عوارض و خطر گرما برای دیابتی‌‌ها و شیوه پیشگیری از آن

عوارض و خطر گرما برای دیابتی‌ها چیست؟ شاید جالب باشد بدانید که افراد مبتلا به بیماری دیابت نوع ۱ و ۲ بیشتر از افرادی که دیابت ندارند، گرما را احساس می‌کنند. دلایل مختلفی برای این موضوع وجود دارد. از طرفی، گرما بر افراد مختلف، اثرات و عوارض گوناگونی دارد. به این معنی که برخی افراد در مقابل گرما، مقاومت جسمی کمتری دارند و ممکن است زودتر از افراد سالم و عادی، دچار علائم گرمازدگی شوند. حتی در بعضی مواقع، گرما می‌تواند اثرات جبران ناپذیری بر سلامت داشته باشد. دیابتی‌ها یکی از گروه‌های حساس به گرمای شدید هستند. در این مقاله به بررسی خطر گرما برای دیابتی‌ ها می‌پردازیم و راه‌های جلوگیری از بروز این عوارض را به شما خواهیم گفت.

عوارض و خطر گرما برای دیابتی‌ ها

۱- افزایش شدید قند خون

در بیماران مبتلا به دیابت، کتواسیدوز دیابتی (DKA) یک بیماری جدی است که می‌تواند منجر به کمای دیابتی شود و حتی زندگی فرد را تهدید کند. این اختلال زمانی پیش می‌آید که ترکیباتی مانند کتون در بدن تولید می‌شوند. وقتی سلول‌های بدن قادر به تولید انرژی از سوختن گلوکز نباشند، ناگزیر به استفاده از چربی‌ها هستند. این موضوع باعث تولید مواد کتونی می‌شود.

در صورتی که انسولین مصرف نکنید، کتون‌ها در خون انباشته و مقداری از آن‌ها از راه ادرار دفع می‌شوند. تجمع زیاد کتون‌ها برای بدن مضر است و مسمومیت ایجاد می‌کند. قرار گرفتن در گرمای شدید و گرمازدگی می‌تواند احتمال کتواسیدوز را در مبتلایان به دیابت افزایش دهد.

۲- آسیب به رگ‌های خونی

در مورد دیابتی‌ها، عوارضی مثل آسیب به رگ‌های خونی و اعصاب شایع است. این در حالی است که این عوارض می‌تواند روی غدد عرق تاثیر بگذارد و باعث شود غدد عرق نتوانند وظیفه خود را به خوبی انجام دهند. در این صورت، مکانیسم خنک‌کنندگی بدن نمی‌تواند به خوبی کار کند. در نتیجه گرمازدگی خیلی زود اتفاق می‌افتد. «فرسودگی گرمایی» هم یکی از شایع‌ترین عوارض مرتبط با گرما است که دیابتی‌ها را بیش از دیگران، درگیر خواهد کرد.

۳- انعقاد خون

افزایش خطر انعقاد خون در افراد دیابتی از دیگر عوارض مرتبط با گرمازدگی است. برخی مطالعات نشان داده‌اند که دیابتی‌ها بیش از دیگران مستعد انعقاد خون در رگ‌های عروق چشم می‌شوند.

 ۴- کم آبی و دهیدراته شدن بدن

یکی از عوارض گرما برای دیابتی‌ ها دهیدراته شدن سریع‌تر بدن است. افراد مبتلا به دیابت اگر به اندازه کافی آب ننوشند، قند خونشان به سرعت بالا می‌رود. یکی از عوارض دیابت، افزایش ادرار و در نتیجه کم آب شدن بدن است. این موضوع وقتی هوا گرم‌تر باشد، حادتر هم می‌شود. به همین خاطر به دیابتی‌ها توصیه می‌شود از آب خوردن مداوم در فصل تابستان، غافل نشوند.

۵- افزایش استرس در بیماران دیابتی

شاید جالب باشد بدانید که یکی از تاثیرات گرما برای دیابتی ها، بالا رفتن استرس در آن‌ها است. گرمای شدید می‌تواند باعث افزایش استرس در این افراد شود. افزایش هورمون‌های استرس نیز باعث افزایش قند خون می‌شود. بالا رفتن قند خون نیز نیاز به انسولین را در فرد بالا می‌برد.

۶- افزایش جذب انسولین

بدن دیابتی‌ها در هوای گرم، انسولین بیشتری جذب می‌کند. اگر فرد دیابتی برای درمان، انسولین تزریق می‌کند، سرعت جذب آن در هوای گرم بیشتر می‌شود. در این صورت قند خون، سریع‌تر از دیگر مواقع پایین می‌آید.

۷- مصرف داروها و تاثیر مثبت و منفی آنها

هر چند خوردن برخی داروها برای سلامت دیابتی‌ها ضروری است ولی ممکن است موجب کم‌آبی بدن شود. برای مثال داروهایی مثل «متفورمین» خطر کم آب شدن بدن را افزایش می‌دهند. مخصوصا در مبتلایان به دیابت نوع ۲، سطح قند خون بالاتر می‌رود و عمل دفع با دفعات بیشتری انجام می‌شود.

