کم‌خوابی چه بلاهایی می‌تواند بر سر بدن بیاورد؟

بسیاری از افراد در سنین مختلف از بی‌خوابی در طول شب، تاخیر طولانی در به خواب رفتن، خواب کم‌عمق و با کیفیت پایین، بیدار شدن مکرر در نیمه‌شب بدون دلیلی ظاهری و مشکل داشتن در دوباره‌خوابیدن شکایت دارند.

اگرچه مشکلات و اختلالات خواب بیشتر در سنین سالمندی رایج‌تر و شایع‌تر است، اما این دلیل بر این نمی‌شود که افراد در سنین جوانی دچار این اختلال نشوند. حتی کودکان نیز به دلایل مختلف درگیر اختلالات خواب می‌شوند و در برخی موارد نیاز است که نزد پزشک برده شوند.

گاهی بد خوابیدن‌ها در حد اختلال نیست و با رعایت مواردی مثل عدم مصرف قهوه در ساعت نزدیک خواب، عدم پرخوری در آخر شب و کارهایی ساده از این دست برطرف می‌شود و فرد به خواب باکیفیت خود برمی‌گردد.

اما بعضی از افراد هستند که هر شب یا چند شب در هفته دچار مشکل در خوابیدن می‌شوند و این موضوع می‌تواند زندگی روزمره آنها را نیز به هم بزند. اگر کیفیت خواب شما هر شب پایین است، یا چند شب در هفته دچار این مشکل می‌شوید، باید به دنبال ریشه مشکل و رفع آن باشید. چراکه استمرار این مشکل می‌تواند مشکلات زیادی برای جسم و روان شما ایجاد کند.

مشکل خواب چه تبعاتی برای جسم دارد؟

تاخیر طولانی در به خواب رفتن، کم‌عمق بودن خواب، مدام بیدار شدن در نیمه‌شب، مشکل داشتن در دوباره خوابیدن و استرس‌های شبانه، خواب را بی‌کیفیت می‌کند و باعث می‌شود فرد به جای داشتن خواب مفید و کامل که برای فرد بزرگسال بین ۶ تا ۹ ساعت است، کم‌خوابی را تجربه کند. موضوعی که می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر روی سلامت جسم داشته باشد. این تأثیرات منفی عبارتند از:

کاهش تمرکز و توجه: کم‌خوابی می‌تواند منجر به کاهش توجه، تمرکز و عملکرد شناختی شود.

ضعف سیستم ایمنی: خواب کافی اهمیت زیادی در حفظ سیستم ایمنی دارد و کم‌خوابی ممکن است باعث ضعف این سیستم شود و منجر به این شود که فرد مدام دچار سرماخوردگی یا بیماری‌های دیگر شود.

اختلالات مزاجی: خواب ناکافی می‌تواند تأثیر منفی بر روحیه و احساسات افراد بگذارد و منجر به افت مزاج و افزایش استرس شود.

افزایش خطر بیماری‌های قلبی: کم‌خوابی باعث افزایش فشارخون و قند خون می‌شود و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد.

افزایش وزن: نقص خواب ممکن است به افزایش اشتها و تغییر در هورمون‌های مرتبط با کنترل وزن منجر شود.

کاهش عملکرد جسمانی: کم‌خوابی می‌تواند باعث کاهش قابلیت جسمی و افت عملکرد در تمرینات و فعالیت‌های روزمره شود.

چین و چروک افتادن روی پوست: بدخوابی می‌تواند موجب پیری زودرس شود. چون به شدت روی پوست تاثیر می‌گذارد و آن را پر چین و چروک می‌کند.

تاثیر اختلال خواب برای روح و روان

اختلال در خواب می‌تواند بر روح و روان فرد نیز تأثیرات منفی زیادی داشته باشد، ازجمله:

افزایش استرس و اضطراب: کم‌خوابی می‌تواند سطح استرس و اضطراب را افزایش دهد و به تعادل روحی فرد ضربه بزند.

افسردگی: نقص خواب می‌تواند منجر به افت مزاج، احساس ناخوشی و حتی افسردگی شود.

ضعف توانمندی شناختی: کمبود خواب می‌تواند باعث کاهش توانمندی‌های شناختی همچون تمرکز، حافظه و تصمیم‌گیری شود.

افزایش ریسک ابتلا به اختلالات روانی: افرادی که به طور مداوم کم‌خواب هستند، ممکن است با افزایش ریسک اختلالات روانی از جمله اختلالات خواب و اضطراب مواجه شوند.

کاهش توانایی مقابله با فشارهای روزمره: نقص خواب می‌تواند توانایی فرد در مقابله با فشارهای روزمره و مشکلات زندگی را کاهش دهد.

تأثیر منفی بر معاشرت و ارتباطات اجتماعی: کم‌خوابی ممکن است باعث تغییر در رفتارهای اجتماعی و تعاملات افراد شود که درنهایت ممکن است به مشکلات در ارتباطات منجر شود.

