عامل تشکیل زخم های معده چیست؟

حسین خدمت فوق تخصص بیماری‌های گوارشی و کبد با حضور در برنامه ضربان شبکه سلامت سیما در خصوص زخم معده به گفت و گو پرداخت.

او  با بیان این که شیوع زخم معده در جهان کاهش پیدا کرده است، گفت:آمار گویای این است که از هر هزار نفر یک نفر مبتلا به زخم معده می‌شود.اثنی عشر بعد از معده و ابتدای روده باریک قرار دارد. حدود ۲۵ سانتی متر طول دارد که ۵ سانتی متر اول آن بولب اثنی عشر نام دارد که محل اصلی ایجاد زخم‌های اثنی عشر است، شروع زخم‌های اثنی عشر سه برابر زخم‌های معده است.

این کارشناس برنامه در پاسخ به این سوال که عامل تشکیل زخم‌های معده چیست گفت: بر هم خوردن تعادل بین سیستم‌های دفاعی و سیستم‌های تهاجمی معده، باعث به وجود آمدن زخم معده می شود، جنس بافت معده از مخاط است که از چربی و پروتئین تشکیل شده است، اگر خارج از بدن اسید معده را بر روی گوشت بریزیم گوشت منهدم می‌شود، اما در داخل بدن این گونه نیست، علت آن هم وجود سیستم‌های دفاعی در بدن است از جمله سیستم‌های دفاعی معده موکوس معده (که مانند یک لایه محافظ بر روی معده قرار دارد) و همچنین سیستم‌های ضد اسید معده هستند که مدام ترشح می‌شوند و از بافت معده محافظت می‌کنند.

خدمت افزود: هرچه سبک زندگی و تغذیه سالمتر و همچنین شرایط اجتماعی و روحیه بهتری داشته باشیم، سیستم دفاعی قوی تری خواهیم داشت، هر وقت سیستم دفاعی ضعیف شود، امکان بروز زخم معده هم وجود دارد.

وی افزود: مواد غذایی فیبردار، مانند: سبزی و میوه از بروز زخم‌هایی دستگاه گوارش جلوگیری می‌کنند، بر عکس نوشابه‌های گازدار و غذا‌های فرآوری شده مانند: قهوه و ترشیجات و...، کمک به ایجاد زخم معده می‌کنند، زیرا جنبه تهاجمی که همان اسید است را افزایش می دهند.

عضو هیئت علمی دانشگاه افزود: مری (رابط بین حلق و معده) از ۲۵ لایه پوششی تشکیل شده است، هنگام رفلاکس (برگشت محتویات معده به مری) این عضو دچار ورم می شود، اما معده با وجود تنها یک لایه پوششی، دچار زخم نمی‌شود که علت آن، سیستم‌های دفاعی شرح داده شده، است. سیستم دفاعی در مقابل تهاجم اسید بسیار قوی است و به طور کامل سیستم پوششی معده را حمایت می کند.

این کارشناس برنامه در پاسخ به این سوال که عوامل ایجاد کننده زخم‌های معده کدامند گفت: استرس، هلیکوباکتر پیلوری، سیگار، الکل و مسکن ها، سیستم دفاعی دستگاه گوارش را تضعیف می‌کنند و از عوامل ایجاد کننده زخم‌های معده به شمار می آیند. میزان زخم معده در مصرف کنندگان الکل، چهار برابر و در مصرف کنندگان سیگار دو برابر افراد عادی است.

وی در پاسخ به این سوال، که میکروب هلیکوباکتر پیلوری چه میزان شیوع دارد گفت: متاسفانه شیوع این میکروب در بین افراد، بین ۵۰ الی ۷۰ درصد است، این میکروب معمولاً در کودکی وارد بدن شده است و با توجه به سطح بهداشت امروز جامعه، ابتلاء جدید به میکرو به هلیکوباکتر پیلوری نخواهیم داشت.

این استاد دانشگاه افزود: ۸۰ الی ۹۰ درصد کسانی که عفونت هلیکوباکترپیلوری دارند، بعد از درمان تشدید علائم پیدا می‌کنند و یا هیچ گونه بهبودی حاصل نمی‌شود.

وی یادآوری کرد: درمان صددرصد لازم است، زیرا در صورت عدم درمان این میکروب، در طی سال‌های آینده فرد دچار زخم معده و یا حتی سرطان معده میشود. امروزه به اثبات رسیده است که هلیکوباکتر پیلوری عامل ایجاد کننده بسیاری از سرطان‌های معده است، بنابر این درمان هلیکوباکتر کاملآ ضروری است.

خدمت متذکر شد: اکثر زخم‌های معده هیچ علائمی ندارند و اگر با علامتی همراه باشند، معمولا غیر اختصاصی است. زخم‌ها در درصدی از موارد خونریزی می‌کنند که معمولاً بسیار شدید است و نیاز به مداخله جدی درمانی دارد. سوراخ شدن جدار معده از دیگر علائم خطر است که با درد وحشتناکی همراه است و شکم بسیار سفت میشود در این هنگام جراحی فوری و اورژانسی نیاز است. یکی از عوارض زخم معده به خصوص زخم اثنی عشر، تنگی هاست (انسداد خروجی معده) که به کرات در زخم‌ها اتفاق می‌افتد و تنها با جراحی درمان می شود.

این کارشناس برنامه یادآور شد: هلیکوباکتر پیلوری و مسکن‌ها شایع‌ترین دلایل ایجاد کننده زخم‌ها هستند، با ریشه کن کردن میکروب هلیکوباکتر، هم عفونت مجدد عود نمی‌کند و هم زخم ناشی از هلیکوباکتر ایجاد نمی‌گردد. در مورد افرادی که مجبور به استفاده از مسکن‌ها هستند، با تجویز دارو‌های پیشگیری از زخم (ضد اسید قوی)
همراه با مسکن، احتمال ایجاد زخم‌ها را کمتر می‌کنیم.

وی همچنین به مصرف کنندگان دارو‌های هفتگی پوکی استخوان توصیه کرد: از نظر ایجاد زخم معده کنترل شوند.