نتایج امیدوارکننده یک ساختار نانویی برای مقابله با پارکینسون

به تازگی مقاله‌ای با عنوان «The impact of hUC MSC–derived exosome-nanoliposome hybrids on α-synuclein fibrillation and neurotoxicity» در نشریه Science Advances منتشر شده که در آن محققان پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری به رهبری دکتر دینا مرشدی جزئیات جالب توجهی از تاثیر نوعی نانوساختار هیبریدی زیستی روی پروتئین‌های عامل پارکینسون در سلول‌های محیط کشت ارائه کردند.

فرهنگ علی اکبری، از اعضاء هیات علمی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری که در این پروژه همکاری دارد، درباره این فناوری می‌گوید: « بیش از ۱۵ سال است که روی توسعه ساختارهایی برای مقابله با پارکینسون کار می‌کنیم.  پیش از این، سامانه لیپیوزومی ساخته بودیم که می‌توانست دارو را وارد سلول‌ها کنند و از تجمع پروتئین‌های آلفا سینوکلئین جلوگیری کند.»

آلفا سینوکلئین پروتئینی در بخش عصبی است که بیشتر در پایانه‌های آکسون نرون‌های مغز وجود دارد. تجمع این پروتئین و فیبریل شدن آنها می‌تواند منجر به بیماری‌هایی نظیر پارکینسون شود.

این گروه تحقیقاتی در پروژه‌ی قبلی خود نانوسامانه لیپوزومالی ساخته بودند که دارویی را با خود حمل می‌کرد. این دارو مانع اتصال مونومرها به هم می‌شد و از تجمع فیبریل‌های پروتئینی جلوگیری می‌کرد.

در این پروژه جدید آنها به سراغ راهبرد اگزوزم رفتند، اگزوزمی که از سلول‌های بند ناف انسان استخراج شده است.

به گفته دکتر علی‌اکبری سلول‌های بندناف از ترشحاتی برخوردارند که می‌تواند روی بافت‌ها اثربخشی درمانی داشته و در نتیجه این گروه ایده استفاده از اگزوزم‌های بند ناف را مطرح کردند، با این پیش فرض که این اگزوزم‌ها نیز اثرات درمانی دارند.

در این مقاله جدید، تیم تحقیقاتی دکتر مرشدی هیبرید نانولیپوزوم و اگزوزم را برای مقابله با پارکینسون مورد استفاده قرار داد. این ساختار هیبریدی، هم از منظر اثربخشی دارویی که داخل لیپوزوم قرار داده شده و هم از نظر اثربخشی خود اگزوزم و لیپوزوم نتایج امیدوارکننده‌ای به دنبال داشت.

نتایج روی محیط کشت نشان داد که این ساختار هیبریدی اثربخشی بیشتری نسبت به سامانه پیشین این گروه داشت و از تجمع پروتئینی جلوگیری کرد و همچنین موجب باز شدن ساختارهای فیبریلی شد. از سوی دیگر به دلیل نوع دارویی که در این ساختار هیبریدی وجود دارد و خواص انتی‌اکسیدانی آن، گونه‌های سمی اکسیژن کمتری در محیط کشت دیده شد.  یکی دیگر از جنبه‌های مثبت این ساختار هیبریدی، افزایش شانس عبور از سد خونی مغز است که این موضوع اثربخشی درمان را افزایش می‌دهد.

دکتر علی‌اکبری می‌افزاید: « این کار در محیط کشت و به صورت برون‌تنی صورت گرفته و در قدم بعد ما به دنبال استفاده از آن به صورت درون‌تنی و روی موش‌های آزمایشگاهی هستیم. هرچند که تا رسیدن این فناوری به بازار راه طولانی مانده است اما همین نتایج اولیه نیز بسیار امیدوارکننده است.»