بازی درمانی چیست و چه اهمیتی در بهبود رفتار کودکان دارد؟

بازی‌درمانی رویکردی درمانی است که از بازی برای کمک به کودکان برای بیان افکار، احساسات و تجارب خود در محیطی امن و حمایت‌کننده استفاده می‌کند.

این روش درمانی شامل استفاده از اسباب‌بازی‌ها، بازی‌ها، متریال‌ هنری و سایر ابزارهای خلاقانه برای تسهیل ارتباط و بیان احساسی است. بازی‌درمانی معمولاً توسط متخصصان بهداشت روان مانند روانشناسان و مددکاران اجتماعی، که آموزش‌های تخصصی در این زمینه را دیده‌اند، انجام می‌شود.

درک بازی‌درمانی: راهنمای جامع

بازی درمانی می‌تواند برای درمان طیف وسیعی از مسائل، از جمله اضطراب، افسردگی، تروما، غم و اندوه، مشکلات رفتاری و کمبود مهارت‌های اجتماعی مورد استفاده قرار گیرد. بازی یکی از مولفه های ضروری در زندگی کودکان است. کودکان از طریق بازی به بیان افکار و احساسات نظیر احساس شادی، ترس، عصبانیت و غم می پردازند و می توانند در دوره بزرگسالی به صراحت، احساسات را بیان کنند.

انواع مختلفی از بازی‌درمانی وجود دارد، از جمله رویکردهای دستوری و غیردستوری. در بازی‌درمانی دستوری، درمانگر نقش فعال‌تری در هدایت جلسات بازی ایفا می‌کند و ممکن است از فعالیت‌ها یا مداخلات ساختاری برای کمک به کودک برای حل مشکلات خود استفاده کند. از سوی دیگر، بازی‌درمانی غیر‌رهنمودی، به کودک این امکان را می‌دهد که رهبری جلسات بازی را به‌عهده بگیرد و درمانگر نقش حمایت‌کننده را ایفا کند.

بازی‌درمانی معمولاً توسط متخصصان بهداشت روان انجام می‌شود که آموزش‌های تخصصی در کار با کودکان را دیده‌اند. این درمانگران از تکنیک‌های مختلفی مانند ایفای نقش، قصه‌گویی، هنر و بازی سینی شنی برای کمک به کودکان و حل مشکلاتشان استفاده می‌کنند. درمانگر، محیطی امن و پرورشی را فراهم می‌کند که در آن کودک می‌تواند افکار و احساسات خود را بدون ترس از قضاوت کشف کند.

تکنیک های بازی درمانی برای بهبود رفتار

یکی از تکنیک‌های رایج بازی‌درمانی که برای بهبود رفتار استفاده می‌شود، بازی‌درمانی دستوری است. این رویکرد شامل حضور یک درمانگر می‌شود که نقش فعال‌تری در هدایت کودک در طول جلسه بازی برعهده می‌گیرد و در صورت نیاز ساختار و جهت را تغییر می‌دهد. این تکنیک می‌تواند به کودکانی که با تکانشگری دست‌وپنجه نرم می‌کنند یا در انجام وظایف مشکل دارند، کمک کند تا روی اهداف خاص تمرکز کرده و برای تغییر رفتار تلاش کنند.

یکی دیگر از تکنیک‌های بازی‌درمانی موثر برای بهبود رفتار، بازی‌درمانی غیر رهنمودی است که در آن به کودک این آزادی داده می‌شود تا جلسه بازی را رهبری کند و خود را به شیوه خود بروز دهد. این تکنیک به‌ویژه برای کودکانی که ممکن است در برابر درمان مقاوم باشند یا ضربه روحی را تجربه کرده‌ باشند مفید است و به آن‌ها اجازه می‌دهد تا کنترل روند درمانی را در دست بگیرند.

علاوه‌بر این تکنیک‌ها، گنجاندن هنرهای بیانی مانند طراحی، نقاشی یا قصه‌گویی در بازی‌درمانی می‌تواند راه‌های جایگزینی را برای ارتباط افکار و احساسات کودکان فراهم کند. با استفاده از جنبه خلاقانه کودکان، درمانگران به آن‌ها کمک می‌کنند تا احساسات خود را کشف کنند و راهبردهای مقابله سالم‌تری را توسعه دهند.

بررسی نقش بازی در تقویت رشد کودک

یکی از مزایای کلیدی بازی، نقش آن در ارتقای رشد جسمانی کودکان است. انجام فعالیت‌های بدنی مانند دویدن، پریدن و کوه‌نوردی به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های حرکتی، هماهنگی و تعادل را توسعه دهند. علاوه‌بر این، بازی فیزیکی با ارتقای تناسب‌اندام قلبی عروقی و تقویت ماهیچه‌ها و استخوان‌ها به سلامت و رفاه کلی کودکان کمک می‌کند.

علاوه‌بر این، بازی نقش مهمی در رشد اجتماعی کودکان دارد. کودکان از طریق بازی یاد می‌گیرند که با دیگران تعامل داشته باشند و به‌طور موثر ارتباط برقرار کنند. بازی به کودکان اجازه می‌دهد تا مهارت‌های اجتماعی مهمی نظیر همکاری، همدلی و حل تعارض را در محیطی امن و حمایتی تمرین کنند. هنگامی که کودکان درگیر سناریوهای بازی تخیلی می‌شوند، یاد می‌گیرند که نقش‌ها و دیدگاه‌های متفاوتی را ایفا کنند و توانایی آن‌ها را برای درک و ارتباط با دیگران افزایش می‌دهد.

