غذای ارزان بیماری گران

کمی پایین‌تر از صادقیه و در اطراف میدان آزادی، بساط فلافل‌های 500 تومانی و پیتزاهای 2000 تومانی هم به راه است. اینجا هم بازار فروشندگان، پررونق است.

بسیاری از مشتریان، مسافرانی هستند که قصد سفر به شهرهایشان را دارند. یکی از مشتری‌ها، سربازی است که به قول خودش، خیلی اوقات ناهارش را در همین اغذیه‌فروشی‌های ارزان‌قیمت تهیه می‌کند.

اینجا فقط قیمت است که حرف اول و آخر را می‌زند. کمتر کسی به کیفیت و سلامت ماده غذایی که می‌خورد، توجه دارد.

بازار داغ اغذیه‌فروشی‌های ارزان‌قیمت، روزبه‌روز در حال گسترش است. اگر حداقل قیمت مواد اولیه را هم در نظر بگیریم، باز هم فروش پیتزای 5000 تومانی با نوشابه و مخلفات، به هیچ وجه منطقی نیست. کارشناسان در گفت‌وگو با جام‌جم، نسبت به رواج این پدیده مضر در جامعه هشدار می‌دهند و فروش این محصولات غذایی ارزان قیمت را خطر جدی برای سلامت جامعه می‌دانند.

کم‌فروشی در روز روشن

یکی از اتفاق‌های قابل تاملی که در روز بازی شهرآورد اخیر اتفاق افتاد، فروش ساندویچ‌های هزار تومانی در ورزشگاه آزادی بود که دست‌مایه ساخت طنزهای اجتماعی هم شد.

دکتر محمدحسین عزیزی، متخصص صنایع غذایی و رئیس انجمن علوم و صنایع غذایی ایران گفت‌: عمده دلیل پایین بودن قیمت این ساندویچ‌ها را کم‌فروشی می‌داند و می‌گوید: ساندویچی که در روز بازی شهرآورد به فروش رسید، ساندویچی بود که حاوی چند برش بسیار نازک کالباس، چند برش کوچک خیار شور و نان خالی بود که مجموع همه این مواد اولیه به کار رفته شاید به 500 تومان هم نرسد، اما وقتی همین ساندویچ با قیمت هزار تومان در سطح گسترده توزیع می‌شود، در آن صورت سود سرشاری را عاید فروشنده می‌کند.

به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، گران‌ترین بخش از مواد اولیه هر ساندویچی، همان سوسیس و کالباسی است که در آن قرار می‌دهند. آنها برای پایین آمدن هزینه تهیه مواد اولیه، معمولا از کالباس‌هایی استفاده می‌کنند که کمتر از 30 درصد گوشت دارد و بقیه اش از «سویا» تشکیل شده است. گوشت‌ها را هم معمولا از گوشت قرمز انتخاب نمی‌کنند، زیرا گوشت گران‌قیمت‌تری است. آنها معمولا از گوشت مرغ استفاده می‌کنند که کیلویی 5000 تا 6000 تومان قیمت دارد.

عزیزی تاکید می‌کند: حتی اگر عده‌ای از آنها از گوشت قرمز هم در تهیه این سوسیس و کالباس‌ها استفاده کنند، از گوشت‌های یخ‌زده که تقریبا کیلویی 20 هزار تومان قیمت دارد،استفاده می‌کنند.

درباره چلوکباب‌های 5000 تومانی هم این متخصص صنایع غذایی توضیح می‌دهد: امکان ندارد چلوکباب با کیفیت، 5000 تومان قیمت داشته باشد. آنها برای کم کردن هزینه تهیه مواد اولیه کباب ارزان قیمت، معمولا از سویا در مقادیر زیاد، چربی گوشت و سنگدان مرغ همراه با پیاز و ادویه استفاده می‌کنند تا جایی که در برخی کباب ها، اصلا گوشت قرمزی استفاده نمی‌شود و عمده ماده اولیه تشکیل دهنده آنها، همان سویایی است که کیلویی حدود 2000 تومان قیمت دارد.

سلامت مردم؛ قربانی غذاهای ارزان‌قیمت

خیلی از فروشندگان مواد غذایی ارزان‌قیمت در زمره دستفروشانی هستند که جای ثابتی برای عرضه مواد غذایی ندارند.

دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز در گفت‌وگو با جام‌جم، تاکید دارد معمولا مواد غذایی که به نسبت سایر مواد غذایی، قیمت ارزان‌تری دارد، سلامتشان مورد تردید جدی است.

به گفته این استاد دانشگاه، هیچ نظارت بهداشتی بر سلامت محصولات غذایی ارزان‌قیمتی که در ورزشگاه‌ها یا کنار خیابان‌ها به فروش می‌رسد، وجود ندارد. این مواد غذایی، مملو از آلودگی میکروبی، گردوغبار و مواد شیمیایی خطرناک است که سلامت مصرف‌کننده را به خطر می‌اندازد.

از آنجا که به گفته این متخصص تغذیه، از مواد غذایی کم‌کیفیت، آلوده و فاسد برای تهیه مواد غذایی ارزان‌قیمت استفاده می‌شود، مصرف این مواد مسمومیت‌های غذایی را در پی دارد و در بلندمدت نیز ممکن است مصرف این مواد اثرات ناگواری بر سلامت کبد و کلیه‌ها داشته باشد.

وفا هشدار می‌دهد: در فرآیند تهیه موادغذایی ارزان‌قیمت، معمولا از روغن‌های سوخته و مواد غذایی کم‌کیفیت استفاده می‌شود که با ایجاد اختلال در متابولیسم بدن، موجب چاقی و اضافه وزن هم می‌شود.

آشغال‌فروش یا شعبده‌باز؟

«آنهایی که غذاهایی مانند کوبیده یا زرشک پلو با مرغ را با قیمت 5000 تا 6000 تومان می‌فروشند، ‌یا آشغال‌فروش هستند یا شعبده‌باز.»

اینها بخشی از گفته‌های علی‌اصغر میرابراهیمی، رئیس اتحادیه دارندگان رستوران و سلف سرویس است. او در گفت‌وگو با جام‌جم درباره نحوه تقلب این افراد یادآور می‌شود: این افراد، پوست و سنگدان مرغ و گوشت کله شتر را چرخ کرده و تبدیل به کباب کوبیده می‌کنند.

آن‌طور که او می‌گوید این افراد فرصت‌طلب، مرغ‌های نامرغوب ضعیف و بیمار مرغداری‌ها را نیز به قیمت پایینی می‌خرند.

او با اشاره به این‌که قیمت مرغ و برنج مشخص است، تاکید می‌کند: شهروندان با مقایسه قیمت این مواد اولیه باید حساب کار دستشان بیاید که این افراد چه جور غذایی به آنها می‌فروشند.

مجازات‌هایی شبیه شوخی!

نظارت بر عرضه مواد غذایی، فرآیندی مستمر است که در برخی ایام خاص سال، تشدید می‌شود. مثلا فقط در یک ماه مانده به نوروز 96، بیش از 823 هزار مورد بازرسی بهداشت محیط توسط بازرسان بهداشت محیط وزارت بهداشت صورت گرفت که در این بازرسی‌ها، حدود 1200 تن مواد غذایی فاسد و غیربهداشتی کشف و معدوم شد.

فرآیند معدوم‌سازی غذاهای فاسد، بی‌کیفیت و مشکوک، هر ماه ادامه دارد، اما مشکل اینجاست که هم تعداد بازرسان بهداشتی، تناسبی با حجم تخلفات گسترده ندارد و هم این‌که به گفته حسن هاشمی، وزیر بهداشت «در بعضی موارد، جرایم متخلفان حوزه غذا، 5000 یا ده هزار تومان است که این رقم‌ها بیشتر شبیه شوخی است تا اعمال مجازات».

بنابراین تا وقتی جرایم تخلفات غذایی بازدارنده نشود و مردم نیز به طور خودجوش از خرید مواد غذایی مشکوک خودداری نکنند، افزایش چند برابری نظارت‌ها هم نمی‌تواند تاثیر جدی در کاهش این تخلفات داشته باشد، زیرا طبیعی است تا زمانی که تقاضا برای تهیه مواد غذایی مشکوک وجود دارد، عرضه نیز متوقف نمی‌شود.