راهکارهای تأمین زغال‌سنگ برای نیروگاه زغال‌سوز در ایران
برای ارزیابی امکان تاسیس نیروگاه‌های زغال سوز در کشور نیاز به داشتن برآوردی از سناریوها و شرایط تامین زغال سنگ مورد نیاز نیروگاه‌ها وجود دارد. در این یادداشت راهکارهای تامین زغال مورد نیاز نیروگاه زغال سوز در ایران بررسی شده است.
به جهت تنوع بخشی به سبد برق کشور، بهره‌گیری از زغال سنگ به عنوان مهم‌ترین منبع تولید برق در جهان امری غیرقابل اغماض است. اما در صورت پذیرش این گزاره که نیاز به تأسیس نیروگاه‌های زغال سوز در کشور وجود دارد؛ پرسش بعدی نحوه‌ی تأمین زغال مورد نیاز این نیروگاه‌ها است.
بر اساس ترازنامه انرژی سال 93 مجموع ذخایر اثبات شده زغال سنگ حرارتی کشور (مناسب برای استفاده در نیروگاه زغال سوز) بالغ بر 255 میلیون تن (معادل 1.2 میلیارد بشکه نفت) است. اما نکته قابل توجه این است که به دلیل نبود نیروگاه زغال سوز در کشور تا به حال زغال حرارتی هیچ استفاده‌ای نداشته و از این رو برنامه جدی نیز برای اکتشاف آن وجود نداشته است. لذا تنها 22 درصد از ذخایر به ثبت رسیده زغال سنگ کشور از نوع حرارتی است و احتمال افزایش کشفیات زغال سنگ حرارتی با شروع به کار نیروگاه های زغال سوز افزایش می یابد. این در حالی است که طبق ذخایر زمین شناسی برآورد 11 تا 14 میلیارد تنی برای زغال سنگ کشور تصور می‌شود.
با این وجود با همین میزان ذخایر اثبات شده زغال حرارتی می‌توان ظرفیتی در حدود 2500 مگاوات نیروگاه زغال سوز در کشور تأسیس کرد؛ این میزان زغال سنگ جوابگوی کل عمر این نیروگاه‌ها خواهد بود. اما در صورت عدم اکتشاف معادن زغال سنگ جدید و یا نیاز به توسعه بیشتر راهکار دیگری برای تأمین زغال مورد نیاز وجود دارد و آن واردات زغال سنگ است.
در حال حاضر 60 درصد از زغال سنگ مصرفی در اروپا و 25 درصد از کل زغال سنگ مصرفی در جهان از طریق واردات تأمین می‌شود. این نشان دهنده‌ی نقش محوری تجارت زغال سنگ در جهان برای تأمین زغال مورد نیاز نیروگاه‌های زغال سوز است. همان‌طور که از شکل 1 مشاهده می‌شود تجارت زغال سنگ در حجم و مبدأ و مقصد متنوع و حتی در بین قاره‌های مختلف داد و ستد می‌شود.
در بین کشورهای همسایه ایران شرایط روسیه و قزاقستان برای واردات زغال سنگ مناسب‌تر است، مخصوصاً اینکه ایران از طریق خط ریلی مرز اینچه برون و از طریق ترکمنستان با قزاقستان ارتباط ریلی دارد، و این می‌تواند تسهیل کننده واردات زغال سنگ باشد.
جدول 1 وضعیت ذخایر و صادرات زغال سنگ کشورهای همسایه ایران در سال 2015
برای جمع بندی بحث باید گفت با توجه به ذخایر فعلی زغال سنگ می‌توان نقش قابل قبولی برای زغال سنگ به جهت متنوع سازی سبد برق کشور قائل شد و به طبع آن شاهد کاهش وابستگی تولید برق کشور به گاز طبیعی بود که مناسب برای صادرات و استفاده در پالایشگاه با ارزش افزوده بیشتر است. از طرفی با توجه به ذخایر فراوان زغال سنگ در نقاط مختلف جهان واردات زغال سنگ برای توسعه بیشتر سیاست مقبولی می‌تواند باشد.
