دیسلکسیا (اختلال خواندن یا خوانش پریشی) چیست؟ و علائم و درمان آن
آیا چیزی در مورد دیسلکسیا یا اختلال خواندن شنیده‌اید؟
خوانش پریشی یکی از مشکلات یادگیری بوده که در وهله اول بر روی مهارت‌های خواندن و نوشتن فرد تاثیر منفی می‌گذارد.
این اختلال در هر سنی دیده می‌شود، از کودکان گرفته تا بزرگسالان. البته نباید فراموش کنید که اگر اختلال خوانش پریشی در سنین پایین درمان نشود به نوجوانی و بزرگسالی هم کشیده می‌شود.
ما امروز در این مطلب قصد داریم تا بیشتر در مورد این بیماری، علائم و راه‌کارهای درمانی آن صحبت کنیم. اگر که در این باره کنجکاو هستید پیشنهاد می‌کنیم که این مطلب را از دست ندهید، همراه ما باشید.
دیسلکسیا یا اختلال خوانش پریشی چیست؟
همان طور که در ابتدا هم گفتیم دیسلکسیا(Dyslexia) یک اختلال یادگیری بوده، اختلالی که بر روی مهارت‌های خواندن و نوشتن فرد تاثیر می‌گذارد. اختلالی که باعث می‌شود فرد نتواند به درستی ارتباط بین حروف و صداهای آن‌ها را تشخیص دهد.
اغلب اوقات اکثریت بر این باور هستند که دیسلکسیا یک ناتوانی مغزی بوده و آن را مرتبط با بی استعداد بودن فرد می‌دانند. در حالی که اکثر افراد درگیر این اختلال هوش بالاتری نسبت به بقیه دارند. جالب است بدانید که توماس ادیسون و استفن اسپیلبرگ از جمله افراد مشهوری هستند که هر دو این اختلال را تجربه کرده‌اند.
بیشتر اوقات افرادی که اختلال خواندن دارند، کندتر کلمات و جمله‌ها را میخوانند و در تشخیص آن‌ها کمی مشکل دارند. فراموش نکنید که خوانش پریشی فقط یک اختلال است و به معنی بیماری نیست. اختلالی که مرتبط با نحوه ذخیره‌سازی و پردازش اطلاعات توسط مغز است. از طرفی فرد درگیر دیسلکسیا یا سریع‌تر از حالت طبیعی اطلاعات را پردازش می‌کند یا اغلب کندتر این پردازش را انجام می‌دهد. به همین خاطر در ادا کردن چیزی که می‌بیند مشکل دارد.
انواع مختلف دیسلکسیا
به طور کلی در دنیای پزشکی چیزی به عنوان انواع مختلف خوانش پریشی به صورت رسمی شناخته نمی‌شود. بلکه تنها یک دسته‌بندی از این بیماری وجود دارد. دسته‌بندی که کمک می‌کند افراد با توجه به علائمی که دارند راحت‌تر کمک‌های پزشکی و حمایتی را دریافت کنند:
خوانش پریشی واجی
خوانش پریشی واجی(Phonological dyslexia) نوعی از این اختلال است که در آن فرد در تجزیه کلمات به بخش‌های کوچک‌تر مشکل دارد. تا جایی که نمی‌تواند به راحتی صداها را با این بخش‌های تجزیه‌شده تطبیق دهد.
خوانش پریشی سطحی
خوانش پریشی سطحی(Surface dyslexia) با عنوان خوانش پریشی بصری هم شناخته می‌شود. در این اختلال فرد در دیدن درست جملات و کلماتی که مشاهده می‌کند مشکل داشته و همین موضوع یادگیری و به خاطر سپردن کلمات را سخت‌تر می‌کند.
کسری نامگذاری
کسری نامگذاری(Rapid naming deficit) یکی دیگر از دسته‌بندی‌های این اختلال است. در این گروه افرادی که در نامگذاری حروف یا اعدادی که می‌بینند مشکل دارند قرار می‌گیرند. این افراد می‌توانند رنگ‌ها، اعداد و حروف را به سرعت تلفظ کنند، اما در پیدا کردن شکل صحیح کلمات مشکل دارند.
خوانش پریشی با نقص مضاعف
آخرین دسته‌بندی خوانش پریشی با نقص مضاعف یا همان Double deficit dyslexia نامیده می‌شود. در این گروه افراد در جداسازی صداهایی که برای نامگذاری حروف و اعداد بوده مشکل دارند. در واقع نمی‌توانند صداها را به حروف ربط دهند. این مدل در دنیای پزشکی ترکیبی از مدل واجی و Rapid Naming است.
در کنار این چهار دسته‌بندی 4 مدل دیگر از دیسلکسیا بوده که شامل مدل‌های اولیه، ثانویه، اکتسابی و تکاملی هستند.
