ضرورت ارتقای سلامت و امنیت انتخابات

لزوم توجه و اهتمام حداکثری مسوولان برگزاری انتخابات به سلامت و امنیت آن، این روزها بیش از همه شامل حال ناظران برگزاری است، چرا که ثبت نام نامزدهای ریاست جمهوری و شورای شهر و روستا به پایان رسیده و انتخابات در مرحله بررسی صلاحیت ها در شورای نگهبان قرار دارد. این نهاد نظارتی باید در روزهای آینده نتیجه بررسی صلاحیت ها را اعلام کند و انتخابات را یک گام دیگر به مرحله برگزاری نزدیک تر کند.

این گزارش مهمترین اخبار و تحلیل های انتخاباتی در روزهای گذشته را بررسی کرده است. سخنان دیروز رهبری در خصوص لزوم برگزاری انتخابات پرشور، سالم و گسترده، نامه تولیت آستان قدس به رییس جمهوری و رییس صدا و سیما و هشدار در مورد آنچه داوری مردم را «مخدوش» می کند، بحث و نظر در مورد بررسی صلاحیت ها در شورای نگهبان، تحلیل نحوه و کارآمدی کنشگری انتخاباتی جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی(جمنا) و ... از مهمترین خبرهای انتخاباتی در روزهای گذشته بوده است.

**تاکید رهبری بر امنیت و سلامت انتخابات

سخنان دیروز رهبری در دیدار فرماندهان و جمعی از یگان‌های نیروهای ارتش به مناسبت روز ارتش تاکیدی بر امنیت و سلامت انتخابات بود. رهبری در بیانات خود فراهم سازی زمینه یک انتخابات پرشور و شوق و با نشاط، سالم، با امنیت و گسترده را لازم و ضروری دانستند.

رهبری با اشاره بر اینکه همه مردم، نامزدها، دولت و دست‌اندرکاران باید قدر انتخابات را بدانند و آن را گرامی بدارند، گفتند: باید انتخاباتی گسترده، با شور و شوق و نشاط ، سالم و همراه با امنیت برگزار شود و چنین انتخابات و ذخیره‌ای، به کشور مصونیت بسیاری خواهد داد. رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به مطالب وسوسه‌انگیز رسانه‌های دشمن و تلاش خصمانه آنان برای خراب کردن انتخابات، تصریح کردند: ملت ایران با همین بیداری و هوشیاری که همواره نشان داده است، در مقابل این حرکت عمل خواهد کرد.

**نامه نگاری های انتخاباتی رئیسی

ارسال دو نامه از سوی «سیدابراهیم رئیسی» تولیت آستان قدس رضوی و یکی از نامزدهای انتخاباتی به رییس جمهوری و رییس سازمان صدا و سیما با محوریت رعایت اخلاق و قواعد انتخابات در روزهای گذشته یکی از مهمترین خبرهای حوزه انتخابات بود.

رئیسی در نامه خود خطاب به روحانی نوشت: بنده و جنابعالی پیش از آنکه حقوقدان باشیم، هر دو مفتخر به کسوت روحانیت هستیم و این انتساب، ما را به رعایت امور اخلاقی بیش از دیگران ملزم و موظف می‌نماید. اگر در صحنه انتخابات ریاست‌جمهوری، رقابت برای خدمت به مردم است و همین مایه مباهات ماست، حیف است که به شائبه نمایش‌های تبلیغاتی که داوری دیگران را درباره ما مخدوش می‌کند، آلوده شود.

رئیسی همچنین در نامه ای به «عبدالعلی علی‌عسگری» رییس صداوسیما، این رسانه را به «رعایت عدالت تبلیغاتی» دعوت کرد. رئیسی در این نامه نوشت: متأسفانه برخلاف روال معمول، اکنون برنامه‌های جاری رئیس‌جمهور محترم که یکی از کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری می‌باشند، به طور پی در پی و پرحجم در صدا و سیما پوشش زنده و خبری پیدا می‌کند. از آنجا که بسیاری از برنامه‌های مزبور، جزو شئون انحصاری رئیس دولت نبوده و انجام آن‌ها متوقف به حضور ایشان نیست، از صداوسیما انتظار می‌رود با عنایت به اهداف و مأموریت‌های قانونی خود از هرگونه اقدامی که با ایجاد شائبه تبلیغ جانبدارانه به نفع یک فرد یا جریان خاص، فرآیند داوری درست و آگاهانه مردم شریف را مخدوش سازد، جداً پرهیز نماید.

