بیش فعالی در کودکان و نوجوانان| علائم بیش فعالی را بشناسید

اختلال بیش فعالی- نقص توجه (ADHD) به معنای مشکل قابل توجه و پایدار در مولفه ی تمرکز، حفظ توجه و بی قراری است که فعالیت در حوزه های مختلف زندگی را با مشکل مواجه می کند و دارای ریشه ی زیستی است.

به منظور تشخیص بیش فعالی در نوجوانان وجود مجموعه ای از علایم (حداقل ۵ علامت) به مدت ۶ ماه مکرر ضروری است.

همچنین لازم است بدانید برای آنکه نوجوان تان، بیش فعال تشخیص داده شود، حتما در دوران کودکی نیز علایمی از نقص توجه و یا تکانش گری را به صورت ممتد داشته است .

چراکه این اختلال، ماهیتی زیستی دارد و از دوران کودکی آغاز می شود. بنابراین در صورتی که نوجوان تان مجموعه ای از علایم کمبود توجه و یا بیش فعالی را در مدت حداقل ۶ ماه به صورت مداوم نشان داد.

این علائم منجر به ایجاد اختلال در عملکرد ارتباطی یا تحصیلی او شدند، لازم است برای تشخیص دقیق تر و مدیریت شرایط به روانشناس مراجعه کنید این علائم به طور کلی شامل موارد زیر می باشد:

• ناتوانی در نشستن به خصوص در محیط آرام یا ساکت
• مدام در حال بی قراری می باشد.
• عدم توانایی در تمرکز روی کارها.
• بدون درخواست از وسایل دیگران استفاده می کند.
•  بی دقتی، به عنوان مثال، در تکالیف مدرسه
• ناتوانی در انجام کارهایی که خسته کننده می باشند.
• ناتوانی و عدم مهارت در سازماندهی وظایف
• حرکت فیزیکی بیش از حد.
• نمی تواند دستورالعمل ها را دنبال کند.
• حرف زدن زیاد و بدون فکر
• در فعالیت های مخاطره آمیز شرکت می کند.
• نمی تواند منتظر نوبت خود باشند.
• بدون فکر عمل می کند و در مورد آینده تصمیمات خود فکر نمی کند.
• قطع کردن مکالمات دیگران

برای تشخیص دقیق تر دو مرحله تشخیص مورد نیاز است، با کمک و بررسی دو مرحله زیر می توانید در ابتدا علائم نقص توجه و سپس علائم بیش فعالی را مورد مطالعه قرار دهید:

جدیدترین روش های روانشناسی کودک

علائم نقص توجه

۱) اغلب در برقراری توجه و تمرکز و آغاز یک فعالیت و یا تکلیف مشکل دارد.

به عنوان مثال برای شروع تکالیف، مقدمه چینی زیادی می کند، بهانه می آورد و یا ساعت ها وقت تلف می کند تا سر تکالیفش بنشیند.

۲) اغلب در حفظ توجه و تمرکزش مشکل دارد. به این معنی که محرک های محیطی به راحتی می تواند توجهش را منحرف کند و همین مساله یادگیری را با مشکل مواجه می کند.

۳)  اغلب نمی تواند به جزئیات توجه دقیق کند و با دقت کار نمی کند.

۴) حتی در غیاب عوامل پرت کننده ی حواس، باز هم به نظر می رسد به صحبت های طرف مقابل گوش نمی دهد.

۵) معمولا در عمل به دستورالعامل ها مشکل دارد و تکالیف یا فعالیت هایش را کامل نمی کند.

۶) در زمینه ی سازمان دهی ضعیف عمل می کند. به این معنا که معمولا نمی تواند فعالیت ها یا تکالیف پشت سرهم را مدیریت کند و به خوبی انجام دهد، در مدیریت زمان مشکل دارد و آشفته و نامنظم کار می کند.

۷) فراموشکار است. ممکن است تکالیفش را فراموش کند، قرارش با دوستش را به راحتی از یاد ببرد و یا قولی که به شما داده است را به صورت مکرر از یاد ببرد.

۸) بسیاری از وسایلش را گم می کند.

