نشانه‌های ناباروری در مردان

به نقل از هلثی مِیل و دکتر محمدرضا نوروزی، متخصص اورولوژی، در آقایان بسیاری از بیماری‌ها می‌تواند باعث ناباروری شود. اولین آن‌ها اختلال توانایی جنسی است. شرط لازم برای باروری طبیعی، رابطه جنسی منظم است.

موضوعی که شاید ذهن خیلی از زوج‌های جوان را درگیر می‌کند، ولی به دلیل شرم و حیا از پرس‌وجو درباره آن دوری می‌کنند، «ناباروری» و راه‌های درمان آن است.

ناباروری در مردان چیست؟

اگر زوجی پس از یک سال رابطه جنسی مکرر و محافظت نشده موفق به بارداری نشده باشند، نابارور محسوب می شوند.

ناباروری در مردان چقدر شایع است؟

تخمین زده می شود که ناباروری 8 تا 9 درصد از مردان و حدود 15 درصد از زوج ها در استرالیا را تحت تأثیر قرار دهد.

به طور کلی پذیرفته شده است که برای آن دسته از زوج هایی که نابارور هستند:

• در حدود 1 مورد از 5 مورد، ناباروری مردان به تنهایی علت است

• در حدود 1 مورد از 3 مورد، ناباروری زنان علت است

• در برخی موارد، هر دو عامل مرد و زن دخیل هستند.

حدود نیمی از زوج هایی که پس از 12 ماه تلاش موفق به بارداری نمی شوند، به طور طبیعی در سال بعد موفق به بارداری می شوند و حدود 1 از 7 زوج در سال، بعد از 4 ماه باردار می شوند .

علل ناباروری مردان

ناباروری مردان معمولاً ناشی از مشکلات اسپرم زایی است. می تواند به دلیل مشکلات هورمونی، عملکرد ضعیف بیضه ها یا انسداد در دستگاه ادراری تناسلی مردان باشد.

تولید اسپرم در بیضه ها با موارد زیر کاهش می یابد:

• شرایط ژنتیکی مانند سندرم کلاین فلتر

• واریکوسل

• التهاب یا آسیب بیضه

• بیماری شدید

• بیضه های نزول نکرده

• عملکرد غیر طبیعی هورمونی به دلیل ژنتیک، عفونت، تومور سرطانی یا غیر سرطانی یا در نتیجه جراحی

• تستوسترون درمانی

• سوء مصرف استروئید آنابولیک

• مصرف مواد مخدر

• چاقی

• برخی داروها

عملکرد اسپرم را با موارد زیر مختل می شود:

• عوامل ژنتیکی

• سن

• عفونت یا التهاب در دستگاه ادراری تناسلی که می تواند توسط باکتری های مقاربتی مانند کلامیدیا یا سایر میکروب ها ایجاد شود.

• ناهنجاری هایی که منجر به عدم رشد برخی از قسمت های دستگاه تناسلی مردان می شود ، مانند مردانی که به طور مادرزادی دو طرفه مجرای دفران ندارند، می توانند از انتقال اسپرم جلوگیری کنند. سایر مردان ممکن است به دلیل زخم یا آسیب تصادفی در حین جراحی یا به دلایل نامشخص در سیستم تولید مثل خود دچار انسداد شوند.

مشکلات انزال و اختلال نعوظ می تواند از دلایل دیگر ناباروری در مردان باشد.

عوامل دیگری در سبک زندگی مانند مصرف الکل و دخانیات می تواند این موضوع را تشدیدکند، همچنین شرکت در ورزش های شدید یا فعالیت هایی که ممکن است بیضه های شما را در معرض دمای بالا قرار دهد (مانند سونا).

تشخیص ناباروری مردان

برای تعیین علت ناباروری، پزشک معمولاً آزمایش مایع منی یا آزمایش خون را برای اندازه گیری سطح هورمون ها، بررسی عفونت

، بررسی ساختار بیضه ها و سایر محتویات کیسه بیضه با انجام سونوگرافی و در برخی موارد بیوپسی بیضه را برای شما تجویز می کند.

درمان ناباروری مردان

نحوه درمان ناباروری مردان به علت آن بستگی دارد.

• اگر ناباروری شما ناشی از برخی جنبه های سبک زندگی شما باشد، پزشک می تواند از شما برای تغییر رفتارتان حمایت کند.

• در بعضی موارد درمان هورمونی یا سایر داروها برای درمان ناباروری شما توسط پزشک تجویز می شود.

• برای ترمیم واریکوسل یا انسدادهای دستگاه ادراری تناسلی، عمل جراحی انجام داد.

• اگر درمان ناباروری شما ناموفق باشد، فناوری های کمک باروری (ART) ممکن است به شما و همسرتان کمک کند تا فرزند دارشوید.

اثرات ناباروری مردان بر سلامتی

ناباروری مردان با سرطان بیضه با بیماری های مزمن مختلف ، از جمله دیابت ، بیماری قلبی و افسردگی ، ارتباط دارد . خطر مرگ در مردان نابارور نیز بیشتر از مردان بارور است . این ارتباط ها به این معنا نیست که هر مرد ناباروری به بیماری مبتلا می شود یا زود می میرد، بلکه یادآوری است که باید مراقب خود باشید و اگر در مورد سلامتی خود نگرانی دارید به پزشک مراجعه کنید.