در حالی رئیسی رفتار صدا و سیما را تبلیغات به نفع رییس جمهوری دانسته که از دید بسیاری از تحلیلگران هم رویکرد این نهاد، جانبدارانه است اما نه به نفع رییس جمهوری. به باور برخی از ناظران، نامه نگاری رئیسی را می توان نخستین کنش انتخاباتی و رفتار تبلیغاتی وی پس از نامزدی دانست.

«عبدالله ناصری» فعال سیاسی اصلاح طلب در گفت و گو با یکی از رسانه های داخلی نگارش این نامه را دومین گام رئیسی برای مطرح کردن خود پس از ثبت نام در انتخابات دانست و گفت: نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که ایشان بهتر از هر کس دیگری می داند رئیس جمهور تا زمان کارزار تبلیغاتی رسمی و عمومی وقتی که در منصب رئیس جمهوری است تمام برنامه هایش از صدا و سیما پوشش داده می شود و همیشه و در همه دوره ها همین گونه بوده است. ناصری تاکید کرد که این نامه به نوعی حمایت از رویه جاری صدا وسیما و فرار به جلو و یک نوع فرافکنی است.

به نوشته یکی از روزنامه های اصلاح طلب، رئیسی اولین اصول‌گرایی است که مدعی شده رفتار صدا و سیما شائبه تبلیغاتی برای رقیب دارد. این در حالی است که رئیسی هنگامی که بحث نامزدی‌اش در انتخابات مطرح شده بود ناگهان به دور از تشریفات مرسوم جام جم به قاب تلویزیون آمد. ورود او به تلویزیون هم نه به عنوان افتتاح کننده پروژه‌های عمرانی بلکه به عنوان امام جماعتی بوده که دیگران پشت سر او نماز می‌خوانند. انتظار فعالان سیاسی از رئیسی و نامزدهای احتمالا پوششی او این است که خود آنها هم پایبند قانون و اخلاق باشند.

یکی دیگر از روزنامه های اصلاح طلب در این باره نوشت: تجربه تا به امروز می‌گوید که گرایش سیاسی حاکم بر صداوسیما از قضا چندان تمایلی هم به پوشش همان اخبار دولت و ریاست‌جمهوری فعلی ندارد و تاجایی‌که بتواند در ارتباط با پخش اخبار دولت انواع ترفندها را به کار می‌برد. تاجایی‌که عدم پوشش زنده برخی سخنرانی‌های روحانی یا قطع ناگهانی آن حتی باعث اعتراض ناظران بیرونی هم شده است؛ مثلا در تازه‌ترین اقدام، صداوسیما اخیرا از پخش سخنرانی رئیس‌جمهوری در همایش اقتصاد مقاومتی و توسعه روستایی اجتناب کرد.

افزون بر آنچه گفته شد، رئیسی تدارک ستاد انتخاباتی خود را آغاز کرده است. خبر فعالیت «فرهاد رهبر» در ستاد رئیسی در روزهای گذشته پرحاشیه بود. بسیاری از ناظران با اشاره به عضویت رهبر در هیات نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری تهران، فعالیت انتخاباتی او را خلاف قانون دانستند تا اینکه رهبر در صفحه شخصی خود نوشت: فردای روزی که آقای رئیسی استعفا دادند، استعفای خود را تقدیم شورای نگهبان کردم.

**شورای نگهبان و موضوع تعیین صلاحیت ها؛ از انتخابات شورا تا ریاست جمهوری

بحث و نظرها در مورد تایید یا رد صلاحیت نامزدهای اقلیت های دینی در انتخابات شوراها و نیز رییس جمهوری پیشین از مهمترین محورهای خبری- تحلیلی انتخاباتی در روزهای گذشته بوده است.

ابلاغیه تازه «احمد جنتی» دبیر شورای نگهبان درباره جلوگیری از تایید صلاحیت نامزدهای اقلیت‌های دینی در انتخابات شوراهای شهر و روستا در روزهای گذشته بسیار خبرساز بود. «عباسعلی کدخدایی» سخنگوی شورای نگهبان پس از انتشار این ابلاغیه در مورد آن گفت: این ابلاغیه نظریه فقها است مبنی بر اینکه در جایی که اکثریت مسلمان باشند اقلیت‌ها نمی‌توانند در شوراها حضور داشته باشند. اگر در جایی اکثریت با اقلیت‌های دینی و مذهبی باشد حضور آنها در شوراها بلامانع است این مطلبی است که هم در روزنامه رسمی کشور اعلام شده و به وزارت کشور هم اعلام شده است.