علائم تکانش گری _بیش فعالی 

نکته: منظور از تکانش گری فعالیت هایی است که نوجوان بدون دور اندیشی و به صورت عجولانه انجام می دهد. مثلا ممکن است به وسط خیابان بپرد در حالیکه به حرکت ماشین ها بی توجه است. 

بی قرار است و در نشستن مشکل دارد. در کلاس درس معمولا راه می رود، در بین نیمکت ها حرکت می کند و مانع توجه سایر همکلاسی هایش می شود.

غالبا پر حرف است و در گوش دادن مشکل دارد.

منتظر ماندن برای پاسخ دادن به سوالات برایش دشوار است و ممکن است در  بین سوال دیگران، پاسخی را از دهان بپراند.

از منتظر ماندن در صف بیزار است.

در موقعیت های نامناسب، می دود، صحبت می کند و نمی تواند ساکت باشد.

در انجام کارها مزاحم دیگران می شود؛ وسایل را بدون اجازه برمی دارد، وسط حرف، فعالیت یا کار دیگران می پرد و حضورش دیگران را آزار می دهد.

برخلاف تصور رایج، کودک و یا نوجوان دارای این اختلال، صرفا فردی پر جنب و جوش و خرابکار نیست.

همانطور که در بخش قبل گفته شد، ممکن است نوجوان شما کاملا آرام و ساکت باشد.

اما مجموعه ای از نشانگان نقص توجه از جمله حواس پرتی، فراموشکاری، بی حوصلگی و یا ضعف در سازمان دهی تکالیف و یا زمان را نشان دهد.

همچنین ممکن است فرزند نوعی از ADHD را دارا باشد که نشانگان نقص توجه و بیش فعالی نوجوانان را به طور همزان تجربه می کنند.

بنابراین لازم است در صورت مشاهده ی مجموعه ای از علایم مذکور، هرچه زودتر به روانشناس مراجعه کنید و زمان طلایی درمان را از دست ندهید.

فرق بیش فعالی کودک و نوجوان 

همان طور که گفته شد، علایم تشخیصی این اختلال نشانگی را در بر می گیرند که ممکن است جرء (نقص توجه) و یا  (بیش فعالی) باشند.

لازم است بدانید که این نشانگان در سنین پیش دبستانی معمولا با بیش فعالی حرکتی مشخص می شوند.

به این معنا که کودک غالبا در نشستن مشکل دارد، بی قرار است، وول می خورد و کنترلش بسیار دشوار است.

اما این علایم در سنین دبستان خود را در غالب بی توجهی نشان می دهد.

کودک ADHD معمولا در توجه کردن به صحبت های والدین و یا معلم مشکل دارد، تکالیف را فراموش می کند یا انجام نمی دهد و مشکلاتش غالبا حول محور نقص در تمرکز و حفظ آن است.

اما در سنین نوجوانی، نشانه ها ممکن است به صورت بیش فعالی حرکتی و یا نقص توجه بروز نکنند. بدین معنا که ممکن است نوجوان از درون احساس ناآرامی، بی قراری و عصبیت کند.

او غالبا در مدیریت زمان و سازمان دهی تکالیف مشکل دارد و ممکن است رفتارهای تکانشی بیشتری از خود نشان دهد.

بیش فعالی تا چه سنی ادامه دارد

کودکانی که مبتلا به ADHD تشخیص داده شده اند، به احتمال زیاد خود به خود درمان نمی شوند، البته برخی از کودکان ممکن است تا سن ۲۱ یا ۲۷ سالگی به طور کامل از اختلال خود بهبود یابند، اما در ۵۰ تا ۸۶ درصد موارد تشخیص داده شده که اگر بیش فعالی نوجوانان درمان نشود اختلال باقی می ماند و فقط برخی از علائم آن کم رنگ می شوند بنابراین درمان بیش فعالی نوجوانان را فراموش نکنید.

مشکلات بیش فعالی

اگرچه نوجوان بیش فعال لزوما دارای اختلالات خلقی، یادگیری، سوء مصرف مواد، رفتارهای ایذایی، ریسک بالاتر چاقی، تخلفات رانندگی در بزرگسالی و یا تمایل به خودکشی نیست.

اما در بسیاری از موارد تداوم بیش فعالی تا دوران بزرگسالی و عدم مدیریت آن، احتمال همایندی این اختلال با اختلالات نامبرده را به همراه دارد.

