داروهای تسکین درد: چه زمانی باید مصرف شوند؟

درد، تجربه‌ای ناخوشایند و شخصی است که می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند آسیب، التهاب، بیماری یا حتی استرس باشد. داروهای تسکین درد (مسکن‌ها) می‌توانند به کاهش یا تسکین درد کمک کنند، اما مهم است که بدانیم چه زمانی و چگونه از آنها استفاده کنیم تا از عوارض جانبی احتمالی جلوگیری شود. استفاده‌ی درست از مسکن‌ها به نوع درد، شدت آن و شرایط فرد بستگی دارد.

انواع داروهای تسکین درد:

داروهای تسکین درد به دو دسته‌ی اصلی بدون نسخه (OTC) و با نسخه تقسیم می‌شوند:

داروهای بدون نسخه (OTC):

استامینوفن (پاراستامول): برای دردهای خفیف تا متوسط مانند سردرد، دندان درد، دردهای عضلانی و تب استفاده می‌شود. (منابع: مسکن (دارو) - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): مانند ایبوپروفن (ژلوفن، بروفن) و ناپروکسن (پیروکسیکام). برای دردهای خفیف تا متوسط ناشی از التهاب مانند دردهای مفصلی، دردهای قاعدگی و آسیب‌های ورزشی استفاده می‌شوند.

داروهای با نسخه:

مسکن‌های اپیوئیدی (مخدر): مانند کدئین، مورفین، اکسی‌کدون و ترامادول. برای دردهای شدید پس از جراحی، سرطان یا سایر دردهای مزمن تجویز می‌شوند. این داروها باید تحت نظر دقیق پزشک مصرف شوند، زیرا خطر وابستگی و عوارض جانبی جدی دارند.

سایر داروها: داروهای دیگری نیز برای دردهای خاص مانند دردهای عصبی (نوروپاتیک) تجویز می‌شوند که شامل داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای (مانند نورتریپتیلین) و داروهای ضد تشنج (مانند گاباپنتین و پرگابالین) می‌شوند. 

چه زمانی باید داروهای تسکین درد مصرف شوند؟

تصمیم‌گیری در مورد زمان مصرف داروهای تسکین درد به عوامل مختلفی بستگی دارد:

نوع درد: برای دردهای حاد و ناگهانی مانند سردرد یا دندان درد، می‌توان به محض شروع درد از مسکن‌های بدون نسخه استفاده کرد. برای دردهای مزمن، پزشک ممکن است یک برنامه‌ی دارویی منظم تجویز کند.

شدت درد: برای دردهای خفیف، مسکن‌های بدون نسخه معمولاً کافی هستند. برای دردهای متوسط تا شدید، ممکن است نیاز به داروهای قوی‌تر با نسخه باشد.

علت درد: علت درد نیز در انتخاب نوع مسکن مؤثر است. برای مثال، برای دردهای ناشی از التهاب، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مؤثرتر هستند.

شرایط فردی: سن، وضعیت سلامتی، سابقه‌ی پزشکی و مصرف داروهای دیگر می‌تواند در انتخاب و زمان مصرف مسکن‌ها تأثیرگذار باشد.

نکات کلی:

درد خفیف: در صورت امکان، ابتدا از روش‌های غیردارویی مانند استراحت، کمپرس سرد یا گرم، ماساژ یا فیزیوتراپی استفاده کنید. اگر درد ادامه داشت، از مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید.

درد متوسط: اگر مسکن‌های بدون نسخه مؤثر نبودند، با پزشک خود مشورت کنید. پزشک ممکن است داروهای قوی‌تر یا ترکیبی از داروها را تجویز کند.

درد شدید: برای دردهای شدید، مانند دردهای پس از جراحی یا دردهای ناشی از سرطان، پزشک معمولاً مسکن‌های اپیوئیدی تجویز می‌کند.

درد مزمن: برای دردهای مزمن، مانند آرتروز یا دردهای عصبی، پزشک یک برنامه‌ی درمانی جامع شامل داروها، فیزیوتراپی، روان‌درمانی و سایر روش‌ها را تنظیم می‌کند.

نکات مهم در مورد مصرف داروهای تسکین درد:

دستورالعمل‌های روی بسته‌بندی دارو را به دقت مطالعه کنید.

از دوز توصیه شده تجاوز نکنید.

از مصرف همزمان چند نوع مسکن بدون مشورت با پزشک خودداری کنید.

در صورت داشتن بیماری‌های زمینه‌ای یا مصرف داروهای دیگر، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

در صورت بروز هرگونه عارضه جانبی، مصرف دارو را قطع کرده و با پزشک خود تماس بگیرید.

از مصرف طولانی مدت مسکن‌های بدون نسخه خودداری کنید. در صورت تداوم درد، به پزشک مراجعه کنید. 

مثال‌هایی از زمان مناسب مصرف مسکن‌ها:

سردرد تنشی: به محض شروع سردرد، می‌توان از استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کرد.

درد قاعدگی: می‌توان چند روز قبل از شروع قاعدگی، مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی را برای پیشگیری از درد شروع کرد و در طول قاعدگی نیز ادامه داد. 

درد پس از جراحی: پزشک معمولاً یک برنامه‌ی دارویی منظم شامل مسکن‌های اپیوئیدی و داروهای دیگر را برای کنترل درد پس از جراحی تجویز می‌کند.

منابع:

انواع داروهای مسکن به همراه توضیحات کامل و دستور مصرف - دکترتو