اگر شما و همسرتان یک سال یا بیشتر برای باردار شدن تلاش کرده‌اید اما موفق نشده‌اید، هر دو باید به پزشک مراجعه کنید. این امکان وجود دارد که شما هنوز به طور طبیعی باردار شوید، اما بهتر است هرچه زودتر برای بررسی قدرت باروری خود، اقدام نمایید. باروری مردان و زنان هر دو با افزایش سن کاهش می یابد.

برخی از درمانگران مشکلات باروری بیشتر بر زنان تمرکز می کنند تا زوجین، اما بهتر است باروری هر دو طرف از ابتدا مورد بررسی قرار گیرد.

آیا ناباروری در دنیا ریشه‌کن شده؟

بسیار بر این عقیده‌اند چیزی به اسم زوج نابارور در دنیا وجود ندارد، همه افرادی که باروری طبیعی نداشته‌اند می‌توانند به نوعی برای کارهای درمانی مراجعه کنند.

آیا همه کسانی که برای درمان مراجعه می‌کنند بچه‌دار می‌شوند؟

نمی‌شود این را با قاطعیت اعلام کرد که همه آن‌ها بچه‌دار می‌شوند ولی این را می‌توان با قاطعیت گفت که همه آن‌ها می‌توانند برای درمان، مراجعه کنند.

آیا این موضوع واقعیت دارد که کارگران شاغل در کارخانه‌های شیشه و فولاد یا بچه‌دار نمی‌شود یا فرزندشان دختر است؟

در واقع ثابت شده حرارت‌های بالا می‌تواند باعث مختل‌شدن فرایند تولید اسپرم شود. در رابطه با جنسیت‌ هم در واقع کروموزم «Y» که عامل پسرشدن است خیلی ضعیف‌تر است و در مقابل استرس‌ و عوامل آسیب‌رسان به بیضه بسیار زود آسیب می‌بیند. حتی در میان جراحان که استرس زیادی دارند، دیده شده فرزندان دختر بیشتر است. یعنی استرس کار بر این کروموزوم‌ها تاثیر گذاشته است. یعنی در مشاغل و موقعیت‌های پراسترس، کروموزم‌های «X» بیشتر امکان باروری می‌یابند و احتمال دختردار شدن فرد بیشتر است.

شایع‌ترین علت در ناباروری مردان

شایع‌ترین بیماری قابل درمان در ناباروری آقایان «واریکوسل» است. این بیماری عبارت است از واریس عروق بیضه، مانند پیرمردان و پیرزنان دچار واریس عروق پا می‌شوند و پاهای‌شان ورم می‌کند و خون به خوبی در عروق پای‌شان حرکت نمی‌کند. در پسران جوان هم ممکن است این اتفاق برای بیضه‌ها پیش بیاید و نتواند خون را به خوبی تخلیه کند، این ماندن طولانی‌مدت خون در بیضه‌ها باعث می‌شود درجه حرارت بالا برود و اختلالات هورمونی به همراه داشته باشد. این عوارض باعث می‌شود اسپرم‌سازی خوب انجام نشود. این اختلال در اسپرم‌سازی، فرد را مستعد ناباروری می‌کند.

گاهی دیده می‌شود که اصلا نطفه‌ای شکل نمی‌گیرد، به همین دلیل مجبور هستیم از بافت بیضه نمونه‌برداری انجام بدهیم که آیا اسپرم در داخل بیضه وجود دارد یا نه؟ اگردرنمونه‌برداری از مردی اسپرم پیدا کنیم حتی اگر کم یا ضعیف هم باشد، خوشحال می‌شویم چون راه‌های درمان زیادی وجود دارد تا این مشکل برطرف شود ولی اگر در نمونه‌برداری از بیضه هم، اسپرم دیده نشد، یعنی این‌که این آقا توان باروری ندارد یعنی خودش نمی‌تواند عامل بارداری همسرش باشد.

وقتی مادر واقعی با مادر قانونی فرق دارد

از سال 1978 پیشرفت چشم‌گیری در درمان ناباروری پیدا شده است. امسال هم کسی که این طرح درمانی را ارائه داد برنده جایزه نوبل پزشکی شد، مفهوم این روش‌ها این بود که بتوانند خارج از محیط بدن هم بتوانند سلول‌های جنسی زن و مرد را به هم برسانند تا نطفه تشکیل شود. این گروه موفق شدند با تحریک تخمک‌گذاری در خانم‌ها، تعدادی زیادی تخمک‌ آزاد کنند. به صورت طبیعی در هر ماه یک تخمک‌ در بدن زن آزاد می‌شود و اگر بتوانیم با دارو آن را چند برابر کنیم، شانس باروری را بیشتر می‌کنیم.