این ابلاغیه در روزهای گذشته واکنش برخی نمایندگان مجلس از جمله نمایندگان اقلیت‌های دینی را به همراه داشت. ابلاغیه جنتی دیروز در مجلس مطرح شد و نمایندگان اقلیت اعتراض خود را به آن اعلام کردند. «علی مطهری» نایب رییس مجلس یکی از افرادی بود که به این ابلاغیه واکنش نشان داد و خواستار شفاف‌سازی شورای نگهبان در این ارتباط شد. مطهری در این باره گفت: این مطلب، یک مقدار مبهم است و منتظر توضیح سخنگوی شورای نگهبان هستیم. وقتی یک مصوبه‌ای از مجلس گذشت و شورای نگهبان هم اظهار نظر کرد، دیگر بعد از آن نمی‌تواند اظهار نظر کند و‌ نافذ نیست. «علی لاریجانی» رییس مجلس هم در واکنش به این ابلاغیه و اعتراض نماینده‌ها، به هیات نظارت بر انتخابات شوراهای شهر و روستا گفت که طبق قانون عمل کنند.

بر اساس برخی تحلیل ها، حاشیه جدیدی که در مجلس به وجود آمده، می‌تواند در روزهای آتی پررنگ‌تر شود، چرا که واکنش شورای نگهبان به بحث‌هایی که در مجلس شورای اسلامی مطرح شد هنوز مشخص نیست.

همچنین بحث و نظرها در مورد تایید یا رد صلاحیت رییس جمهوری پیشین هم در روزهای گذشته به مجلس کشیده شد.

«محمدقسیم عثمانی» عضو هیات رییسه مجلس در نطق میان دستور خود در جلسه علنی مجلس گفت: اگر شورای نگهبان صلاحیت چنین فردی را که نماد تخطی از قانون و نافرمانی از رهبری و فریبکاری است، تأیید کند، چیزی از کشور باقی نمی‌ماند. اگر شورای نگهبان صلاحیت احمدی نژاد و جریانش را تأیید کند من اولین کسی هستم که از مجلس شورای اسلامی استعفا می‌دهم. زیرا نمی‌خواهم مورد تأیید شورای نگهبانی باشم که صلاحیت ضد ولایت فقیه را تأیید کرده است.

همچنین «احمد توکلی» فعال سیاسی اصولگرا در روزهای گذشته با ارسال نامه سرگشاده‌ای به شورای نگهبان، احمدی نژاد را فاقد صلاحیت‌های مصرح در قانون برای تصدی ریاست جمهوری دانست و خواستار رد صلاحیت او شد. در بخشی از این نامه می خوانیم: درباره داوطلبی آقای دکتر محمود احمدی‌نژاد به طور اطمینان بخش می‌توان نتیجه گرفت که مشخصات لازم برای تائید صلاحیت را از دست داده است یا از اول نداشته ولی رو نشده بود.

همچنین با انتشار اخباری در رسانه ها در روزهای گذشته مبنی بر شکایت دادستان کل از رییس جمهوری پیشین و شکایت رییس جمهوری پیشین از دادستان کل به دادگاه روحانیت، «غلامحسین محسنی‌اژه‌ای» سخنگوی قوه قضاییه بر صحت این خبرها خط بطلان کشید و گفت: احمدی نژاد و دادستان کل از هم شکایت نکرده اند.

سخنگوی قوه قضاییه همچنین یک بار دیگر از مفتوح بودن پرونده احمدی‌نژاد خبر داد و گفت پرونده او در دادگاه مطرح است و هنوز منجر به صدور حکم نشده است.

**جمنا و تاکتیکی ناکارآمد؟

ثبت نام چهار نفر از پنج نامزد نهایی جمنا در انتخابات ریاست جمهوری از دید برخی ناظران به عنوان ناکامی این تشکل در دستیابی به اهدف اولیه آن یعنی اجماع بر سر راهبردها و مصادیق انتخاباتی تعبیر می شود. اما برخی دیگر از ناظران حضور با چند نامزد را تاکتیکی انتخاباتی می دانند و معتقدند جمنا دستیابی به اجماع را به روزهای پایانی انتخابات موکول کرده است. سخنان تازه «ابوالقاسم جراره» یکی از اعضای شورای مرکزی جبهه مردمی نیروهای انقلاب این گزاره را تقویت می کند. جراره در گفت و گو با یکی از رسانه ها گفت: نامزد نهایی جمنا در روزهای آخر تبلیغات معرفی می‌شود. باید شرایط در آینده بررسی و از میان پنج نامزد معرفی‌شده باید شرایط بررسی و وضعیت محبوبیت و مقبولیت در بین جامعه رصد و نامزد نهایی معرفی شود.

