پایان کابوس قطع پای دیابتی ها

 اینک جان هزاران زخمی در دنیا با این روش درمانی تایید شده، بدون انجام  هیچ عمل جراحی نجات پیدا می کند و کابوس قطع پای افراد دیابتی با کمک این لاروهای درمانگر برای همیشه از بین می رود. چرایی ضرورت استفاده از لارو درمانی و نحوه مداوای بیماران با این شیوه درمانی بهانه ای شد تا گفتگویی با دکتر غلامرضا اسماعیلی جاوید، عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی تهران و مدیر مرکز ترمیم و زخم بافت جهاد دانشگاهی و مدیر اولین بخش تخصصی ماگوت تراپی کشور انجام دهیم.

لارو درمانی چیست و چه ضرورتی باعث شد تا این روش درمانی در ایران نیز مورد استفاده قرار بگیرد؟

لارو درمانی یا ماگوت تراپی(استفاده از لاور نوعی مگس) یا جراحی زنده، روش علمی برای ترمیم زخم های مزمن است که باعث تسریع روند بهبودی زخم و دبریدمان (برش، برداشت یا حذف یک بخش از بافت مرده، عفونی شده) زخم و کاهش عفونت‌های مزمن می شود. هرچند لارو درمانی قدمت و ریشه تاریخی بسیار زیادی دارد اما اولین بار این روش به علت شیوع بالای سل استخوانی و وجود نداشتن آنتی بیوتیک مناسب، به صورت علمی از سوی دکتر ویلیام بائر، متخصص ارتوپد دانشگاه جانز هاپکینز در دهه ۲۰تا ۳۰ میلادی در کشور آمریکا آغاز و مورد استفاده قرار گرفت اما بعدها با کشف آنتی بیوتیک های موثر مانند سولفانامیدها و اثر معجزه آسایی آن برای درمان سل استخوانی، عملا لارو درمانی به دست فراموشی سپرده شد. اوایل قرن ۲۱، FDA(سازمان غذا و داروی آمریکا) استفاده از این روش درمانی را برای درمان زخم های مزمن مورد تایید قرار داد. همزمان با آن در اروپا و در کشور انگلستان  استفاده از این روش درمانی مورد تایید قرار گرفت به طوری که هم اکنون این روش درمانی در بسیار از مراکز درمانی این کشورها در حال اجرا و مورد پوشش بیمه های درمانی است. اواسط دهه ۸۰ شمسی نیز در ایران نخستین بار استفاده از لاروهای درمان گر توسط گروهی از حشره شناسان پزشکی با سرپرستی دکتر میران زاده معرفی شد اما به دلیل استقبال نامناسب پزشکان و به علت کامل نبودن چرخه تولید، این روش عملا مورد استفاده قرار نگرفت اما سال ۱۳۹۴ مرکز بافت و ترمیم زخم جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران با همکاری حشره شناسان پزشکی علوم پزشکی تهران توانست چرخه تولید، استریل کردن این شیوه درمانی را کامل کند و برای نخستین بار کلینیک تخصصی لارو درمانی را در کشور ایجاد کند و خدمات این فناوری را به بیماران ارایه کند و به گروه های پزشکی، متخصصان، پزشکان عمومی و پرستاران این روش درمانی را آموزش دهد و اولین برند تجاری سازی لاروهای استریل برای زخم های مزمن به نام «لوسیلیا سریکاتا» را ثبت کند.

این طرح هم اکنون چه مرحله ای را سپری می کند؟

نتایج حاصل از این روش درمانی چقدر همراه با موفقیت است؟این برند تجاری هم اکنون در حال اخذ مجوزهای لازم از وزارت بهداشت، درمان و آموزش و پزشکی و سازمان غذا و دارو است.

لارو درمانی هم اکنون در غالب چند پروژه آزمایشگاهی و تحقیقاتی روی تعدادی از بیماران انجام شده و نتایج بسیار خوبی در بهبود روند زخم های مزمن نیز کسب کرده است.

روند بهبود زخم های مزمن با استفاده از این فناوری چقدر زمان بر است؟

بر اساس آخرین نتایج منتشر شده از بیش از ۱۰ کلینیک بالینی، طول زمان بهبودی زخم با استفاده از این روش درمانی یک و نیم برابر کاهش پیدا می کند. به طور مثال اگر مدت زمان بهبودی یک زمانی پنج ماه باشد با استفاده از لاروهای درمانگر، زخم با گذشت سه ماه بهبود پیدا می کند. از سوی دیگر برخلاف پندار اشتباه برخی، هزینه درمان این بیماران به دلیل کاسته شدن طول درمان،  حدود ۳۰تا ۵۰ درصد نسبت به روش های درمانی استاندارد کاهش می یابد.