چرا بعضی‌ها مشکل خواب دارند؟

اما دلایل کم‌خوابی، بد خواب رفتن، مدام بیدار شدن، ناتوانی در دوباره خوابیدن چه چیزهایی هستند؟ واقعیت این است که علل کم‌خوابی می‌تواند بر اساس شرایط هر فرد متفاوت باشد که برخی از این دلایل مطرح می‌شود.

استرس و اضطراب: نگرانی‌ها و مشکلات روزمره می‌توانند خواب را تحت تأثیر قرار دهند و باعث کمبود خواب شوند.

اختلالات روانی: اختلالاتی مانند افسردگی، اختلال اضطراب عمومی یا اختلالات خواب می‌توانند عاملی برای مشکلات خواب باشند.

مصرف الکل و قهوه: مصرف الکل، قهوه زیاد و حتی مواد مخدر می‌تواند الگوی خواب افراد را بر هم بزند.

نامناسب بودن محیط خواب: نورهای شدید، صداها و دمای نامناسب اتاق می‌توانند تأثیر منفی بر خواب داشته باشند.

اختلالات فیزیکی: مشکلات فیزیکی مانند درد، بیماری‌ها یا اختلالات هورمونی ممکن است به پایین آمدن کیفیت خواب منجر شود.

عوامل ژنتیکی: در برخی از موارد افراد ممکن است به دلیل عوامل ژنتیکی به مشکلات خواب دچار شده باشند.

اختلالات تنفسی: اختلالات تنفسی مثل آپنه شبانه خواب یا سایر مشکلات تنفسی می‌توانند باعث برخی افراد را درگیر مشکلات خواب کند.

مصرف قهوه و سایر مواد حاوی کافئین: مصرف اضافی قهوه و دیگر محصولات حاوی کافئین در ساعات بعد از ظهر و شب می‌تواند خواب را بی‌کیفیت کند.

سن: هرچقدر سن افراد بالاتر می‌رود، مشکلات مربوط به خواب شبانه نیز بیشتر می‌شود. البته همه افراد در سنین بالا مشکل خواب ندارند و بسیاری از آنها خواب باکیفیتی را تجربه می‌کنند.

اختلالات هورمونی: تغییرات در سطوح هورمون‌ها به ویژه در دوران پیش از قاعدگی زنان ممکن است الگوی خواب را تحت تأثیر قرار دهد.

برخی بیماری‌ها: برخی بیماری‌ها و حالات التهابی می‌توانند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر روی خواب تأثیر بگذارند.

تداخلات دارویی: در صورت مصرف همزمان چند دارو ممکن است خواب شما تحت تأثیر قرار گیرد.

استفاده نابجا از خواب‌آورها یا مسکن‌ها: استفاده نابجا یا مداوم از داروهای خواب‌آور یا مسکن‌ها ممکن است باعث بروز مشکلات خواب شود.

تمرین‌های ورزشی شدید قبل از خواب: تمرین‌های ورزشی شدید قبل از خواب می‌تواند روی کیفیت خواب تأثیر بگذارد.

تغییرات فصلی و جغرافیایی: تغییرات زمانی و مکانی مانند سفر به سایر مناطق با تفاوت زمانی می‌تواند الگوی خواب را به هم بزند.

از کجا بدانیم مشکل خواب داریم؟

مشکلات خواب می‌تواند بر اساس نشانه‌ها و علائم مختلفی صورت بگیرد. اگر تعدادی از علائم زیر را با هم دارید، یا اگر به مدت طولانی چند نشانه را در خود مشاهده می‌کنید، ممکن است دچار اختلال خواب شده باشید. نظارت بر الگوی خواب مانند زمان به خواب رفتن، زمان بیدار شدن، تعداد بیداری‌های شبانه، و کیفیت خواب می‌تواند به شما کمک کند تا الگوی خواب خود را ارزیابی کنید.

نیاز به زمان طولانی برای به خواب رفتن: اگر زمان زیادی برای به خواب رفتن نیاز دارید یا به طور مداوم در شب بیدار می‌مانید، ممکن است مشکلی وجود داشته باشد.

بیدار شدن مکرر در شب: اگر به طور مداوم در طول شب بیدار می‌شوید و دوباره خواب‌تان نمی‌برد، این ممکن است یک نشانه باشد.

کاهش تمرکز: اگر دچار مشکل کاهش توانایی تمرکز، یادگیری و تصمیم‌گیری شده‌اید، ممکن است دلیلش کمبود خواب باشد.

مشکلات فیزیکی مرتبط با خواب: مشکلاتی مثل مانند آپنه شبانه خواب یا تشنج‌های ناخودآگاه می‌توانند نشانه اختلال خواب باشند.

در صورت داشتن این نشانه‌ها یا مشکلات خواب مداوم توصیه می‌شود که با پزشک یا متخصص خواب مشاوره کنید. چراکه کم‌خوابی در بلندمدت می‌تواند خطرناک ‌باشد. ارزیابی تخصصی ممکن است به تشخیص دقیق و درمان موثرتر کمک کند.