نوجوانان مبتلا به بیش فعالی ممکن است زودتر از سایر همسالان خود دست به رفتارهای پرخطر و نامناسب بزنند. نوشیدنی های الکل یا مصرف سایر مواد مخدر یا درگیر شدن در رابطه جنسی ناایمن همه از این دست رفتارها می باشد که نتایج دائمی و نگران کننده ای را برای آن ها به دنبال دارد و می تواند زندگی آن ها را دگرگون کند.

نوجوانان بیش فعال، با احتمال بیشتری نسبت به همسالان غیر بیش فعال خود، اختلالات نامبرده را تجربه خواهند کر و در معرض خطر بیشتری قرار دارند.

براساس مطالب گفته شده علائم بیش فعالی نوجوانان شامل مشکل در تمرکز، تمرکز یا سازماندهی ماندن می باشد، بنابراین بدون راهنمایی صحیح، نوجوان مبتلا به بیش فعالی ممکن است افت درسی شدیدی را تجربه کند که در صورت درمان نشدن ادامه پیدا می کند و مشکلات بیش تری را در محل کار و زندگی برای او به دنبال دارد که می تواند آینده او را به طور کامل تحت تاثیر قرار دهد، بنابراین در درمان آن کوتاهی نکنید.

نوجوانان مبتلا به بیش فعالی در صورت عدم درمان ممکن است در یادگیری نحوه رانندگی یا ایمن ماندن در جاده به دلیل بی توجهی یا تکانشگری سختی هایی را تجربه کنند که باعث بالا رفتن احتمال تصادف، بی توجهی یا جریمه شدن می باشد.

بیش تر نوجوانان مبتلا به بیش فعالی در روابط با همسالان مشکل دارند. این اغلب به دلیل علائم تکانشگری است، زیرا نوجوان مبتلا به ADHD ممکن است صحبت دیگران را قطع کرده، اختلال ایجاد کند یا برخی نشانه‌های اجتماعی را درک نکند.

درمان بیش فعالی نوجوانان

لازم است بدانید که این اختلال جنبه ی زیستی دارد و شما یا نوجوان تان در بروز علایم دخیل نیستید.

بنابراین آنچه مهم است تشخیص زودهنگام و مراجعه به روانشناس جهت انجام اقدامات لازم است.

برنامه‌های درمانی اغلب در طول سال‌های نوجوانی چالش‌برانگیزتر می‌شوند، زیرا رشد فیزیکی، متابولیسم، هورمون‌ها و برنامه‌های تغییر مکرر بر زندگی روزمره تأثیر می‌گذارند.

اگر نوجوان شما به طور ناگهانی از درمان امتناع کرد، به نگرانی های او گوش دهید و در مورد آن صحبت کنید، سپس تغییراتی را انجام دهید که برای هر دوی شما مفید باشد.

این اختلال معمولا از سن ۴ سالگی قابل تشخیص است و از طریق دارو درمانی و برنامه ریزی های شخصی که با کمک روانشناس انجام می شود، قابل مدیریت است. والدین با کارهای زیر می توانند به فرزند خود کمک کنید:

مهارت های زندگی را به تدریج آموزش دهید. مهارت های زندگی را آگاهانه و قدم به قدم آموزش دهید.

۱ - فرق ADHD در پسران و دختران؟

ADHD یا بیش فعالی در پسران بیشتر از دختران است. دختران بیشتر احتمال دارد "بی توجهی" را تجربه کنند، در حالی که پسران بیشتر احتمال دارد "بیش فعال" را احساس کنند.

۲ - بیش فعالی تا چه سنی ادامه دارد

کودکانی که مبتلا به ADHD تشخیص داده شده اند، به احتمال زیاد خود به خود درمان نمی شوند، البته برخی از کودکان ممکن است تا سن ۲۱ یا ۲۷ سالگی به طور کامل از اختلال خود بهبود یابند، اما در ۵۰ تا ۸۶ درصد موارد تشخیص داده شده اختلال باقی می ماند...

۳ - اگر بیش فعالی درمان نشود

اگر بیش فعالی درمان نشود علائم بیشتر می شود، ADHD می تواند فرد را تا بزرگسالی تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین باید حتما درمان شود تا علائم لازم کنترل شود.