بازی علاوه بر رشد جسمی و اجتماعی بر رشد شناختی کودکان نیز تاثیر بسزایی دارد. فعالیت‌های بازی مانند پازل و بازی وانمودی، توانایی‌های حل مسئله و مهارت‌های تفکر انتقادی کودکان را تحریک می‌کند. از طریق بازی، کودکان یاد می‌گیرند که انعطاف‌پذیر فکر کنند، استراتژی‌های مختلف را به آزمایش بگذارند و بین ایده‌ها ارتباط برقرار کنند. بازی همچنین به رشد مهارت‌های زبانی کمک می‌کند، زیرا کودکان درگیر مکالمه، داستان‌گویی و ایفای نقش می‌شوند.

ادغام بازی‌درمانی در استراتژی های والدین برای رفتار بهتر

ادغام بازی‌درمانی در استراتژی‌های فرزندپروری می‌تواند ابزار ارزشمندی برای ترویج رفتار بهتر در کودکان باشد. والدین می‌توانند با گنجاندن تکنیک‌های بازی‌درمانی در تعاملات روزمره با فرزندان، فرصت‌هایی را برای ارتباط آزاد، بیان عاطفی و حل مسئله ایجاد کنند. والدین می‌توانند از طریق بازی دیدگاه کودک خود را بهتر بفهمند، پیوند قوی‌تری ایجاد کنند و حس اعتماد و ارتباط را تقویت کنند.

یکی از راه‌هایی که والدین می‌توانند بازی‌درمانی را در استراتژی‌های فرزندپروری خود ادغام کنند، گنجاندن فعالیت‌های مبتنی بر بازی در برنامه‌های روزمره خود است. به‌عنوان‌مثال، والدین می‌توانند در بازی‌های تخیلی، قصه‌گویی یا فعالیت‌های هنری خلاقانه با فرزندان خود شرکت کنند تا ابراز وجود و خلاقیت را تشویق کنند.

علاوه‌بر این، والدین می‌توانند از تکنیک‌های بازی‌درمانی برای رسیدگی به مسائل عاطفی اساسی که ممکن است به رفع چالش‌های رفتاری کمک کنند،بهره ببرند. والدین با ایجاد فضای امن برای ابراز احساسات کودکان از طریق بازی به کودکان کمک می‌کنند تا احساسات خود را پردازش کرده و مکانیسم‌های مقابله‌ای سالمی را ایجاد کنند. با پرداختن به مسائل عاطفی از طریق بازی‌درمانی، والدین از فرزندان خود در تاب‌آوری، خودآگاهی و تنظیم هیجانی حمایت می‌کنند.

تأثیر بازی‌درمانی بر تنظیم هیجانی و رفتار کودکان

بازی‌درمانی محیطی امن و حمایتی را برای کودکان فراهم می‌کند تا احساسات و عواطف خود را کشف کنند. از طریق بازی، کودکان احساسات خود را به نمایش می‌گذارند و یاد می‌گیرند که آن‌ها را به روشی سالم شناسایی و ابراز کنند. این کار به کودکان کمک می‌کند تا احساسات خود را تنظیم کنند و رفتارهای تکانشی را کاهش دهند. تحقیقات Schaefer & Drewes  در سال ۲۰۱۴ نشان داده‌اند که بازی‌درمانی می‌تواند منجر به بهبود تنظیم هیجانی در کودکان مبتلا به بیماری‌های مختلف عاطفی و رفتاری شود.

علاوه‌بر این، بازی‌درمانی به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های حل مسئله و ایجاد انعطاف‌پذیری را توسعه دهند. با درگیرشدن در بازی، کودکان راهبردهای مقابله‌ای را تمرین می‌کنند و حس کنترل بر احساسات خود را توسعه می‌دهند. این موضوع  به کاهش اضطراب و بهبود تنظیم هیجانی در کودکان کمک می‌کند. تحقیقات لاندرث در سال ۲۰۱۲ نشان داده است که بازی‌درمانی می‌تواند توانایی کودکان را برای مقابله با استرس و مدیریت احساسات دشوار افزایش دهد. تحقیقات براتون، ری، راین و جونز در سال 2005، نشان داده است که بازی درمانی می‌تواند در کمک به کودکان با مشکلات تنظیم هیجانی با فراهم کردن فضای امن برای پردازش احساسات و یادگیری نحوه مدیریت موثر آن احساسات موثر باشد.

به‌طورکلی، بازی‌درمانی با کمک به رشد آگاهی هیجانی، افزایش مهارت‌های مقابله‌ای و ایجاد انعطاف‌پذیری، نقش مهمی در بهبود رفتار کودکان ایفا می‌کند.

والدین یا افرادی که می خواهند تکنیک های بازی دمانی را یاد بگیرند، می توانند در کارگاه بازی درمانی شرکت کرده و بعنوان بازی درمانگر به کودکان کمک کنند.