پرخاشگری از علائم اختلال رفتاری کودک است

مهشید رابطیان افزود: اختلال رفتار مقابله جویانه یکی از شایع ترین عللی است که خانواده ها برای درمان فرزندان خود به مراکز مشاوره و کلینیک ها مراجعه می کنند؛ شیوع اختلال رفتار مقابله جویانه در کودکان حدود ۱۰ درصد است و از سوی دیگر بین پسرها تا حدودی بیشتر از دخترها مشاهده می شود.

وی ادامه داد: اصلی ترین علامت این نوع اختلال هنگامی مشخص می شود که کودک معمولا با منابع قدرت مانند پدر و مادر، اولیای مدرسه  یا هرشخصی که از آن دستور می گیرد، مقابله جویی و در اصل لجبازی می کند.  

رابطیان گفت: کودکان مبتلا به اختلال رفتاری مقابله جویانه معمولا با بزرگ ترهای خود جر و بحث دارند و سربه سر می گذارند،  زود عصبانی می شوند؛ همچنین این کودکان حساس و زودرنج هستند.  پرخاشگری فیزیکی و کلامی دارند و کینه دیگران را به دل گرفته و به دنبال تلافی هستند و در یک نگاه مبتلایان به اختلال رفتار مقابله جویانه مدام به دنبال آزار دیگران هستند.

متخصص روانپزشک کودک و نوجوان افزود: اختلالات رفتاری مقابله جویانه نوع بیماری مستقل است اما اکثر کودکان مبتلا به آن،  احتمال دارد به اختلال عدم توجه بیش فعالی ،  اختلال اضطرابی یا اختلال خلقی هم مبتلا شده باشند.

وی ادامه داد: علت بیشتر مبتلایان به این نوع اختلال می تواند ژنتیکی باشد. همچنین شیوع این اختلال در خانواده هایی که والدین آنها سابقه رفتن به زندان و مصرف مواد دارند یا در خانواده های با سطح اجتماعی و اقتصادی پائین بیشتر است و کودکان در این خانواده ها، بیشتر رفتارهای ضد اجتماعی داشته اند.

رابطیان در پاسخ به این سئوال که آیا می شود از رشد این اختلال جلوگیری کرد،  اظهارداشت: این اختلال قابل پیشگیری است؛ والدین هنگام فرزندآوری ابتدا باید به مرحله ای از رشد والد شدن برسند، بعد در دورانی که کودک در سنین صفر تا دوسالگی است ارتباط موثری با فرزند خود داشته باشند به طوریکه کودک به پدر و مادر دلبستگی پیدا کند.  در این زمان است که درصد ابتلا به اختلال اضطرابی و رفتارهای مقابله جویانه در بین این نوع خانواده ها به شدت کاهش پیدا خواهد کرد.

رابطیان افزود: چنانچه پدر و مادری درگیر مصرف مواد مخدر هستند بهتر است در زمان فرزندآوری،  مادر سیگار کشیدن  و پدر هم مصرف مواد خود را قطع کند، دراین صورت خطر ابتلای فرزند این خانواده به اختلال رفتار مقابله جویانه کاهش خواهد یافت.

درمان اختلال رفتار مقابله جویانه

عضو انجمن علمی روانپزشکان با بیان اینکه برای درمان رفتار مقابله جویانه، روش های دارویی و غیر دارویی وجود دارد، افزود: درمان این نوع اختلالات بیشتر غیر دارویی و به طریق آموزش به والدین است که چگونه با این دسته بچه ها رفتار کنند. بیاموزند که چگونه برای رفتار کودک مبتلا به بیماری، قانون بگذارند و بر رفتار بچه ها نظارت داشته باشند و برای اعمال و رفتار بچه ها چنانچه تنبیهی درنظر می گیرند غیر از تنبیه فیزیکی، چه رفتاری باید داشته باشند.

رابطیان گفت: درمان دارویی نیز برای مبتلایان به این نوع اختلالات وجود دارد که برای نوع شدید اختلال است یعنی اگر کودکی  اطرافیان را مورد ضرب و شتم قرار می دهد یا فرزند به گونه ای رفتار می کند که اطرافیان و پدر و مادر این کودک را تنبیه می کنند، آنگاه مصرف دارو برای کودک یا خود والدین الزامی خواهد بود.   

وی اضافه کرد: چنانچه پدر و مادری می دانند که در دوران کودکی خود به این اختلال مبتلا بوده اند برای اینکه فرزند تازه به دنیا آمده آنان به این اختلال مبتلا نشود، نیاز است که برای جلوگیری انتقال این اختلال یا تشدید آن در رفتار کودک، ضمن مراجعه به کلینیک های رفتار درمانی، آموزش های لازم اصول فرزند پروری را فراگیرند، محیط خانه را برای کودک امن کنند، قاطع باشند و در زمینه حل مساله، کسب مهارت های ارتباطی با فرزند، قانون گزاری در خانه و اجرای آن و پاداش دادن یا تنبیه کودک با توجه به پیامدهای رفتار آن، آموزش ببینند.

این متخصص روانپزشک از والدینی که احساس می کنند در دوران کودکی چنین رفتارهایی داشته اند،  خواست تا پیش از فرزند آوری و برای پیشگیری از ابتلای فرزند خود به اختلال مقابله جویانه و لجبازی به مراکز مشاوره مراجعه کنند تا بیاموزند کودک را چگونه تربیت کنند که در ادامه روند رشد، فرزند گرفتار این نوع اختلال نشود.

رابطیان گفت: الگوی کودکان در وهله نخست پدر و مادر هستند، چنانچه رفتار والدین در برخورد با این فرزندان صحیح و اصولی باشد و مراحل درمان به درستی انجام پذیرد به احتمال زیاد،   مبتلایان به این نوع اختلال درمان خواهند شد.  مدت درمان این نوع بیماری به غیر از درمان دارویی، طولانی مدت خواهد بود و احتمال دارد حتی تا 2 سال هم ادامه یابد.