درنهایت موفق شدند تخمک‌ها را بیرون بیاورند و بیرون از بدن با اسپرم ترکیب کنند. این ترکیب، جنین را به وجود آورد. بعدها این امکان را پیدا کردند که جنین را دوباره به داخل بدن زن منتقل می‌کنند. این روش امروزه به عنوان IVF یا لقاح خارج رحمی شناخته می‌شود.

این توانایی، ما را قادر ساخت آقایانی با تعداد اسپرم‌های کم یا حتی خانم‌هایی که لوله‌های انتقال‌دهنده تخمک آن‌ها مشکل دارد، بتوانند بچه‌دار شوند. این روشی است که در آن، افرادی که به روش‌ها دیگر قادر به بچه‌دار شدن نبودند، بتوانند صاحب بچه شوند، این روش‌ها مسائل حقوقی و اخلاقی جدیدی به همراه دارد. خانم‌ها قبلا به علت ناباروری مردان می‌توانستند طلاق بگیرند. اما الان این سوال پیش می‌آید:

آیا مردی که با اعمال جراحی مثل IVF یا لقاح خارج رحمی می‌تواند بچه‌دار شود هم شامل قانون اجازه طلاق از همسرش به دلیل بچه دار نشدن او می‌شود یا نه؟

دادگاه از ما سوال می‌کند آیا این فرد قابلیت باروری دارد یا نه و ما پاسخ می‌دهیم به صورت طبیعی، توانایی بارورسازی ندارد ولی با اعمال جراحی امکان باروری برای او وجود دارد، فقط باید خرج کند، همت کند و همسرش را راضی کند تا این کار را انجام دهد.

اگر خانمی تخمک نداشت آیا امکان اهدا تخمک از فرد دیگری وجود دارد؟ آیا می‌شود مانند افرادی که کلیه اهدا می‌کنند تخمک هم اهدا کرد؟

اهدا تخمک، در بسیاری از نقاط جهان امکان‌پذیر است. برای مثال خانمی که دچار یائسگی زودرس شده یا اصلا تخمک ندارد می‌تواند از تخمک اهدایی استفاده کند. اینجاست که مادر « بیولوژیک» و مادر «قانونی» متفاوت می‌شوند،‌ یعنی یک نفر نسخه ژنتیک و تخمک‌ها را می‌دهد و یک نفر دیگر مادر قانونی این کودک حساب می‌شود یا صاحب رحم، این مادر است و جالب است در شرع و قانون ما بسیاری از این مواد پیش‌بینی شده است، به‌خصوص در شرع.

آیا اهدای جنین امکان‌پذیر است؟

اگر مردی اسپرم نداشت و مایل هم نبود از اسپرم اهدایی استفاده کند، می‌تواند از جنین فرد دیگری استفاد کند.

در قدیم سنت براین بودکه اگر مردی صاحب فرزند نمی‌شد، برادر او فرزندی به دنیا می‌آورد و از همان بدو تولد، این نوزاد را به برادر بدون فرزند می‌داد تا پرورش دهد. این کار اکنون امکان‌پذیر شده با اهدا جنین، یعنی از زمان تشکیل جنین آن را اهدا می‌کنند. جنین در محیط آزمایشگاهی تشکیل و به بدن خانم منتقل می‌شود.

آیا رژیم غذایی خاصی وجود دارد که بر باروری تاثیر داشته باشد؟

دیده شده بعضی از موادغذایی که رادیکال‌های‌ آزاد تولید می‌کنند بر باروری اثر منفی دارند و برعکس مواد غذایی که جلوی رادیکال‌های آزاد را می‌گیرند بر باروری اثر مثبت دارند. مثلا ویتامین E و C اثرات مثبتی بر اسپرم‌سازی دارند، آن هم به دلیل کنترل رادیکال‌های آزاد.

آیا استفاده مداوم از لوازم پیشگیری‌ یا عمل وازکتومی بر توان جنسیتی تاثیر منفی دارد؟

از نظر جسمی خیر، ولی از نظر روحی چرا. افرادی که عمل وازکتومی انجام داده‌اند تصور می‌کنند توان جنسی‌شان کم شده است در حالی‌که این‌طور نیست! افرادی که از لوازم پیشگیری استفاده می‌کنند هم همین‌طور.

آیا رژیم‌ غذایی ویژه‌ای برای تعیین جنسیت وجود دارد؟

ایجاد جنین دختر یا پسر، به کروموزوم X یا Y وابسته است. برررسی‌ها نشان داده در محیط‌های خاصی کروموزوم X بیشتر از بین می‌رود و در محیط‌های دیگری، کروموزوم‌های Y بیشتر از بین می‌رود. محیط اسیدی و استرس کروموزوم‌های Y را از بین می‌برد چون ضعیف‌تر هستند. به همین دلیل بعضی موادغذایی را برای ایجاد محیط قلیایی یا اسیدی توصیه می‌کنند، ولی هیچ‌کدام از این روش‌ها، روش‌های صددرصدی نیستند. در این مورد تجربه علمی مشخصی وجود ندارد و بیشترین عاملی که در تعیین جنسیت جنین نقش دارد، میزان کروموزوم‌های X و Y هنگام لقاح خارج از رحم و بیرون از محیط بدن است.