به‌ویژه در مناطق کمتر توسعه‌یافته هنوز در دسترس نیست و بر همین اساس پیامدهای طولانی‌مدت این ویروس بر سلامتی و جامعه، کمتر آشکار است.

بنا بر نظر متخصصان، وضعیت این همه‌گیری به‌گونه‌ای شده که مشخص نیست چه تأثیری در سبک زندگی و آینده ما خواهد گذاشت و چه موقع می‌توانیم زندگی عادی خود را از سر بگیریم. این عدم قطعیت فراگیر برنامه‌ریزی برای آینده را دشوار می‌کند و بنابراین استرس روانی اجتماعی دیگری ایجاد می‌کند. درواقع ازآنجاکه افق زندگی روزمره، توانایی ما در سفر و تعامل آزادانه با دنیای اطراف به‌طور ناگهانی محدود شده است، اضطراب و ناراحتی، پاسخ‌هایی عادی به چنین شرایطی هستند.

محققان کشور با توجه به اهمیت این موضوع، مطالعه‌ای را به انجام رسانده‌اند که در آن وضعیت اضطراب کرونا و میزان آن براساس کیفیت خوابی که توسط افراد تجربه می‌شود، مورد بررسی و پیش‌بینی قرار گرفته است.

در این پژوهش توصیفی، تعدادی از افراد 18 تا 50 ساله به‌صورت اینترنتی در پژوهش شرکت کردند و برای جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز تحقیق از آن‌ها، ابزار پرسشنامه به‌صورت آنلاین به کار گرفته شد.

نتایج این پژوهش نشان داد که با شروع اپیدمی کرونا، کیفیت خواب در هر دو جنس زن و مرد کاهش محسوسی یافته است و کیفیت خواب و مؤلفه‌های آن توان پیش‌بینی اضطراب کرونا را دارند.

همچنین تحلیل اثرات تعدیل‌کنندگی جنسیت نیز نشان داد که مؤلفه‌های کیفیت خواب و شاخص کیفیت خواب توان پیش‌بینی اضطراب کرونا در زنان و مردان دارند، اگرچه مقدار ضریب پیش‌بینی در گروه مردان بیشتر بود.

در این خصوص، محبوبه کربلایی، محقق روانشناسی عمومی دانشگاه رازی کرمانشاه و همکارانش می‌گویند: «بیماری کووید 19 به دلیل ناشناخته بودن و خطراتی که برای سلامت بشر دارد، یک عامل استرس‌زا است. استرس هنگامی اتفاق می‌افتد که مطالبات محرک‌های محیطی از منابع فرد فراتر بروند که نتیجه آن، تغییر وضعیت عاطفی و بروز هیجاناتی مانند اضطراب است».

آن‌ها می‌افزایند: «مطالعات متعدد نشان داده‌اند که اختلالات مرتبط با اضطراب و استرس به‌طور قابل‌توجهی با اختلال در کیفیت خواب همراه هستند. همچنین بی‌خوابی طولانی‌مدت و کاهش کیفیت خواب، خودمی تواند منجر به افزایش علائم اضطراب شود و این چرخه مرتباً بر اثرات منفی خود بیفزاید».

بر این اساس، اضطراب بالا و کیفیت خواب پایین در یک چرخه نامطلوب بر همدیگر تأثیر گذاشته و همدیگر را تقویت می‌کنند که در طولانی‌مدت به کاهش کیفیت کلی زندگی، افزایش علائم نامطلوب روان‌شناختی، اختلال در یادگیری و اختلال در عملکرد منتهی می‌شود.

به‌علاوه، به گفته کربلایی و همکارانش، «ازآنجاکه افزایش اضطراب و نگرانی و کاهش کیفیت خواب، بر سیستم ایمنی بدن نیز تأثیرگذار است، در طول شیوع بیماری فوق، افرادی که به دلیل اضطراب کرونا، کیفیت خواب نامناسبی دارند، ممکن است از ضعف در سیستم ایمنی رنج برده و برای مقابله با بیماری کرونا عملکرد مطلوبی نداشته باشند. بنابراین بر اساس یافته‌های این پژوهش، ارائه آموزش بهداشت خواب و مداخلات درمانی برای کاهش اضطراب افراد دارای اضطراب کرونای شدید، پیشنهاد می‌شود».

این یافته‌ها که بر تأثیرات شدید و نامطلوب کووید 19 بر اضطراب و بی‌خوابی و به دنبال آن‌ها، ضعف سیستم ایمنی بدن حکایت داشته و لزوم ارائه آموزش‌هایی مناسب برای عموم افراد جامعه را نشان می‌دهند، در «فصل‌نامه روان‌شناسی بالینی» متعلق به دانشگاه سمنان منتشر شده‌اند.