چند راهکار برای غلبه بر «خشکی چشم»

خشکی چشم یک بیماری چندعاملی است که با از بین رفتن تعادل فیلم اشکی، یعنی همان لایه نازکی از مایع که روی سطح سیستم چشمی را می‌پوشاند، همراه با علائـم چشمی مشخص می‌گردد. بی‌ثباتی و افزایش املاح فیلم اشکی، التهـاب و آسیب سـطح چشـم و ناهنجاری‌های حسی- عصبی از عوامل مؤثر در ایجاد بیماری خشکی چشم یا به‌اختصار DED هستند. همچنین اختلال در عملکرد غدد میبومین چشم، یعنی همان غده‌هایی که بخش چربی مایع اشک را تولید می‌کنند، به تولید خشکی چشم دامن می‌زند.

بنا بر توضیحات متخصصان، بیماری خشکی چشم، یـک اخـتلال بـالینی اسـت کـه نسبت به آن چه قبلاً تصور می‌شد، شیوع بالاتری دارد. بیماران مبتلا ممکن است علائم اختصاصی مربوط به خشکی چشم را بـروز داده و یا فاقد علامت باشند. در حقیقت، گاهی ارتباط ضعیف بین علائم بیمار و یافته‌های بالینی منجـر بـه سردرگمی پزشـکان، ناامیدی بیمار و عدم تشخیص بیماری می‌شود. ایـن بیمـاری اغلـب تحـت درمان قرار نمی‌گیرد و نادیده گرفته می‌شود. بیماران مبتلابه خشکی چشـم ممکـن اسـت دارای علائمی مانند درد چشم، ناراحتی و اخـتلالات بینـایی باشـند کـه هنگـام مطالعه، رانندگی و کـار اخـتلال ا یجـاد می‌کند.

در رابطه با این مشکل چشمی، گروهی از پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی مطالعه‌ای را منتشر کرده‌اند که در آن به پیشرفت‌های اخیر جهانی در تشخیص و درمان خشکی چشم پرداخته شده است.

بر اساس اطلاعات ارائه‌شده در این مطالعه، تشخیص بالینی بیماری خشکی چشم با گرفتن شـرح حـال دقیـق از بروز علائم چشمی جدید، سابقه بیماری‌های قبلی چشمی، بررسی داروهای مصرفی و عوامل خطر آغاز می‌شود.

در این راستا، شناسایی عوامـل تسریع‌کننده، ماننـد مطالعـه طولانی‌مدت، میزان اسـتفاده از دستگاه‌های دیجیتال نظیر تلفن همراه و همچنین دارا بودن سـابقه زنـدگی در محیط‌های بـا تبخیر زیاد کمک‌کننده است.

کیانا حسن‌پور، چشم‌پزشک و استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و همکارانش در این خصوص می‌گویند: «تست‌های تشخیصی مبتنی بر شواهد ممکـن اسـت تشخیص بیماری خشکی چشم و نظارت بر سیر پیشرفت بیماری را تسهیل کرده و پاسخ به مداخلات درمانی را مستند کنند. این آزمایش‌ها باید قبل از معاینه بیماران توسط پزشـک، به‌وسیله کارشناسـان انجام شوند و در صورت نیاز، پرونده بالینی شامل سوابق پزشکی و/یا پرسشنامه خشکی چشم تکمیل گردد».

آن‌ها در خصوص درمان‌های پایه این بیماری می‌گویند: «در ابتدا موارد زیر به بیمار آمـوزش داده می‌شود: ۱) عوامـل خطر موجود در سبک زندگی، محیط زندگی و شغلی که منجر بـه ایجاد یک استرس تبخیری در سطح چشم می‌شوند را شناسـایی نموده و حذف کنند، ۲) توصیه‌های غـذایی مبنـی بـر اسـتفاده از اثـرات ضـدالتهابی امگـا سه، بـرای ایجـاد تعـادل در چشم را رعایت نمایند، ۳) داروهای موضعی و سیستمیک که منجر به عدم تعادل سطح چشم از طریق کمبود اشک و یا سمیت مواد نگهدارنده می‌شوند را کنترل کنند و ۴) بر بهداشت پلک‌ها و استفاده از مواد لوبریکاسیون به‌عنوان اجـزای پایه‌ای درمان خشکی چشم تاکید داشته باشند».

در این مطالعه، همچنین به درمان‌های تخصصی این بیماری به شرح زیر اشاره شده است:

- استفاده از اشک‌های لوبریکان (لیزکننده)

- درمان با آنتی‌بیوتیک

- درمان‌های انسدادی و بستن پانکتوم ها

- درمان مشکلات غدد میبومین

- درمان موسوم به «ترموپالسیشن»

- درمان با نور پالس شدید

- میکروبلفارو اکسفولیاسیون

- استفاده از مکمل‌های غذایی

- استفاده از محصولات بیولوژیک

مجریان این تحقیق تاکید کرده‌اند که افزایش مستمر خشکی چشم در مردم و به دنبال آن، به وجود آمدن رویکردهای درمانی هدفمند، موجب ارتقا و بهبود تجربه بیماران در درمان خشکی چشم و اعتماد به درمان کنندگان در کارایی درمـان می‌شود.

قابل ذکر است این اطلاعات پژوهشی در قالب یک مقاله علمی در «فصل‌نامه چشم‌پزشکی بینا» متعلق به بانک چشم جمهوری اسلامی ایران منتشر شده‌اند.