۱۰ فرمان سلامت کلیه

 «اقدام سریع برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های کلیوی» شعار روز جهانی کلیه در سال 2016 است. سازمان جهانی بهداشت در کنار مسئولان بین‌المللی اجرای کمپین روز جهانی کلیه، 5+5 توصیه برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های کلیوی یا مدیریت زندگی سالم در بیماران کلیوی برای سال 2016 ارائه داده‌ است. براساس اعلام این سازمان‌های رسمی و بین‌المللی، بیماری‌های کلیوی، قاتلان خاموشی هستند که روی کیفیت زندگی انسان‌ها، تاثیر منفی زیادی می‌گذارند. با این‌ حال، راه و روش‌های آسان زیادی وجود دارند که پیروی از آنها، خطر ابتلا به بیماری کلیوی را کاهش می‌دهند که در ادامه این مطلب به این روش‌ها اشاره‌ خواهیم کرد.

1-تناسب اندامتان را حفظ کنید و زندگی فعالی داشته باشید

حفظ تناسب اندام به کاهش فشارخون کمک می‌کند و در نتیجه، خطر ابتلا به بیماری مزمن کلیه را کاهش می‌دهد. امسال روز جهانی کلیه با شعار «سریع عمل کردن برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های کلیوی» آغاز می‌شود و قرار است بازیگران و خواننده‌های مشهور در سرتاسر جهان کنار مردم قرار بگیرند و با پیاده‌روی، دویدن و دوچرخه‌سواری به‌صورت نمادین فعالیت فیزیکی خودشان را برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های کلیوی نشان دهند.

2-قند و فشار خونتان را کنترل کنید

حدود نیمی از افراد دیابتی به بیماری‌های کلیوی مبتلا هستند، بنابراین خیلی مهم است که افراد مبتلا به دیابت، به‌طور منظم آزمایش‌های لازم برای بررسی عملکرد کلیه‌هایشان را پیگیری کنند. اگر آسیب‌های کلیوی ناشی از دیابت زودتر تشخیص داده شوند، می‌توانند کنترل شوند. به هر حال، کنترل مداوم سطح قندخون به کمک پزشک معالج از اهمیت بالایی برخوردار است.

اگرچه افراد بسیاری ممکن است، بدانند فشارخون بالا می‌تواند به سکته مغزی یا حمله قلبی منجر شود اما افراد کمی هستند که می‌دانند فشارخون بالا، شایع‌ترین علت آسیب‌های کلیوی است. فشارخون طبیعی باید 12 روی 8 باشد، بنابراین اگر فشارخون بین این سطح تا 9/13 روی 9/8 باشد، فرد در معرض ابتلا به بیماری فشارخون بالا قرار می‌گیرد و باید در شیوه زندگی و رژیم غذایی خودش، تغییراتی ایجاد کند. اگر سطح فشارخون به 14 روی 9 یا بالاتر برسد، باید در مورد خطرات ناشی از آن با پزشک صحبت کنید و به‌طور منظم سطح فشارخون خودتان را تحت نظارت قرار دهید. فشارخون بالا خصوصا زمانی باعث آسیب‌های کلیوی می‌شود که با عوامل خطر دیگر مثل دیابت، کلسترول خون بالا و بیماری‌های قلبی-عروقی همراه باشد.

3-رژیم غذایی‌تان را اصلاح کنید

رعایت این قاعده مهم می‌تواند به جلوگیری از ابتلا به دیابت، بیماری قلبی و بیماری‌های دیگر ناشی از بیماری‌های کلیوی مزمن کمک کند. کاهش مصرف نمک بین تمامی نکات مهم تغذیه‌ای از اهمیت بیشتری برخوردار است. میزان سدیمی که معمولا از سوی متخصصان توصیه می‌شود، 5 تا 6 گرم در روز است؛ یعنی تقریبا برابر با یک قاشق چای‌خوری در روز. برای اینکه مصرف نمک را به‌خوبی کاهش دهید، استفاده از غذاهای فرآوری‌شده و رستورانی را محدود کنید و اصلا بعد از پختن غذاهای خانگی به آنها نمک اضافه نکنید. اگر می‌خواهید مصرف نمک را بهتر کنترل کنید، غذاهای خانگی را هم با مواد اولیه تازه و طبیعی تهیه کنید.