نحو درمان با روش لاروهای درمانگر چگونه است؟

این نوع لاروهای درمانگر، برخلاف سایر لاروهای مگس، در محیط زنده نیز می توانند رشد پیدا کنند. این لاروها با ترشح بزاق شان روی بافت عفونی و مرده، با تحریک سطح زخم، باعث برداشتن بافت مرده و بهبود هرچه سریعتر زخم مزمن و عفونی می‌شوند. همچنین این ترشح ها، نقش ضد میکروبی دارد و می تواند میکروب های زخم های مزمن را کاهش بدهد. در نهایت زخم بهتر شود. بیش از ۹۰ درصد بیماران به خصوص بعد از جلسه اول، اذعان می کنند زخم مرده شان به زخمی زنده تبدیل شده است؛ تمیز شدن سطح زخم یکی از ملاک های بسیار مهمی است که در ماگوت تراپی ما شاهد آن هستیم.

علاوه بر این مزیت ها، ماگوت تراپی دارای چه معایبی است؟

استفاده از ماگوت و لاروهای زنده روی زخم و نوع پانسمان ویژه، بزرگترین مشکل این روش درمانی به حساب می آید. برخی از بیماران در جلسه اول یک ترس ذاتی نسبت به این موجودها دارند. از سوی دیگر بافت های عفونی و نکروتیک (از بین رفته) دارای ترشح و بوی زیادی هستند. همچنین حتما باید مراقب باشیم که زخم های بیماران ناشی از اختلال خون رسانی نباشد زیرا بکارگیری از این لاروها روی زخم بیماران دیابتی که دچار اختلال خون رسانی و ایسکمی(در اصطلاح پزشکی به کم‌رسیدن خون، به اندام یا ناحیه‌ای از بدن گفته‌ می‌شود) هستند، پیش از برطرف شدن این اختلال، با برداشتن بافت عفونی و نکروتیک، عمق زخم افزایش پیدا می کند از اینرو باید بلافاصله به صورت اورژانسی خون رسانی برقرار شود. در نهایت برداشتن از نسوج مرده با استفاده از ماگوت تراپی یا سایر روش ها آغاز بشود.

عمدتا این روش برای درمان کدامیک از بیماری ها کاربرد دارد؟

بیشترین کاربرد مربوط به بیماران زخم پای دیابتی است. هم اکنون در تمام دنیا از جمله ایران، دیابت و عوارض آن مانند زخم‌های مزمن پای دیابتی شیوع بسیار زیادی دارد و بالاترین میزان قطع عضو انگشت یا پا از زیر زانو مربوط به دیابت است. این مرحله برای بیماران دیابتی بسیار پر خطر است. ما باید سعی کنیم بیمار را به زندگی عادی خودش برگردانیم و زخمش را سریعتر ترمیم و از ایجاد عارضه های بعدی پیشگیری کنیم. هم اکنون به دلیل مشکل های زیادی که برای درمان و بستری شدن این بیماران وجود دارد، بسیاری از زخم های مزمن آنها دبرید( برش و برداشت بافت مرده یا عفونی) نمی شوند و وارد فاز زخم های مزمن می شوند. در نهایت ما می توانیم با استفاده از این فناوری روند ترمیم را خیلی سریع تر کنیم. دومین کاربرد آن به علت تصادف های بالا و افزایش جمعیت سالمندان است. با افزایش جمعیت سالمندان در سال های آینده شاهد افزایش بیماران مبتلا به زخم بستر خواهیم بود. این روش درمانی می تواند به ترمیم سریعتر زخم ها کمک کند. از دیگر روش ها، استفاده از لاروهای آزاد است. این نوع روش را نمی توان برای زخم های جراحی به خصوص جراحی شکم استفاده کرد زیرا احتمال رفتن لاروها به داخل شکم وجود دارد. ما برای رفع این مشکل، یک سری کیسه های زیستی(بیوبگ) طراحی کرده ایم. لاروها در داخل این کیسه ها قرار داده می شوند و می توانند با شکل بهتری زخم های جراحی یا دیگر زخم های بدن از جمله سوختگی‌ها را مداوا کنند.

وجه تمایز این فناوری با سایر فناوری های دنیا در چیست؟

در حال حاضر نحوه استریل کردن ماگوت ها ولاروها بسیار مهم است. ما به گونه ای ماگوت ها را استریل می کنیم که میزان آسیب ها کاهش پیدا کند و لاروها فعالیت طبیعی خودشان را داشته باشند. عملکرد مناسب این فناوری باعث شده تا نتیجه درمانی خوبی داشته باشیم و زخم بیماران هرچه زودتر بهبود پیدا کند. تاکنون چهار بیمار از کشور بیگانه داشته ایم که برای ادامه ماگوت درمانی شان به ما مراجعه کرده اند. بر اساس گزارش خود بیماران، نتایج به دست آمده پس از ماگوت درمانی در کلینیک ما به مراتب از نتایج کشور آنها بهتر بوده است.

هر مرکزی می تواند از این روش درمانی استفاده کند؟

هر مرکز درمانی که بتواند پزشک و کادر درمانی آموزش دیده داشته باشد، می تواند به راحتی در مرکز و منزل از این روش درمانی استفاده کند. این روش فناوری کاملا ساده است اما نیاز به آموزش پزشک و درمانگر و روش پانسمان ویژه دارد. در حال حاضر این روش علمی با برگزاری دوره های آموزشی ویژه پزشکان و پرستاران در کارگاه های آموزشی، آموزش داده می شود.