علت ترس در کودکان، چرا فرزندم ترسو شده است؟

ترس یک بخش بسیار طبیعی از بزرگ‌شدن کودکان است. این موضوع نشانه آن است که فرزند شما شروع به درک جهان و نحوه کارکرد آن کرده و سعی می‌کند معنی آن را بفهمد. با گذشت زمان و کسب تجربه، کودکان خودشان متوجه خواهند شد که چیزهایی که ترسناک به نظر می‌رسند، ممکن است در نهایت ترسناک نباشند. همچنین در گذر زمان می‌فهمند که توانایی باورنکردنی‌ای برای مقابله دارند. علت ترس در کودکان می‌تواند هم ژنتیکی و هم محیطی باشد. برای اطلاع از دلایل ترس در کودکان تا پایان این مطلب همراه ما باشید.

۱- ژنتیک یکی از دلایل ترس کودکان است

برخی ترس‌ها ماهیتی تکاملی دارند. برای مثال، بسیاری از کودکان یا حتی بزرگسالان از چیزهایی خارج از تجربه خود می‌ترسند. این ترس‌ها اغلب در راستای بقا و برای محافظت از افراد به‌وجود می‌آید. مغز هر انسان در بدو تولد برای محافظت در برابر خطر آمادگی دارد. برای نمونه در بیشتر اوقات کودکان بدون هیچ پیش‌زمینه‌ای در مواجهه با یک خزنده مثل مار می‌ترسند و از آن فاصله می‌گیرند.

 می‌توان گفت در این نوع ترس‌ها، ژنتیک نقش دارد. همچنین ژنتیک با به‌وجود آوردن اختلال‌های مختلف در بچه‌ها می‌تواند در ظاهرشدن ترس‌ها نقش ویژه‌ای ایفا کند. علت ترس در کودکان ممکن است به شرایط رشدی زمینه‌ای مانند اوتیسم یا مشکلات جسمانی مثل (تیروئید، آریتمی قلب، معلولیت‌های جسمی و…) مرتبط باشد. این نوع اختلال‌ها آن‌ها را مستعد تجربه ترس یا اضطراب به‌خصوص در موقعیت‌های اجتماعی می‌کند. 

۲- رفتار والدین می‌تواند دلیل ترس کودکان باشد

اکثر پدر و مادرها این سوال را دارند که فرزندشان چطور دقیقا موضوع ترسی مشابه آن‌ها دارد؟ در جواب این سوال می‌توان گفت مهم‌ترین علت ترس در کودکان، والدین و نوع رفتار آن‌ها است. کودکان از تماشای والدین خود یاد می‌گیرند که چگونه رفتار کنند. این بدان معناست که والدین نقش مهمی را به‌عنوان الگوهایی برای آموزش مدیریت هیجان کودکان بر عهده دارند. اگر کودکان ابراز ترس از والدین خود یا افراد دیگری را که برایشان مهم است ببینند، ممکن است در موقعیت‌های مشابه آن واکنش را تقلید کنند. به‌عنوان مثال، اگر مادری همیشه با ترس از کنار گربه‌ها عبور کند احتمالا فرزندانش نیز همین کار را تکرار خواهند کرد. همچنین عکس‌العمل والدین نسبت به انواع ترس‌ در کودکان می‌تواند تعیین کند که این ترس‌ها ماندگار باشند یا خیر. یعنی پدر و مادری که ترس بچه‌ را معتبر می‌دانند و راه مقابله‌ای در در برابر این ترس به فرزندشان آموزش نمی‌دهند، باعث ماندگاری این ترس در وجود او می‌شوند. 

۳- دریافت اطلاعات منفی می‌تواند باعث ترسوشدن بچه‌ها شود

یادگیری ترس از طریق مشاهده می‌تواند جالب‌ترین علت ترس در کودکان باشد. برای نمونه پدری که از آب می‌ترسد، ممکن است در مورد ترس خود نیز صحبت کند و اطلاعات منفی یا نادرستی را در اختیار فرزندش بگذارد. این اطلاعات می‌تواند درباره این باشد که چرا استخر و دریا خطرناک هستند، احتمال وجود موجودات دریایی و خطرات شنا در دریا یا غرق‌شدن چقدر است، چطور غریق نجات‌ها هم نمی‌توانند به فرد کمک کنند و موضوعاتی این چنینی.

