یک رژیم غذایی مناسب برای محافظت از قلب

بترسیم یا نترسیم؛ بیماری‌های قلبی، در رأس بیماری‌هایی قرار دارند که سالانه تعداد زیادی را در سراسر جهان به کام مرگ فرو می‌برند. دلیل ابتلا به بیماری‌های قلبی هم متعدد است؛ از کم‌تحرکی و بی‌تحرکی تا تغذیه نامناسب، استرس و اضطراب و هزاران دلیل ریز و درشت دیگر. تغییر عادت‌های غذایی شاید یکی از مهم‌ترین راهکارها برای جلوگیری یا کنترل مشکلات بیماران قلبی باشد. با این نکته‌ها آشنا شویم. 

برخی افراد با بعضی از بیماری‌های قلبی مثل تنگی دریچه میترال، رماتیسم قلبی و... به دنیا می‌آیند اما عده‌ای دیگر به دلیل بی‌توجهی به شرایط جسمی و روانی‌شان در معرض خطر ابتلا به انواع بیماری‌های قلبی از تپش قلب تا سایر بیماری‌های قلبی شامل گرفتگی عروق کرونری قلب قرار گرفته و به آن مبتلا می‌شوند. سهم شرایط روانی افراد در ابتلا به این بیماری‌ها را نمی‌توان نادیده گرفت. اما بحث ما درباره تغذیه و بیماری قلبی است.

قلب‌هایی که بیمارند

همان‌طور که اشاره کردیم، بیماری‌های قلبی انواع مختلفی دارد که از آن جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد:

بیماری گرفتگی رگ‌ها: این بیماری در اثر گرفتگی یا تنگ شدن رگ‌های خونی ایجاد می‌شود.

این حالت ممکن است در مغز نیز ایجاد شود. به این ترتیب گردش خون دچار مشکل شده و خون به درستی در رگ‌ها و اندام‌ها حرکت نمی‌کند. این بیماری معمولا با نشانه‌هایی چون درد در جناغ سینه، کوتاه شدن فاصله دم و بازدم، درد، احساس ضعف، گزگز کردن و احساس مورمور شدن و سرما در ناحیه پاها و دست‌ها مشخص می‌شود.  

آریتمی قلب (تپش نامنظم قلب) : اگر آهنگ ضربان قلب از حالت طبیعی، (منظور تعداد ضربان قلب متناسب با سن، جنسیت، وزن و... فرد) خارج شده و کند یا تندتر از حالت طبیعی بتپد فرد دچار آریتمی قلبی شده است. این بیماری با علائمی چون احساس ریزش در قفسه سینه (مثل حالت اضطراب و دلشوره)، تپش‌های قلبی نامنظم و ناگهانی (اصطلاحا تاکی‌کاردی)، گاهی درد در قفسه سینه، تنگی نفس، برافروختگی صورت و در شرایط حاد بالا رفتن ناگهانی ضربان قلب که ممکن است به ایست قلبی (سنکوپ) منجر شود، همراه است.  

انواع دیگری از بیماری‌های قلبی نیز وجود دارند که به دلیل تخصصی بودن بحث و البته اینکه ما مجله تغذیه مثبت هستیم و نه پزشکی، به آنها اشاره نمی‌کنیم. آنچه مهم است رعایت رژیم غذایی مناسب برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی یا کنترل بیماری در صورت ابتلا به آن است.

ممنوع‌ها را بشناسیم

ابتدا از خبرهای بد شروع کنیم تا بعد برسیم به برنامه غذایی مناسب برای افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ۲۵ میلی‌گرم افزایش کلسترول در رژیم غذایی، میزان کلسترول خون را یک واحد افزایش می‌دهد. افزایش میزان کلسترول نیز یکی از عوامل مهم در ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی است. مصرف خوراکی‌ها با چربی اشباع مثل خوردن برنج با روغن جامد و ترجیحا حیوانی مقدار کلسترول را چهار برابر افزایش می‌دهد. اگرچه حذف کامل مصرف مواد غذایی حاوی کلسترول چندان مناسب نبوده و باعث اختلال در کار کبد و کولون (روده‌ها) می‌شود؛ اما حداکثر میزان مصرف مواد غذایی حاوی کلسترول باید کمتر از ۳۰۰ میلی‌گرم در روز باشد. این میزان نیز باید از طریق مصرف مواد غذایی حاوی کلسترول خوب تامین شود.

منابع کلسترول

افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی و اصلا بهتر است بگوییم همه افراد باید این منابع را شناخته و مصرف این خوراکی‌ها را به حداقل برسانند.

زرده تخم‌مرغ؛ این بخش از تخم‌مرغ سرشار از کلسترول است. بنابراین میزان مصرف آن باید به حداکثر دو بار در هفته محدود شود. البته مصرف سفیده آن ضرری ندارد چون سرشار از پروتئین است اما برای مصرف آن باید با پزشک مشورت کرد.

گوشت قرمز و امعا و احشای حیوانات؛ از بوی آنها که بگذریم، این خوراکی‌ها منبع کلسترول هستند. مصرف این خوراکی‌ها نیز باید به حداقل برسد. بهتر است اصلا مصرف کله‌پاچه و امعا و احشای حیوانات را کنار بگذاریم.