- در مدل اولیه فرد اختلال را از خانواده به ارث می‌برد
- در مدل ثانویه جنین مشکلات و نارسایی‌های مغزی را تجربه می‌کند
- در مدل اکتسابی شرایط محیطی در پیدایش بیماری موثر هستند، بخصوص تروما یا ضربات مغزی شدید
- مدل تکاملی ترکیبی از نوع اولیه و ثانویه است که این مدل در نوزادان پسر شایع‌تر بوده و همچنین با بالا رفتن سن علائم آن کمتر می‌شود
علت اختلال خواندن یا خوانش پریشی
به نظر شما علت این اختلال چه چیزی می‌تواند باشد؟
در حال حاضر علت واضح، روشن و قطعی برای اختلال خوانش پریشی وجود ندارد. اما پزشکان بر این باور هستند که این اختلال یک نقص ژنتیکی بوده و می‌تواند در یک خانواده از یک فرد به فرد دیگر دست به دست شود. به این معنی که اگر در خانواده شما افراد نزدیکی مانند پدر و مادرتان تجربه این اختلال را داشته باشند بدون شک شما هم آن را تجربه خواهید کرد.
از طرفی درست مانند بسیاری دیگر از اختلالات یادگیری، دیسلکسیا هم به دلیل وجود مشکلات ناشی بخشی از مغز که وظیفه پردازش زبان و اطلاعات را بر عهده دارد ظهور می‌کند. تصویربرداری‌های مغزی نشان داده افرادی که دیسلکسیا دارند در مقایسه با افرادی که این اختلال را ندارند در مدارهای عصبی مناطقی در لوب‌های گیجگاه و پیشانی که واقع در نیمکره چپ مغز هستند مشکل دارند. درست بخشی از مغز ما که وظیفه درک و بیان زبان را بر عهده دارد.
علائم دیسلکسیا کدام‌اند؟
علائم این اختلال در کودکان و بزرگسالان متفاوت است. اما به طور کلی از رایج‌ترین نشانه‌های آن می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- تلفظ نادرست اسامی
- دیر به حرف آمدن کودکان
- مشکلات یادگیری یک زبان جدید
- عدم توانایی برای درک اصطلاحات
- عدم توانایی برای حل مسائل پیچیده
- مشکلات متعدد در تلفظ کلمات ساده
- مشکلات جدی در شنیدن کلمات جدید
- عدم توانایی برای مرتبط کردن صداها و حروف آن‌ها
- عدم توانایی برای تشخیص حروف مشابه و نزدیک به هم
- بی میلی و عدم نشان دادن علاقه برای خواندن با صدای بلند در جمع
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنید؟
همان طور که گفتیم این اختلال در سنین پایین شروع می‌شود، مخصوصا نزدیک به سن 5 تا 6 سالگی، یعنی درست زمانی که کودک شروع به خواندن و ادای جملات واضح‌تر می‌کند. در نتیجه اگر که در این دوره کودک شما علائمی که بالاتر گفتیم را داشته باشد پیشنهاد می‌کنیم که با یک متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید. اگر هم که در سن فعلی‌تان متوجه علائم این بیماری شده‌اید می‌توانید با کمک گرفتن از یک متخصص روند پیشرفت اختلال را کندتر کرده و علائم را ضعیف‌تر کنید.
راه‌کارهای درمانی اختلال خواندن
خب، می‌رسیم به راه‌کارهای درمانی اختلال خواندن. در حال حاضر هیچ روش و متد قطعی برای درمان صد در صدی دیسلکسیا وجود ندارد. با این حال روش‌های آموزشی می‌توانند در کم کردن شدت علائم دیسلکسیا موثر باشند. به علاوه اینکه روش‌های درمان این اختلال از هر فرد به فرد دیگر با توجه به شرایط و علائمی که تجربه می‌کند کاملا متفاوت است. اگر که می‌خواهید بیشتر با روش‌های درمانی آشنا شوید نگاهی به این مطلب از درمانکده بیندازید.
به طور کلی متدهای درمانی به شرطی نتیجه مثبت خواهند داشت که علاوه بر محیط آموزشی در محیط خانه و محیط‌های اجتماعی هم رعایت شوند.
سخن پایانی
در این مطلب دیدیم که دیسلکسیا یک اختلال مرتبط با یادگیری است. اختلالی که باعث می‌شود فرد سرعت هماهنگی در پردازش اطلاعات و چیزی که قصد دارد بیان کند نداشته باشد. این اختلال به کمک متدها و استراتژی‌های آموزشی قابل کنترل است، ولی درمان قطعی ندارد. اگر که به دنبال متخصص هستید می‌توانید از سایت درمانکده کمک بگیرید. این سایت یک پایگاه اطلاعاتی کامل از تمامی پزشکان را در اختیار شما می‌گذارد. از متخصص گوش و حلق و بینی گرفته تا متخصص اطفال و... به علاوه اینکه شما می‌توانید در جلسه معاینه با پزشک، سوالات زیر را مطرح کنید:
- چرا این اختلال را دارم؟
- پروسه درمان چقدر زمان می‌برد؟
- آیا ژنتیک تاثیری در بروز این بیماری دارد؟
- چه مدت باید استراتژی‌های درمانی و آموزشی را دنبال کنم؟
و...