 این اتفاق در واقع باعث می‌شود که کودک مجموعه‌ای منفی از اطلاعات را دریافت کند. این اطلاعات علاوه بر گفت‌وگو از طریق داستان، بازی یا فیلم‌های ترسناک می‌توانند به کودک منتقل شوند. در نتیجه این اطلاعات غلط به‌طور غیر مستقیم یکی از علت‌های ترس در کودکان به‌شمار می‌روند. به همین دلیل است که روانشناسان کودک توصیه می‌کنند که محتوای ترسناک به بچه‌ها ارائه نشود. 

۴- علت ترس در کودکان به نوع فرزندپروری والدین مربوط می‌شود 

 والدین بیش‌ازحد محافظت‌‌کننده یا کنترل‌گر می‌خواهند از فرزندان خود در برابر آسیب، صدمه و درد، ناراحتی، تجربیات بد و طردشدن، احساسات جریحه‌دار شده و چنین چیزهایی محافظت کنند. در نتیجه به‌طور مداوم و ناخواسته ترس را به کودک تزریق می‌کنند. والدین دارای این سبک فرزندپروری چون از همه‌چیز می‌ترسند و انتظار دارند اتفاقات بدی بیفتد، با ترساندن کودک مانع انجام اعمال مختلف و کسب تجربه توسط او می‌شوند. کودک  والدین کنترل گر به احتمال زیاد برای هر تجربه و تصمیم‌گیری احساس درماندگی و ترس می‌کند چون معمولا والدین اجازه عملکرد مستقل را نمی‌دهند. این موضوع حتی می‌تواند منجر به اضطراب عمومی یا علت ترس کودکان در تمامی زمینه‌ها شود. 

۵- رویدادهای استرس‌زا یکی از عوامل شکل‌گیری ترس در کودکان است

قرارگرفتن کودکان در معرض اتفاقات ناگوار و ترسناک و تجربه سطوح بالای استرس، باعث تاثیرات منفی بر روان و ذهن کودک می‌‌شود. وقایعی مانند جدایی والدین، تصادف‌های شدید، مورد دزدی و گروگان‌گیری واقع شدن، جنگ، بیماری و موضوعات مشابه آن می‌تواند منجر به ظاهرشدن عوارض استرس درکودکان شود. پژوهشگران حوزه روانشناسی کودک یکی از علت‌های ترس در کودکان را همین رویدادهای استرس‌زا می‌دانند. توصیه می‌شود کودکان پس از تجربه این وقایع تحت درمان روانشناسان کودک قرار بگیرند. 

ترس‌های کودکان بر اساس سن چگونه است؟

همه کودکان در مقطعی از زندگی خود ترس دارند. هنگامی که علت ترس در کودکان شناسایی نشود یا برای درمان این ترس‌ها اقدام نشود، می‌تواند به یک مشکل مادام‌العمر برای آن‌ها تبدیل شود. ترس‌های شدید در کودکان تحت عنوان فوبیا شناخته می‌شود که نیاز به مراجعه به روانشناس کودک و طی‌کردن روند درمانی دارد، اما ترس‌های معمول در سنین مختلف بچه‌ها رخ می‌دهند و فقط نیاز به تعدادی رفتار مناسب از جانب والدین دارند. این قسمت انواع ترس‌های کودکان در سنین مختلف را بیان می‌کنیم:

نوزادان و کودکان نوپا:  ترس از جدایی از والدین(این ترس در صورت حادشدن در سنین بعدی می‌تواند تبدیل به اضطراب جدایی در کودکان شود)، ترس از غریبه‌ها، صداهای بلند

سنین ۲ تا ۴: ترس از جدایی از والدین، سگ‌ها یا حیوانات بزرگ، تاریکی، تنها خوابیدن، هیولاها، صداهای بلند یا ناآشنا، سارقین

سنین ۵-۶ سالگی: ترس از جدایی از والدین، سگ‌ها، تاریکی، تنها خوابیدن، هیولاها، حشرات، غریبه‌ها، گم‌شدن، رعدوبرق، جراحت، بیماری، مرگ

سنین ۷تا ۱۲ سال: ترس از سگ‌ها و حیوانات بزرگ، مسائل مدرسه، حضور در جمع، آتش‌سوزی، ارتفاع، تاریکی، رعدوبرق، سارقان، آدم‌ربایان، جراحت، بیماری، مرگ، بلایای طبیعی، جنگ