ریزش مو چه زمانی نگران‌کننده است؟ تشخیص ریزش مو طبیعی و بیماری‌های مرتبط با از دست دادن مو

شاید از نظر شما هم موی سالم مویی باشد که حجم، شادابی و درخشندگی فراوانی دارد. بنابراین اگر هنگام استحمام یا شانه‌زدن مو انبوهی از تارهای جدا شده مو را ببینید، ممکن است این فکر به ذهنتان خطور کند که علت این ریزش موی شدید حتماً یک بیماری است؛ اما باید توجه داشته باشید که برخی از ریزش موها برای همه و در هر سنی می‌تواند کاملاً طبیعی باشد. اگر می‌خواهید بدانید که مورد شما ریزش مو طبیعی است یا نه، ادامه مطلب را از دست ندهید.

تا چه اندازه ریزش مو طبیعی است؟

وقتی موهایتان را به طور کامل زیر دوش حمام می‌شویید، موهایی که از قبل سست بوده یا از پوست سر جدا شده‌اند، به زمین می‌ریزند. اگرچه ممکن است تعدادشان زیاد به نظر برسد اما شما به احتمال زیاد شاهد یک ریزش موی کاملاً طبیعی هستید. البته اگر ریزش موهایتان برای خودتان غیر عادی است (مثلاً به صورت طاسی نقطه‌ای، کچلی و ریزش توده‌ای)، حتماً باید به پزشک یا متخصص پوست مراجعه کنید.

ریزش طبیعی مو در یک روز

دانستن حد معمول ریزش مو می‌تواند استرس بی‌مورد را برطرف کند یا به شما بگوید موهایتان نیاز به کمک دارند. بر اساس اعلام آکادمی متخصصان پوست آمریکا (AAD) ریزش 50 تا 100 تار مو در طول یک روز طبیعی است. برای افرادی که موهای بلندتری دارند، از دست دادن این تعداد تار مو بیشتر به چشم می‌آید. از آنجایی که 100.000 فولیکول مو یا بیشتر، در پوست کف سر وجود دارد، از دست دادن حدود 100 تار مو در روز تفاوت خاصی در شکل ظاهری ایجاد نمی‌کند.

​​ریزش مو در زنان و مردان

زنان در مقایسه با مردان معمولاً موهای بیشتری در روز از دست می‌دهند. هیچ راهی برای سنجش دقیق و واقعی این تفاوت وجود ندارد زیرا حالت‌دهی روزانه مو با ابزار حرارتی و رنگ کردن مکرر موها نقش بسزایی در ریزش آن‌ها دارد. تقریباً 40 درصد زنان هر روز موهای زیادی را به دلیل نوع مدل دادن، پیراستن و حالت‌دهی به آن‌ها از دست می‌دهند. (اهمیت مراقبت از ساقه مو نیز در اینجا پررنگ‌تر می‌شود.) زنان همچنین به دلیل قرار گرفتن در برخی موقعیت‌های طبیعی زندگی مانند بارداری و یائسگی بیشتر از مردان دوره‌های ریزش مو را تجربه می‌کنند.

چرخه زندگی مو

آیا تا به‌حال به مراحل زندگی موهای خود فکر کرده‌اید؟ صدها هزار مو روی سر شما وجود دارد و هر یک از آن‌ها در مرحله متفاوتی از عمر دو تا پنج ساله خود هستند. موها به صورت مرحله‌ای رشد می‌کنند و سپس می‌میرند. تغذیه، سلامت خواب ، استرس، بهداشت، حالت‌دهی روزانه و آلودگی هوا همگی جزو عواملی هستند که در ریزش روزانه موها نقش دارند.

در ادامه مراحل زندگی هر تار مو را می‌خوانید. دانستن این مراحل دیدگاه درستی در مورد ریزش مو طبیعی به شما می‌دهد.

•         مرحله آناژن

مرحله‌ای که در آن یک تار مو در حال رشد است، مرحله «آناژن» نامیده می‌شود و 90 درصد تارهای مو در این مرحله هستند. مو در مرحله آناژن هر ماه حدود یک سانتی‌متر رشد می‌کند. وقتی چیزی رشد موهای شما را متوقف می‌کند، به آن «آناژن افلوویوم» (anagen effluvium) می‌گویند.

