چگونه سلول هایمان را پس انداز کنیم؟

یکی از جدیدترین نمونه های موفق در این زمینه درمان کودک 5 ساله مبتلا به سرطان مغز استخوان به کمک سلولهای بنیادی ذخیره شده در بانک خون بندناف رویان بود.

سلول‌های بنیادی از چه طریق موفق به درمان بیماری‌های صعب العلاج نظیر سرطان می‌شوند و ذخیره سازی بند ناف کودک هنگام تولد به چه صورت در مواقع لزوم به کمک افراد می‌آید؟ آگاهی از پاسخ این پرسش‌ها کمک بسیاری به نهادینه شدن این فرهنگ«ذخیره سازی بند ناف» کرده ودر نهایت عاملی برای کاهش آمار مرگ ومیرافراد در جامعه کنونی ما است.

کارکردهای شگرف سلول‌های بنیادین

دکتر سید محسن رضوی عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در این خصوص گفت: بعد از تشکیل نطفه سلول واحدی تشکیل می‌شود بنام تخم که از خود سلول‌های بنیادی محدودیت پذیرفته‌ای را صادر می‌کند. بطور مثال یکی از این سلول‌ها برای ساخت سلولهای خونی ودیگرسلول ها،مامور ساختن قلب وهمینطور دستگاه تنفسی وسایر قسمتها می‌شوند.هر کدام از این سلول ها بر اساس شکل سلول بنیادی مامور ساخت وتجهیز عضوی در بدن موجود زنده است.بعد از اینکه جنین تکثیر پیدا کرد وبه 9 ماه واندی رسید تعدادی از این سلول بنیادی را در داخل بند ناف به جای می‌گذارد مانند یک ساختمانی که ساخته می‌شود ودر پایان کار در داخل زیرزمین آن مقداری شیشه،آجر ویا سرامیک باقی می‌ماند در داخل بند ناف هم سلول های بنیادی به جای می‌مانند وکاملا مرتبط هستند با اعضای ساخته شده بدن همان فرد.

ذخیره سازی بند ناف جنین برای روز مبادا

وی افزود: زمانی‌ که جنین به دنیا آمد اگر بند ناف را ذخیره سازی کنند سلول‌های موجود در داخل طناب بند ناف قابل نگهداری هستند ومی‌توان از آن‌‎ها برای همان فرد وافرادی که از نظر ساختار خونی با سلول‌های اجدادی ذخیره شده در بند ناف شباهت دارند استفاده کرد.بطور مثال برای فردی که بند ناف او ذخیره شده است و در واقع سلول‌های بنیادی مختلف او انباشته شده است زمانیکه  در آینده دچار سرطان شود با از بین  رفتن کلیه سلول‌های سرطانی و درست در زمانیکه نیازمند به یک سلول نوپویش که قدرت بازساخت شبه خودش را دارد با مراجعه به بانک بند ناف، بند ناف فرد را گرفته و سلول های بنیادین را جدا کرده و به او تزریق می‌کنند؛این کار مدتی است در ایران هم نهادینه شده است وهر فردی که در هنگام تولد بند ناف ذخیره داشته باشد اگر در آینده تا حدود وزن 35 تا 40د کیلوگرم باشد وبه سلول بنیادی نیاز پیدا کند از آن استفاده خواهد کرد.

دورنمای روشن استفاده از سلول‌های بنیادین

این فوق تخصص بیماری‌های خون وسرطان در رابطه با دورنمای استفاده از سلول‌های بنیادین اظهار داشت:آنچه در افق آینده سلول‌های بنیادین وجود دارد که قطعا  در سی سال آینده اجرایی خواهد شد،این است که سلول‌های ساخت ریه،چشم وقلب و..در داخل این سلول‌ها به صورت بالقوه وجود دارند وبه طور نمونه اگر انسانی در سی سال آینده چشم خود را از دست بدهد دانشمندان قادر خواهند بود سلول‌بنیادی خاصی را جدا کنند که با همان ساختاردوران جنینی قادر به ساخت چشم باشد واین سلول را در آزمایشگاه به صورتی پرورش بدهند که چشم را با همان مختصات مورد نیاز طراحی کرده  تا برای فرد قابل استفاده شود البته این امر امروزه بیشتر جنبه یک آرزو داشته  وامیدوار هستیم محقق شود. آنچه در عمل در کشور ما انجام شده این است که امروزه از متولدین دهه اخیر بند ناف ذخیره شده است واگر این کودکان یا کسانی در حدود همین وزن یعنی 35 تا 40 کیلو نیازمند سلول بنیادی باشند واین موجودی بند ناف با آن ها همخوانی داشته باشد می‌توان این سلول بنیادی را به آن‌ها اهدا کرد وانتظار داشت که این سلول‌ها تبدیل به جهاز خون ساز شوند.

وقتی سلول بنیادی بیماری را خاموش می‌کند

دکتر رضوی در ادامه افزود:این همان پیوند مغز واستخوان است که به طور عملی در فردی که دچار سرطان است با از بین بردن مابقی سلول‌های سرطانی ازطریق شیمی درمانی ویا پرتودرمانی ودر واقع عریان کردن او به لحاظ سلول‌های سرطانی  ودرست در زمانیکه نیازمند به سلولی از نو زایش گراست،با اهدای سلول‌های بنیادی یا بصورت خام از بند ناف واگر بند ناف موجود نباشد،از طریق یک دهنده که حتی ممکن است در بانک جهانی باشد بهره گرفت ؛روش این کار به این صورت است که  با تحریک سلول های بنیادی را از مغز استخوان به خون محیطی هدایت کرده وبا جمع آوری این سلول ها آن را به خون فردی که نیازمند است تزریق می‌کنند.اگر خود فرد ذخیره بند ناف در بانک کشور داشته باشد که چه بهتر ودر غیر این صورت هم می‌تواند از ذخیره بند ناف برادر ویا خواهر خود استفاده کند واگر  این ذخیره هم موجود نباشد از بانک جهانی ذخیره بند ناف استفاده خواهد کرد.

با ذخیره بند ناف کودک پشتیبان آینده او باشیم

این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در انتها عنوان کرد:خوشبختانه مدتی است در کشور ما بانک ذخیره بند ناف تشکیل شده است لیکن در حال حاضر تنها در قسمت پیوند مغز واستخوان قابلیت کاربری دارد وانتظار می‌رود برای پیوند اعضای دیگر هم از آن استفاده شود.توصیه وپیشنهاد ما این است که تمام کسانی که فرزندی به دنیا می‌آورند در مشاوره با مراکزی که ذخیره سازی بند ناف را انجام می‌دهند باشند وبند ناف فرزند خود را ذخیره کنند زیرا این کار در آینده به نفع خود فرد ویا خواهر وبرادر او وحتی انسان نیازمند دیگری در یک نقطه دیگر از دنیا است. در واقع این سلول‌ها در بانک ذخیره می‌شوند وبه عنوان پس انداز سلولی برای همیشه پشتیبان فرد خواهند بود.