اختلاف بر سر کمبود پزشک/ زنگ خطر اعزام بیمار به خارج

یکی از چالش‌های حوزه سلامت کشور در سال‌های گذشته که همواره محل اختلاف و بحث بوده است، کمبود نیروی انسانی متخصص بوده است. به طوری که برخی معتقدند با همین تعداد پزشکانی که داریم، امکان ادامه کار وجود دارد و برخی هم مخالف سرسخت چنین تفکری بوده و عقیده دارند که از کمبود پزشک رنج می بریم.

کمبود پزشک نه! توزیع ناعادلانه

در موضوع کمبود پزشک، که همواره محل اختلاف نظر بوده است، مخالفان این ادعا معتقدند که کمبود پزشک نداریم؛ بلکه در توزیع پزشک دچار مشکل هستیم. در واقع عنوان می‌کنند که تعداد پزشکان کشور به اندازه‌ای هست که نخواهیم بر ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی اضافه کنیم. اما، توزیع پزشک باید دستخوش تغییر و تحولاتی شود.

حسین قناعتی رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران، با اشاره به برخی طرح‌ها مثل افزایش ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی در کشور، گفت: متأسفانه هرکسی که از راه می‌رسد، طرحی را بیان می‌کند و به دنبال عملی کردن آن نیز هست؛ این روش برنامه‌ریزی صحیح نیست که یک نماینده بگوید این ایده به ذهنش رسیده و بدون آنکه بر روی آن کار مطالعاتی و پایلوت کند بلافاصله بخواهد آن را به اجرا درآورد.

وی در پاسخ به اینکه افزایش ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی با استناد به جمعیت رو به سالمندی و کاهش سرانه پزشک انجام می‌شود، افزود: ما دچار کمبود پزشک هستیم اما نه در تهران یا سایر شهرهای بزرگ، بلکه انتشار و توزیع پزشک ما مشکل دارد؛ همانطور که در پزشکی سرآمد هستیم، اما در عدالت در سلامت و توان مردم برای استفاده از خدمات سلامت ناموفق و ناتوان هستیم، کمبود پزشک ما نیز به حوزه آموزش پزشکی برنمی‌گردد بلکه ناشی از برنامه‌های مدیریتی است.

بررسی‌ها و مطالعات نشان می‌دهد که در حدود ۴۵ درصد از پزشکان متخصص در شهر تهران (با ۱۱ درصد جمعیت کشور) حضور دارند که معنی آن وخامت بیشتر کمبود پزشک متخصص در شهرستان‌ها است.

در حال حاضر بیش از ۵۰ درصد جمعیت کشور در مناطقی هستند که سرانه پزشک آنها کمتر از ۳۸ پزشک به ازای ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است. این آمار نشان دهنده وضعیت فاجعه بار دسترسی به پزشک در بسیاری از مناطق کشور است. دسترسی ناکافی به پزشک به ویژه پزشک متخصص در این مناطق موجب سفرهای درمانی به مراکز استان‌ها و تهران شده است.

سعید کریمی معاون درمان وزارت بهداشت، معتقد است؛ برای اینکه بتوانیم کل کشور را از نظر پزشکی پوشش دهیم، باید سالانه ۳۵۰۰ نفر فارغ‌التحصیل متخصص داشته باشیم، در حالی که در سال ۱۴۰۰ تنها ۲۲۰۰ نفر فارغ‌التحصیل متخصص داشتیم و به همین خاطر کمبود پزشک متخصص داریم.

وی افزود: راهکار ما این است که باید ماندگاری پزشکان را افزایش دهیم. اگر قرار باشد هر پزشک که معرفی کردیم، بعد از ۲ سال که طرحش تمام شد، برگردد، کمبود پزشک در مناطق ایجاد می‌شود. بنابراین باید شرایط رفاهی را از نظر پرداخت طوری فراهم کنیم که وقتی پزشک دوره ۲ ساله‌اش گذشت، محل خدمتش را رها نکند و پزشکان بعدی بیایند به او اضافه شوند.

بحران کمبود متخصص در برخی رشته‌های پزشکی

در همین حال محمد رئیس زاده رئیس کل سازمان نظام پزشکی ایران، بارها و به دفعات نسبت به کمبود پزشک متخصص در بعضی از رشته‌های پزشکی در سال‌های نه چندان دور هشدار داده و گفته است که جامعه پزشکی در برخی رشته‌های تخصصی و فوق تخصصی با چالش‌های اساسی مواجه است و از این رو ممکن است در آینده فارغ التحصیلی از این رشته‌ها نداشته باشیم.

وی با هشدار نسبت به خطر عقبگرد به ۴۰ سال پیش و استفاده از پزشکان خارجی، اضافه کرد: سیاست‌های نادرست، پزشکان جوان را نا امید کرده و منجر به سیل مهاجرت و انصراف از پزشکی خواهد کرد.

رئیس زاده با تاکید بر اینکه پزشکان ما رغبتی برای تحصیل در دوره‌های تخصص و فوق تخصص ندارند، افزود: نتیجه این اتفاق این است که در سال‌های آینده پزشک نخواهیم داشت.

به نظر می‌رسد اگر نخواهیم اقدام عاجلی برای برون رفت از بحران کمبود پزشک متخصص انجام دهیم؛ شاید مجبور شویم که بیماران را برای انجام برخی اعمال جراحی به خارج از کشور اعزام کنیم و یا اینکه از پزشکان خارجی دعوت کنیم به ایران بیایند.