آناژن افلوویوم همان چیزی است که وقتی به ریزش مو فکر می‌کنید، در حقیقت دارید به آن می‌اندیشید.

•         مرحله کاتاژن

مرحله بعدی «کاتاژن» نامیده می‌شود. فقط در حدود یک تا دو درصد از موهای شما در هر زمان مشخص در مرحله کاتاژن قرار دارند.  در این مرحله که دو تا سه هفته طول می‌کشد، رشد تارهای مو متوقف می‌شود.

•         مرحله تلوژن

آخرین مرحله از مراحل رشد مو «تلوژن» است. به موهای این مرحله “club hair” نیز گفته می‌شود. در این مرحله تارهای مو در حالت استراحت قرار می‌گیرند تا از پوست سر جدا شوند. همچنین رشد مو متوقف می‌شود. در هر زمان حدود 8 تا 9 درصد از موهای شما در این مرحله قرار دارند. تلوژن افلوویوم (Telogen effluvium) وجود بیش از 10 درصد از موهای شما در مرحله تلوژن را نشان می‌دهد. تلوژن افلوویوم موقتی است اما وقتی موها در این مرحله هستند، ریزش بیشتری دارند. استرس، جراحی یا حتی یک تب کوتاه‌مدت می‌تواند باعث ایجاد تلوژن افلوویوم شود اما احتمالاً طی شش ماه موهای شما به حالت عادی برمی‌گردد.

چه عواملی باعث ریزش مو می‌شود؟

اکثر مردم “از دست دادن مو” (Hair loss) و “ریزش مو” (Hair shedding) را یکسان می‌دانند اما واقعیت غیر از این است.

از دست دادن مو

از دست دادن مو زمانی اتفاق می‌افتد که عاملی رشد موها را متوقف کند. همان‌طور که گفته شد، اصطلاح پزشکی برای این وضعیت آناژن افلوویوم است.

شایع‌ترین دلایل از دست دادن مو عبارتند از:

• عوامل ارثی

• واکنش‌های بیش از حد سیستم ایمنی بدن مانند بیماری لوپوس

• برخی از داروها و روش‌های درمانی

• مدل موهایی که باعث کشیده شدن موها می‌شوند

• اختلال کندن موها

• کمبودهای تغذیه‌ای

• مشکلات تیروئید

یکی دیگر از دلایل اصلی از دست دادن مو محصولات و روش‌های ناسالم مراقبت از مو مانند شستشوی بیش از حد، دکلره کردن، برس کشیدن و حالت دادن مو به وسیله ابزار حرارتی است. هنگامی که فولیکول موی شما در نتیجه استفاده از یک روش درمانی یا زیبایی کشیده یا شکافته شود، ساختار کلی آن ضعیف می‌شود و بقای آن به خطر می‌افتد.

ریزش مو تا زمانی که علت اصلی آن برطرف نشود، دست از سر شما برنمی‌دارد. به عنوان مثال افرادی که تحت شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی قرار می‌گیرند، معمولاً موهای زیادی از دست می‌دهند اما به محض اینکه درمانشان متوقف می‌شود، موهای آن‌ها نیز دوباره شروع به رشد می‌کند. اگر گمان می‌کنید که وضعیتی که درگیر آن هستید ریزش مو طبیعی نیست و یک شیوه درمانی یا یک داروی خاص باعث ریزش موهایتان شده است، حتماً این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. خودسرانه تصمیم نگیرید چون اگر بلافاصله آن درمان یا دارو را متوقف کنید، ممکن است با عوارض جانبی جدی مواجه شوید.

سایر علل ریزش مو ممکن است نیاز به درمان داشته باشد. بسیاری از افرادی که کاهش موی ارثی دارند، بدون اینکه راه درمانی برای آن پیدا کنند، همچنان موهای زیادی از دست می‌دهند. زنی که ژن‌های ریزش مو را به ارث می‌برد، ممکن است متوجه نازک شدن تدریجی تارهای مویش شود. مردانی که به کاهش موی ارثی دچارند، معمولاً یک خط رویش موی به عقب کشیده شده یا طاسی منطقه‌ای دارند که از وسط سر شروع می‌شود.

