مهریه های عجیب و غریب مرسوم در ایران

با وجود این، مهریه‌های غیر متعارف نیز در این بین دیده می‌شود، آن‌چنان که از رسم و رسوم خارج شده و در نگاه اول غیر باور و بعضا خنده دار هستند و در این بین تنها دود مهریه‌های عجیب و غریب به چشم مردان عاشق پیشه‌ای می‌رود که یا پشت میله‌های زندانند یا مجبورند به خواسته‌های نامتعارف و قابل اجرای زنان خود جامه عمل بپوشانند؛ مردانی که اکنون افسوس می‌خورند کاش این مهریه‌ها را به گردن نمی‌گرفتند.

مهریه همان‌طور که از اسمش پیداست قرار است که مهری را با خود برای زوج‌ها به ارمغان بیاورد، اما پرونده‌های سال‌های اخیر حاکی از آن است که نه تنها مهری را با خود به همراه نداشته بلکه عذاب الیمی را برای دامادانی به بار آورده که تن به مهریه‌های عجیب و غریب عروس‌خانم‌ها داده اند، چرا که برخی مهریه‌ها از عرف سکه دادن، خانه و زمین به نام زدن، سفر زیارتی و... خارج شده و رنگ و لعاب دیگری به خود گرفته‌اند. گرچه قوه قضائیه به میان آمده و دیگر مهریه‌های خبرسازی را که ضمانت اجرا ندارد به ثبت نمی‌رساند، اما مروری بر پرونده سال‌های اخیر تنها موج تعجبی را به راه می‌اندازد که نشات گرفته از قول و قرارهای دوران عشق و عاشقی است و بعدها پای بهانه و لجبازی را نیز به زندگی‌ها باز کرده است، آن‌چنان که در پاره ای موارد مهریه‌هایی بسته شده که در ذات خود خنده آور و غیر قابل اجراست.

برای مثال سال ۱۳۸۶ زنی با مراجعه به دادگاه خانواده به قاضی گفت: تنها در حالی حاضر به طلاق می‌شود که همسرش یک کیلوگرم بال مگس مهریه او را بپردازد. دست چپ داماد،۵۰ هزار مرجان دریایی، سفر به ۱۲۰ پایتخت جهان، ۱۹۷۸ توپ ورزشی، ۱۰ راس آهوی وحشی، چشم‌های داماد، دو هزار قطعه شکلات، کشیدن ۱۰۰ تابلوی نقاشی، تندیسی ۱۱۰ کیلوگرمی از گل یاس،۲۴کیلوگرم شمش طلا، ویلای دو هزار متری مشرف به یک گندم زار، ۱۳۶۴ شاخه رز سیاه و... مهریه‌هایی بود که طی سال‌های گذشته از عجیب‌ترین مهریه‌های ایران به شمار می‌رود. این در حالی است که بر اساس قانون شرع اعضای اصلی بدن قابل جدا کردن نیست و تعهد مالی ایجاد نمی‌کند، چرا که چشم، دست و پا زمانی که زنده و قابل استفاده برای فرد باشد، با ارزش است و نمی‌تواند مورد رهن و گرو قرار بگیرد. با وجود این، در کنار این‌ها مهریه‌های جالب دیگری هم ثبت شده که بار مالی و جانی ندارد. برای مثال علیرضا افتخاری، خواننده، مهریه دختر بزرگش را حفظ ۴۵۰ غزل از حافظ شیرازی و مهریه دختر کوچکش را حفظ ۱۶ جز از قرآن کریم قرار داده است.

از این رو چه خوب می‌شود فرهنگ جامعه به سمتی پیش برود که همگان بدانند مهریه‌های نجومی و غیرمتعارف حتی اگر ضمانت اجرا هم داشته باشد، ضامن خوشبختی زوج‌ها نیست و گرایش به رابطه مهریه وار تنها آمار ازدواج را کاهش داده و اعتماد عمومی را از بین می‌برد. بنابراین حتی اگر فردی هم به فکر مهریه خاص است حداقل به سراغ کاشت چند اصله نهال یا حمایت کودکان بی سرپرست برود تا در نهایت نتیجه خوبی را به دنبال داشته باشد، وگرنه مهریه‌های غیر متعارف باعث تداوم زندگی‌ها نخواهد شد.

با وجود این، اکنون لوکس گرایی به حدی در زندگی‌های امروزی رخنه کرده که برخی افراد درصدد متفاوت بودن هستند و مهریه‌های عجیبی را تعیین می‌کنند که در عین شگفتی عقلانیت را زیر سوال می‌برد و نه تنها ضامن خوشبختی نیست، بلکه در پاره ای موارد منجر به دستاویزی برای برهم خوردن زندگی مشترک می‌شود و این امر تنها در سایه فرهنگسازی اصلاح خواهد شد تا برخی دختران و خانواده‌ها دریابند که باید میزان مهریه از راه اصولی و استاندارد خود خارج نشود.