کره؛ کره حیوانی، چربی اشباع بوده و حاوی کلسترول نیز هست، که این دو با هم دو عامل خطرناک برای افراد مبتلا به بیماری قلبی و حتی افراد سالم هستند.

کره گیاهی؛ اگرچه این نوع کره، کلسترول ندارد اما حاوی اسیدهای چرب ترانس است که زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌های قلبی و سرطان است.

چربی‌های اشباع شده؛ همان روغن‌های جامد، کره و... هستند. این خوراکی‌ها به علت رسوب در دیواره رگ‌ها، باعث بروز یا تشدید علائم بیماری‌های قلبی- عروقی می‌شوند.

متفرقه‌ها؛ برای افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی مصرف انواع سوسیس و کالباس، سس‌ها، کباب کوبیده، شیرینی‌های پرچرب، غذاهای کنسروی، غذاهای شور و سرخ شده ممنوع است.

 ممنوع‌ها

شیرینی‌های چرب، سوسیس، سس‌های چرب، کالباس،کباب چرب

فرشته‌های نجات

به غیر از دارودرمانی، مصرف برخی خوراکی‌ها مثل مصرف دارو- اما از نوع طبیعی و سالم- است. برخی از این فرشته‌های نجات توصیه‌های تغذیه‌ای و برخی پیشنهادهای تکمیلی است.

۱. تعادل در چربی؛ بدن ما برای جذب بعضی از ویتامین‌ها موسوم به ویتامین‌های محلول در چربی، مانند ویتامین‌های D,A,E و K نیازمند چربی است. اما این چربی باید از انواع مفید انتخاب شوند. روغن زیتون، کانولا، آفتابگردان و روغن هسته انگور، بهترین روغن‌ها هستند. برای پختن غذا یا همراه سالاد باید از این روغن‌ها استفاده کرد.

۲. پروتئین، از نوع متعادل؛ قطع مصرف پروتئین‌های حیوانی توصیه نمی‌شود. اما بهتر است پروتئین از منابع سالم مثل گوشت مرغ و ماهی و دیگر خوراک‌های دریایی تامین شود. توصیه می‌شود پروتئین گیاهی مانند سویا جایگزین مصرف پروتئین حیوانی شود.

۳. آب بنوشیم؛ آب مایه حیات است؛ در این شکی نیست. بنابراین باید روزانه بین یک تا دو لیتر آب بنوشیم. نوشیدن مقدار مناسب آب باعث رقیق شدن خون، تنظیم دفع ادرار، کنترل فشار خون و عملکرد بهتر رگ‌ها و قلب می‌شود.

۴- آشتی با سبزی و میوه؛ میوه‌ها و سبزی‌ها به ویژه اگر به صورت خام مصرف شوند، سرشار از انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند. این ترکیبات به حفظ سلامت قلب کمک می‌کنند. علاوه بر اینکه مصرف این خوراکی‌ها باعث کاهش و کنترل وزن، از بین بردن رادیکال‌های آزاد و نیز کاهش کلسترول خون و تنظیم قند خون می‌شوند. این هم جای توضیح ندارد که ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در سبزی‌ها و میوه‌ها باعث افزایش مقاومت سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از ابتلا به دیگر بیماری‌ها در افراد مبتلا به بیماری قلبی می‌شوند. این نکته برای افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی-‌عروقی بسیار حیاتی است.

۵. خوراکی‌های همیشگی: خوردن بعضی از خوراکی‌ها نباید به هیچ وجه فراموش شود. مصرف انواع کلم، شلغم، چغندر، انواع لوبیا، اسفناج، مارچوبه، انواع مغزها به صورت خام (یک سوم فنجان سه بار در هفته) و در صورت تجویز پزشک مصرف روزانه ۱۰۰ میکروگرم اسید فولیک ضروری است.

مصرف انواع سیب به دلیل آنکه سرشار از نوعی فیتوکمیکال به نام «کوارسین» است، ضروری است. این فیتوکمیکال ضدالتهاب و لخته خون است. مصرف بادام خام نیز بسیار مفید است. این آجیل سرشار از ویتامین E است که عاملی برای تنظیم کلسترول خون است. این ویتامین علاوه بر خاصیت آنتی‌اکسیدانی، باعث کاهش و کنترل کلسترول می‌شود. لوبیاسبز و اسفناج نیز همین خاصیت را دارند.

۶. گوجه شفابخش:گوجه‌فرنگی سرشار از ویتامین C و لیکوپن است. مصرف این خوراکی به دلیل وجود این دو ماده باعث جلوگیری از بروز حمله قلبی می‌شود. در بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی نیز مصرف گوجه به دلیل آنکه حاوی ویتامین C است، باعث تنظیم عملکرد  رگ‌ها می‌شود.

بهترین‌ها

از بهترین نوع میوه‌ها و سبزی‌ها برای بیماران مبتلا به مشکلات قلبی – عروقی می‌توان به انواع مرکبات، گوجه‌فرنگی، سبزیجات به‌ویژه انواع پهن برگ با برگ سبز تیره، موز، سیب و گلابی اشاره کرد.