ریزش مو شدید (HAIR SHEDDING)

ریزش بیش از حد مو در افرادی که یکی از عوامل استرس‌زای زیر را تجربه کرده‌اند، رایج است:

• بارداری و زایمان

• کاهش وزن 10 کیلو یا بیشتر

• استرس زیاد (مراقبت از عزیزی که بیمار است، طلاق، از دست دادن شغل و …)

• تب بالا

• عمل جراحی

• بهبودی از بیماری به‌ویژه اگر در آن دوره، تب شدید را هم تجربه کرده باشد

• توقف استفاده از قرص‌های جلوگیری از بارداری

اکثر مردم چند ماه پس از چنین رویدادهای استرس‌زایی متوجه ریزش شدید موهایشان می‌شوند. به عنوان مثال کسی که به تازگی مادر شده است، احتمالاً حدود دو ماه پس از زایمان متوجه ریزش بیش از حد موهایش می‌شود. این ریزش مو معمولاً حدود چهار ماه پس از زایمان به اوج خود می‌رسد اما باید بدانید که این ریزش کاملاً عادی و موقتی است. وقتی بدن دوباره خود را  بازسازی می‌کند، ریزش بیش از حد موها نیز متوقف می‌شود. موها معمولاً طی 6 تا 9 ماه به طور کامل بازیابی شده و به حجم طبیعی خود باز می‌گردند. اگر عامل استرس‌زا با شما بماند، ریزش مو نیز ممکن است برای مدت طولانی‌تری ادامه یابد. افرادی که به طور مداوم تحت استرس شدید قرار می‌گیرند، ریزش موی طولانی‌تری را تجربه می‌کنند.

چگونه می‌توانید متوجه شوید که ریزش مو شدید دارید یا ریزش مو طبیعی؟

شما می‌توانید آزمایش ساده‌ای را در خانه روی موهای خود انجام دهید. با قسمت کوچکی از موهای خشک و تمیز شروع کنید و انگشتان خود را از لابه‌لای آن قسمت عبور دهید. به محض رسیدن به انتهای تارهای مو، آن‌ها را به آرامی بکشید. اگر بعد از هر بار کشیدن بیش از دو یا سه تار مو در دست شما باقی بماند، ممکن است دچار تلوژن یا آناژن افلوویوم باشید. از هر 100 تار مویی که کشیده می‌شود، نباید بیشتر از 10 تار مو از سر جدا شود. در صورتی که موهای بیشتری در این آزمایش از پوست سر جدا شود، برای ریشه‌یابی و رفع این مشکل باید به پزشک مراجعه کنید.

چه موقع باید برای ریزش مو به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر نگران ریزش روزانه موهای خود هستید، به پزشک مراجعه کنید. کم پشت شدن تدریجی موهای قسمت فوقانی سر، ظهور لک‌های مختلف یا کچلی نقطه‌ای روی پوست سر و ریزش موهای کل بدن از علائم وجود یک بیماری زمینه‌ای است. یک پزشک به خوبی می‌تواند طبیعی یا غیر طبیعی بودن ریزش موها را ارزیابی کند. متخصصان پوست و مو همچنین می‌توانند بین از دست دادن مو (hair loss) و ریزش مو (hair shedding) تمایز قائل شوند. اگر نگران ریزش موهای خود هستید، نیازی نیست که در سکوت رنج ببرید. می‌توانید برای دریافت کمک یا درمان به یک متخصص پوست مراجعه کنید.

این پزشکان در تشخیص و درمان بیماری‌های پوست، مو و ناخن تخصص دارند. یک متخصص پوست می‌تواند به شما بگوید که آیا در حال از دست دادن موهای خود هستید هستید یا ریزش موی شدید دارید. برخی افراد هم ممکن است هر دو را با هم داشته باشند. یک متخصص پوست همچنین می‌تواند دلایل چنین مشکلاتی را پیدا کرده و آنچه را که مورد انتظارتان است، به شما بگوید.

گزینه‌های درمانی مؤثری برای انواع ریزش مو در دسترس است. هرچه درمان زودتر شروع شود، روند بهبود آن بیماری نیز سریع‌تر خواهد بود.