4-بیشتر آب بنوشید

اگرچه مطالعاتی که تا به حال انجام شده‌اند، هیچ نظری درباره میزان ایده‌آل مصرف آب و مایعات دیگر نمی‌دهند، با این حال ما باید 1/5 تا 2 لیتر آب در طول شبانه‌روز بنوشیم. مطالعات زیادی هستند که نشان می‌دهند مصرف مقدار زیادی از مایعات به کلیه‌ها کمک می‌کند تا سدیم، اوره و مواد سمی را از بدن حذف کنند و در نتیجه، خطر ابتلا به بیماری‌های کلیوی مزمن را به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهند. البته محققان تاکید می‌کنند نتایج به‌دست آمده به‌معنای استفاده بیش از حد از مایعات نیست که می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد، اما شواهد بسیاری نشان می‌دهند افزایش مصرف آب در حد مطلوب، یعنی 2 لیتر در روز، می‌تواند خطر بروز اختلال در عملکرد کلیه را کاهش دهد. خیلی مهم است که بدانید سطح مصرف مایعات برای هر فرد به عوامل مختلفی از جمله جنسیت، وضعیت ورزش کردن، آب‌وهوا، بیماری‌های مختلف، بارداری و احتمال شیردهی به نوزاد بستگی دارد. از طرف دیگر، افرادی که سنگ کلیه دارند، باید بین 2 تا 3 لیتر آب در روز بنوشند تا خطر شکل‌گیری سنگ‌های کلیه جدید را کمتر کند. افرادی که یک کلیه دارند، لازم نیست نسبت به بیماران کلیوی دیگر، مایعات بیشتری بنوشند. با این حال، هنوز باید آب بدن را به‌طور مداوم تامین کنند.

5-سیگار نکشید و از مصرف داروهای خودسرانه خودداری کنید

سیگار کشیدن، جریان خون کلیه‌ها را کُند و از حالت طبیعی خارج می‌‌کند. وقتی خون کمتری به کلیه‌ها برسد، توانایی کلیه‌ها برای عملکرد درست و عادی دچار اختلال می‌شود. به‌علاوه، سیگار کشیدن، خطر ابتلا به سرطان کلیه را تا حدود 50 درصد افزایش می‌دهد.

مصرف مداوم داروهای رایج از جمله داروهای ضدالتهابی غیراستروییدی مثل ایبوپروفن، می‌تواند باعث بروز آسیب‌های کلیوی و بیماری کلیوی شود. البته اگر کلیه‌های افراد عملکرد درستی داشته باشند و افراد از این داروها فقط در موارد اضطراری استفاده کنند، خطری برای کلیه‌ها ایجاد نمی‌شود. با این حال، اگر فرد دچار دردهای مزمن مثل آرتریت یا کمردرد باشد، باید در مورد این موضوع حتما با پزشک مشورت کند تا راه مناسبی برای کنترل درد تجویز شود، بدون اینکه کلیه‌ها در معرض خطر قرار بگیرند.

5 اصل اساسی

    همه اطلاعات ممکن در مورد بیماری کلیوی و خصوصا وضعیت بیماری خودتان را یاد بگیرید. با پزشکتان درباره این موضوع صحبت کنید که بیماری کلیوی روی شخص شما چطور تاثیر می‌گذارد و چه نقاط حساسی از بدنتان را بیشتر در معرض خطر قرار می‌دهد.

    اطلاعات لازم در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید از جمله دوز مصرفی آنها، نام‌هایشان و هدف از مصرف هر کدام را یاد بگیرید. در برخی موارد، بعضی داروها مثل داروهای فشارخون می‌توانند پیشرفت بیماری کلیوی را کُند کنند بنابراین با پزشک خود در مورد این موضوع صحبت کنید.

    رژیم غذایی سرشار از پروتئین می‌تواند باعث فعالیت بیش از حد کلیه‌ها شود، بنابراین اگر فقط یک کلیه دارید، بیشتر مستعد ابتلا به بیماری پروتئینوری هستید. پروتئینوری همان پروتئین بیش از حد در اوره شماست که در نتیجه نشت پروتئین از خون ایجاد می‌شود. پروتئینوری می‌تواند باعث احتباس سدیم و آب شود و عوارض ناخوشایندی داشته باشد.

    براساس توصیه متخصصان تغذیه، مصرف پروتئین باید 10 تا 35 درصد کالری‌های روزانه افراد را تشکیل دهد. با این حال، بهتر است با پزشک یا متخصص تغذیه در این باره مشورت کنید. پروتئین مصرفی خصوصا برای افرادی که یک کلیه دارند، باید از منابع بدون چربی مثل لوبیا، مرغ بدون پوست، سفیده تخم‌مرغ و لبنیات کم‌چرب تامین شود.

    انتخاب کربوهیدرات‌ها و چربی‌های سالم نیز نقش مهمی در تغذیه افراد یک‌ کلیه‌ای دارد. کربوهیدرات‌ها باید 45 تا 65 درصد کالری‌های روزانه را تشکیل دهند اما انتخاب نوع مناسب آنها مهم است. منابع مناسب کربوهیدرات‌ها مثل انواع سبزیجات، میوه‌ها و غلات سبوس‌دار برای این بیماران، انتخاب‌های مناسبی هستند. مصرف چربی هم باید بین 20 تا 35 درصد کالری‌های روزانه را تشکیل دهد و انتخاب منابع چربی‌های سالم مثل ماهی، انواع مغزهای خام، دانه‌ها، آووکادو و روغن‌های گیاهی مثل روغن زیتون و روغن کانولا به تغذیه سالم این افراد کمک می‌کند.