مهریه در ایران

بر اساس تحقیقی در سال ۱۳۸۷ در مرکز مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه از بیش از ۱۲۰۰ زن و مرد متاهل بین ۱۸ تا ۴۰ سال در حدود ۱۲ استان ایران نشان داده شده که میانگین مهریه به اعلام زنان ۳۵۰ سکه طلا و به اعلام مردان ۲۶۰ سکه طلاست. این پژوهش از رشد سریع میانگین مهریه در دهه ۸۰حکایت داشته، طوری که در عرض پنج سال از میانگین ۳۰۰ سکه به ۴۵۰ سکه طلا رسیده است. البته مهریه‌هایی با مبنای ۱۲۴ هزار سکه طلا هم دیده شده است. در ایران برخی مردان به علت ناتوانی در پرداخت مهریه زندانی می‌شدند، اما بنا بر قانون حمایت از خانواده ۱۳۹۱ که در اسفند ۹۳ اجرا شد، ناتوانی در پرداخت مهریه‌های بالای ۱۱۰ سکه مشمول زندان رفتن مرد نمی‌شود و زندانی شدن مرد با توافق طرفین و قسط بندی مهریه حذف می‌شود. همچنین در سال ۱۳۹۰ دیوان عالی کشور در رای وحدت رویه‌ای شماره ۷۲۲ پذیرش دادخواست اعسار به شکل دعوای تقابل را هم پذیرفت که به موجب آن فرایند رسیدگی به اعسار به شدت تسریع یافته و امکان صدور دستور بازداشت بسیار کاهش پیدا کرد. منتقدان اشکالاتی از قبیل امکان دور زدن قانون، تضعیف ضمانت اجرایی و قانونی مهریه، پنهانکاری و مخفی کردن اموال را بر این فرایند وارد دانسته‌اند.

۲۰۱۲ بدهکار مهریه در کشور

«هر چند در استان‌هایی تعداد زندانیان بدهی مالی مهریه تغییر داشته، اما طی آمار چند سال گذشته تعداد ۲۰۰۰ زندانی مهریه در مجموع هیچ تغییری نداشته است.» این اظهارنظر مرداد امسال توسط مدیرعامل ستاد دیه کشور انجام شد. اسدا... جولایی با اعلام آمار ۲۰۱۲ نفری زندانیان مهریه اظهار کرد: از این تعداد محکوم مالی در شرایط فعلی تنها ۹۲۰ بدهکار مهریه واجد شرایط برای دریافت تسهیلات از ستاد دیه کشور هستند. او بیشترین تعداد زندانیان مهریه را مربوط به استان‌های فارس با ۱۹۵ محکوم، مازندران با ۱۵۸ بدهکار و تهران با ۱۵۱ مددجو اعلام کرد و گفت: در مقابل این جمعیت استان‌ ایلام تنها با هفت زندانی مهریه و به طور مشترک استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمانشاه و خراسان شمالی با ۲۰ محبوس کمترین بدهکاران مهریه را دارند. او سقف تسهیلات اعطایی به زندانیان مهریه را به دلیل اولویت‌دار نبودن محکومان آن بسیار محدود اعلام کرد.

جولایی ادامه داد: البته تمامی این ۹۲۰ نفر هم مشمول دریافت وام‌ ستاد دیه نیستند و بسیاری از این افراد باید میزان صداق چند صد سکه‌ای خود را با همت بستگان و یا ریش‌سفیدی آشنایان به حد مطلوبی کاهش داده یا حکم اعسار آنها از سوی محکمه صلاحیت‌دار قبول و در ادامه جهت پرداخت پیش‌قسط جزو مشمولان دریافت مساعدت از سوی ستاد دیه قرار گیرند. مدیرعامل ستاد دیه کشور تاکید کرد: ستاد دیه به هیچ مددجویی تسهیلات بلاعوض نداده و تاکید دارد پول مفت در دست هیچ زندانی به ویژه هیچ بدهکار مهریه‌ای نسپارد، چرا که تمامی کمک‌های بانکی این ستاد در قالب اعطای وام قرض‌الحسنه صورت می‌گیرد.

اظهارنظرات راجع به مهریه

پویا ۲۲ ساله، یک ماه است که همسر خود را عقد کرده. او درباره میزان مهریه همسر خود می‌گوید: ۱۴ سکه مهر همسر من است. در ابتدا خانواده او ۴۰۰ سکه را در نظر داشتند، اما با گفت‌وگو به توافق رسیدیم. او اظهار می‌کند: مهریه خوشبختی نمی‌آورد و نباید مهریه سنگین مانع ازدواج شود. مریم ۳۴ ساله، پنج سالی است که ازدواج کرده است. مهریه او ۵۵۵ سکه است. او در گفت‌وگو با «آرمان» می‌گوید: خانواده همسرم با این میزان مهریه مشکلی نداشتند، حتی تعداد مهریه خواهر همسرم هم ۵۰۰ سکه است.

او ادامه می‌دهد: مهریه ضامن تداوم زندگی نیست، اما خانواده دختران به علت نگرانی از آینده فرزندانشان ممکن است زیر بار مهریه پایین نروند، اما باید این را نیز در نظر داشت که نباید مهریه غیر متعارف و سنگین باشد. محسن ۳۷ سال دارد و مراسم عروسی او فرودین سال آینده است. او در رابطه با مهریه در گفت‌وگو با «آرمان» بیان می‌کند: مهریه پشتوانه یک زن است، چرا که اگر زندگی مشترک سرانجام خوبی نداشته باشد باید زنان در شرایط سختی قرار نگیرند. به همین دلیل باید حق زن نیز در نظر گرفته شود. میزان مهریه همسر محسن ۱۱۴ سکه است. او ادامه می‌دهد: خانواده من و همسرم به نظر ما احترام گذاشته و با میزان مهریه مشخص‌شده مشکلی نداشتند. میثم ۲۸ ساله و مجرد درباره مهریه  می‌گوید: برخی خانواده‌ها از سر چشم و همچشمی میزان مهریه را بالا می‌گیرند و این مساله باعث ترس در دل پسران و عدم اقدام برای ازدواج می‌شود.