همچنین در اثر گرمای زیاد خطر بروز سکته‌ قلبی در افراد دیابتی افزایش می‌یابد. بنابراین توصیه می‌شود که در روزهای گرم تابستانی به میزان انسولین تزریقی و داروهای خوراکی پایین‌آورنده قند خون توجه بیشتری شود تا به این وسیله از مشکلات قلبی و عروقی و نیز هایپوگلایسمی (کاهش قند خون) جلوگیری به عمل آید.

۸- افزایش احتمال سوختگی پا

در مورد افراد مبتلا به دیابت، راه رفتن روی اشیای گرم مثل شن یا سنگ با پای برهنه، احتمال سوختگی و تاول کف پا را بیشتر می‌کند. یکی از عوامل خطر گرما برای دیابتی ها سوختگی پا است. توصیه متخصصان این است که دیابتی‌ها در روزهای گرم، از کفش‌های مناسب هنگام پیاده‌روی یا راه رفتن‌های طولانی استفاده کنند.

۹- زخم و قارچ پا

«زخم پا» در بیماران دیابتی، جزو بیماری‌های شایع به حساب می‌آید. مراقبت از پا در هوای گرم، برای بیماران دیابتی اهمیت بیشتری دارد. وجود رطوبت در کفش باعث ایجاد قارچ بین انگشتان پا می‌شود و احتمال ابتلا به عفونت قارچی را افزایش می‌دهد؛ به دنبال آن عفونت‌های باکتریال در پا ایجاد می‌شود که می‌تواند عوارضی برای بیماران دیابتی داشته باشد.

دیابتی‌ها به هیچ وجه نباید از شست‌وشوی پا برای حداقل ۱ تا ۲ بار در روز و معاینه آن غافل شوند. افراد مبتلا به دیابت در استخرها و سواحل دریا حتما باید از کفش یا دمپایی مناسب استفاده کنند.

۱۰- افت قند خون در کودکان دیابتی

در کودکانی که مبتلا به دیابت هستند، همچون بزرگسالان در فصل تابستان باید قند خون به صورت روزانه، کنترل شود تا قند خون آن‌ها دچار نوسان نشود. از آنجایی که کودکان در فصل تابستان فعالیت جسمی بیشتری دارند، این احتمال وجود دارد که در نیمه‌های شب، قند خون به اصطلاح «بیفتد».

بنابراین در این شرایط حتما باید انسولین را که اثر طولانی دارد، کاهش دهند. در اثر فعالیت کردن زیاد جسمی، هورمون‌هایی ترشح می‌شوند که ضد انسولین عمل می‌کنند. در هنگام خواب این هورمون‌ها کنار می‌روند و قند خون پایین می‌آید.

در دیابتی‌ها روند تعریق در هوای گرم دچار اختلال می‌شود. از آنجایی که حرارت و رطوبت هوا باعث کاهش توانایی بدن در تنظیم قند خون می‌شود، این افراد در گرمای هوا، بیش از دیگران دچار شوک یا سکته گرمایی و گرمازدگی می‌شوند. برای کاهش عوارض و خطر گرما برای دیابتی ها، این افراد باید توصیه‌هایی را جدی بگیرند که شامل موارد زیر می‌شود.

*افراد مبتلا به دیابت باید چند بار در طول روز، قند خون خود را اندازه بگیرند.

*افراد مبتلا به دیابت از انجام فعالیت‌هایی که حرارت بدن را بالا می‌برند و نیاز بدن به انسولین را بیشتر می‌کنند، بپرهیزید. افرادی دیابتی برای این که دچار عوارض گرما نشوید، قند خون خود را ۳ تا ۴ بار اندازه‌گیری و کنترل کنید.

*با استفاده از کرم ضد آفتاب، از آفتاب سوختگی جلوگیری کنید. آفتاب سوختگی باعث افزایش قند خون می‌شود.

*مدام مراقب میزان آبی که می‌خورید، باشید. استرس کم‌ آبی بدن می‌تواند روی بدن تاثیر منفی بگذارد و قند خون را بالا ببرد.

*از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار و الکل بپرهیزید. این نوشیدنی‌ها میزان ادرار را افزایش می‌دهند و باعث کم آبی بدن می‌شوند.

*شکسته شدن انسولین و کاهش تاثیر آن از دیگر عوارض و خطر گرما برای دیابتی‌ ها است. به همین خاطر توصیه می‌شود افراد دیابتی برای کاهش و بی‌اثر شدن تاثیرات داروهایی که مصرف می‌کنند، از قرار گرفتن در مجاورت هوای گرم خودداری کنند.

*ورزش کردن و فعالیت‌های جسمی را به ساعاتی از روز موکول کنید که هوا خنک است. بدترین ساعت برای ورزش ۱۱ تا ۱۴ ظهر است. صبح زود و در هنگام غروب، بهترین زمان برای ورزش کردن است. همچنین زمان ورزش کردن خود را طوری تنظیم کنید که زیاد نباشد.