آغاز آرامش در یمن با پایان محمد بن سلمان

محمد بن سلمان ششم فروردین سال 1394 و دو ماه پس از اینکه به حکم پادشاه عربستان پشت میز وزارت دفاع این کشور نشست، حمله به یمن را فرصتی برای عرضه اندام در عرصه سیاسی دانست و با تشکیل ائتلافی مشتمل بر چند کشور عربی و حمایت رسمی آمریکا و نیز همراهی برخی دولت های اروپایی به بهانه بازگردان 'عبد ربه منصور هادی' رییس جمهوری فراری و مستعفی یمن به قدرت به این کشور حمله کرد.

فرمان حمله 'معمار ائتلاف جنگ یمن' به فقیرترین کشور خاورمیانه با عملیات 'توفان قاطعیت' با تصور فتح 6 روزه رقم خورد اما دست کم گرفتن توان و ظرفیت دفاعی مردمی یمن، محمد ین سلمان را وارد 'باتلاقی' کرد که با گذشت بیش از هزار روز جنگ، راه گریزی از آن پیدا نکرده است.

ولیعهد سعودی که در اندیشه 'دراندازی طرح نو' پای در میدان سیاست عربستان گذاشت، تصور نمی کرد ورود به جنگ یمن و کشتار مردم بی دفاع این کشور چهره دیگری از وی را نزد مردم جهان نمایان کند و شخصیت سیاسی او در حد یک 'جنایتکار جنگی' تقلیل یابد.

نتیجه جنگ افروزی محمد بن سلمان تاکنون سبب شکل گیری بزرگ ترین بحران انسانی در یمن و کشتار حدود 40 هزار یمنی شده و تحمیل خسارت 100 میلیارد دلاری ، این کشور را به زمینی سوخته تبدیل کرده است.

همچنین افزایش انتقادات و فشارهای جهانی به محمد بن سلمان به خاطر اقدامات ضد بشری در یمن از یک سو و نیز سایه سنگین هزینه روزانه 200 میلیون دلاری به اقتصاد مضمحل عربستان از بابت جنگ یمن از سوی دیگر، مقامات ریاض را به فکر خروج آبرومندانه از این دام خودساخته کرده هر چند به خاطر لجاجت ولیعهد سعودی این کار تا کنون میسر نشده است.

محمد بن سلمان اواخر سال گذشته میلادی به رغم فشارهای جهانی برای پایان جنگ یمن، بر ادامه یافتن این مناقشه تاکید کرد و بار دیگر نشان داد سیاست وی در این مورد مبتنی بر تصمیم بهار 1394 است، اما این اقدام یک پیام تلویحی نیز داشت که بیانگر آن بود اولین و آخرین فرد تصمیم گیرنده در تعیین تکلیف سرنوشت جنگ یمن کسی جز او نیست.

اما طی روزهای اخیر گشوده شدن پرونده ماجرای جمال خاشقچی و نشانه رفتن انگشت اتهام به محمد بن سلمان به خاطر دست داشتن در این ماجرا و نیز تقویت گمانه های عزل وی از منصب ولیعهدی، تغییر رویکرد ریاض در قبال جنگ یمن را بدون ولیعهد سعودی، به امری متحمل بدل کرده است.

خاشقچی روزنامه نگار و منتقد سیاست های محمد بن سلمان از 10 مهر ماه و پس از ورود به کنسولگری عربستان در استانبول ترکیه ناپدید شد و اخبار جسته و گریخته از به قتل رساندن وی توسط تیم امنیتی سعودی حکایت دارد.

بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که چنین اقدامی بدون در نظر گرفتن تبعات جهانی آن بدون اطلاع و آگاهی محمد بن سلمان هرگز قابل وقوع نبوده و از این رو از ولیعهد سعودی به عنوان متهم ردیف اول پرونده جمال خاشقچی یاد می کنند.

طی روزهای اخیر با افزایش انتقادات از ریاض به خاطر ماجرای خاشقچی، درخواست ها نیز برای عزل محمد بن سلمان گسترش یافته و حتی گزارش های در ارتباط با تلاش هیات بیعت سعودی برای یافتن یک ولیعهد جدید در روزنامه ها درج می شود و در این ارتباط از احمد بن عبدالعزیز یاد می شود که اکنون در امریکا اقامت دارد.

روزنامه 'فیگارو' به تازگی در گزارشی به نقل از یک منبع دیپلماتیک فرانسوی نوشته است: هیات بیعت عربستان بدنبال تعیین جانشین برای ولیعهد سعودی و تدارک برای عزل محمد بن سلمان است.

به نوشته این روزنامه فرانسوی، هیات بیعت سعودی وضعیت محمد بن سلمان را که در پی ناپدید شدن خاشقچی روزنامه نگار منتقد عربستانی شبهاتی نسبت به وی در خصوص این پرونده بوجود آمده بررسی می‌کند.

با توجه به چنین خبری، به نظر می رسد ریاض قصد دارد برای فرار از فشارهای جهانی در رابطه با پرونده خاشقچی، محمد بن سلمان را قربانی کند، اما ثمره این حذف نیز می تواند بر پرونده جنگ یمن نیز تاثیر بگذارد و حذف وی، مناقشه چهار ساله این کشور را پایان دهد.

روزنامه فرامنطقه ای 'رای الیوم' هم به تازگی در گزارشی، با اشاره به تنگنایی که عربستان پس از ماجرای خاشقچی گرفتار شده، تاکید کرد این اوضاع ممکن است ریاض را به آتش بس در یمن سوق دهد.

این روزنامه نوشت: این روزها کمتر از حملات هوایی عربستان و امارات به یمن خبری شنیده می شود، رهبران عربستان از جمله 'عادل الجبیر' وزیر خارجه این کشور هم کمتر برای مقابله با قطر نقشه می کشد زیرا توجه مقامات سعود به بازتاب های قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار منتقد سعودی و آینده نامعلوم محمد بن سلمان ولیعهد عربستان در پی این جنایت متمرکز شده است.

به نوشته 'رای الیوم' شدت حملات نظامی به یمن در چند روز گذشته کاهش یافته و توپخانه های عربستان فقط به پاسخ به حملات جبهه انصار الله یمن بسنده کرده اند تا اینکه مثل قبل حملاتی را ترتیب دهند.

به هر روی، بسیاری از کارشناسان مسایل سیاسی از راه اندازی جنگ یمن به عنوان یکی از اشتباهات بزرگ عربستان در دوران ولیعهدی محمد بن سلمان یاد می کنند که جز درگیری کردن دو کشور مسلمان جهان اسلام و کشتار مردم بی دفاع مسلمانان یمن عایدی دیگری نداشته است.

گرفتاری ریاض در پرونده پر ابهام خاشقچی و حذف محمد بن سلمان از قدرت، گرچه ممکن است مقامات سعودی را به اندیشه پایان جنگ در یمن وادارد اما باید بدین مهم نیز توجه داشت که چنین امری بدون توجه به حق حاکمیت مردم یمن و پذیرش گفت وگوی یمنی - یمنی محقق نمی شود.

همچنین گرچه پذیرش گفت وگوی یمنی - یمنی راه صلاحی پیش روی عربستان می گشاید، اما مقامات سعودی با رسیدگی به پرونده جنایت جنگی محمد بن سلمان به عنوان معمار جنگ یمن می توانند اعتبار از دست رفته این کشور را بار دیگر بازستانند.