برخی تحلیلگران بر این باورند که حتی اگر این یک تاکتیک تبلیغاتی باشد، قابلیت عملیاتی شدن ندارد. «امیر محبیان» فعال سیاسی اصولگرا در گفت و گو با یکی از رسانه های گفت: برای درک دلیل شکست مدل «ورود به رقابت و سپس کنارکشیدن» یا «وحدت بعد از نام‌نویسی»، لازم است به دو عنصر مهم دقت کنیم؛ نخست روان‌شناسی کاندیداست و دیگری جنبه‌های اقتصادی؛ کاندیدا پس از آنکه ثبت‌نام کرد، بلافاصله خود را رئیس‌جمهور بالقوه می‌داند و سطح تمایل به حرف‌شنوی تشکیلاتی در او کاهش می‌یابد؛ هر کاندیدای ثبت‌نام‌کرده‌ای، جماعتی را به دور خود گرد می‌آورد که پشت او ایستاده و کاندیدا را به نماد منافع محتمل خود تبدیل می‌کنند؛ با این کار، دیگر برای او راهی برای بازگشت نمی‌گذارند.

به گفته محبیان، از سوی دیگر، کاندیدا و هوادارانش به محض ثبت‌نام، به ‌صورت جدی هزینه‌هایی را متقبل شده و در‌عین‌حال منافع محتملی را می‌بینند؛ این مدل نگرش خودبه‌خود آنها را در پذیرش ایثارگرانه عقب‌نشینی دچار تردید می‌کند و به پیشنهادهای کناره‌گیری به عنوان پیشنهادهای متضررکننده نگاه می‌کنند. ما قبلا تجربه کرده بودیم کسی که کاندیدا می‌شود، دیگر شنوایی قبل از کاندیداتوری را ندارد و هیچ‌کدام مایل نیست بدون مابازای مناسب، قربانی آن دیگری شود.

همچنین سخنان تازه «مرضیه وحید دستجردی» سخنگوی جمنا مبنی بر اینکه «اگر به این نتیجه برسیم که انتخابات دو مرحله می شود ممکن است دو نفر را معرفی کنیم» این پرسش را به وجود آورده که مگر فلسفه وجودی جمنا، تدبیر سازوکاری برای جلوگیری از تشتت آرای اصولگرایان نبود؟

با این اظهار نظرهای متفاوت نمی توان رفتار بعدی جمنایی ها را پیش بینی کرد. حال باید منتظر نشست و دید تشکل جمعی اصولگرایان با چه سازوکاری به آوردگاه انتخابات می آید.

**حمایت و تکذیب جبهه پایداری

با اعلام کناره گیری «سعید جلیلی» از رقابت های انتخاباتی، جبهه پایداری هیچ نامزد مستقلی را به رقابت های انتخاباتی گسیل نداشت. با این حال انتظار می رود این جبهه بنا به سنت خود در انتخابات های گذشته، با حمایت از یکی از نامزدهای حاضر، برای نقش آفرینی در عرصه سیاسی ایران تلاش کند، اما گویا درون جبهه پایداری این روزها اتفاقاتی می افتد که بروز بیرونی آن چندان برای طرفدارانش جالب نیست و به اختلاف نظر درونی این تشکل تعبیر می شود.

دیروز در اقدامی عجیب کانال رسمی تلگرام جبهه پایداری انقلاب اسلامی اعلام کرد که در انتخابات ریاست ‌جمهوری پیش رو، از رئیسی حمایت می‌کند و بیانیه جبهه در این رابطه به زودی منتشر می‌شود. اما دقایقی بعد این خبر از روی خروجی کانال جبهه پایداری حذف شد. پایداری‌ها به حذف خبر حمایتشان از رئیسی بسنده نکرده و چند دقیقه بعد، به نقل از «مجتبی آقاتهرانی» دبیرکل این جبهه مطلبی منتشر شد، مبنی بر اینکه پایداری فعلا از هیچ گزینه‌ای به شکل رسمی اعلام حمایت نکرده و ما در زمان مناسب فرد اصلح را با صدور بیانیه‌ای معرفی خواهیم کرد.

این در حالی است که پیش از این نیز برخی از اعضای این جبهه حمایتشان را از رئیسی را اعلام کرده بودند. پیش از این خبرهایی مبنی بر حمایت مصباح از رئیسی در انتخابات منتشر شده بود. همچنین به نوشته یکی از کانال های تلگرامی اصلاح طلب، «محمود رجبی» قائم‌مقام «محمدتقی مصباح‌یزدی» رهبر معنوی پایداری ها نیز به تازگی از رئیسی حمایت کرده است. حال باید منتظر ماند و دید پایداری ها چه موقع بر سر اعلام موضع رسمی خود در خصوص نامزد مورد حمایتشان در انتخابات به توافق می رسند و تصمیم می گیرند رای خود را به سبد کدام نامزد بریزند.