دلایل افزایش ناگهانی فشار خون

هنگام اندازه‌گیری فشار خون، باید به دو عدد توجه داشته باشید. عدد اول، فشار خون سیستولیک است که فشار در شریان‌ها هنگام تپش قلب را نشان می‌دهد.

عدد دوم، فشار خون دیاستولیک است که فشار در شریان‌ها را در زمانی که قلب بین دو ضربان استراحت می‌کند، نشان می‌دهد. برای مثال، اگر اندازه‌گیری فشار خون شما ۱۲۰ سیستولیک و ۸۰ دیاستولیک باشد، به صورت ۱۲۰/۸۰ mmHg نوشته می‌شود.

اگر فشار خون بالا دارید، عدد اندازه‌گیری شده می‌تواند بین ۱۳۰/۸۰ mmHg تا ۱۴۰/۹۰ mmHg یا بالاتر باشد.

دلایل افزایش ناگهانی فشار خون

همان‌طور که اشاره شد، فشار خون می‌تواند به دلایل مختلف در هر زمانی نوسان داشته باشد. در واقع، معیار مشخصی برای تمایز بین نوسانات طبیعی و غیرطبیعی وجود ندارد. با این حال، برخی از دلایل افزایش ناگهانی فشار خون عبارت‌اند از:

1. پرفشاری خون سفیدپوش یا پدیده‌ی هشدار

گاهی فشار خون فقط در زمان اندازه‌گیری افزایش می‌یابد. این حالت معمولاً به دلیل اضطراب ناشی از نتایج پیش‌بینی‌شده‌ی اندازه‌گیری ایجاد می‌شود. این نوع افزایش فشار خون که اغلب در مطب پزشک رخ می‌دهد، ممکن است در خانه نیز اتفاق بیفتد. این وضعیت می‌تواند چرخه‌ای از نگرانی، نتایج بالای اندازه‌گیری و سپس نگرانی بیشتر و افزایش فشار خون را ایجاد کند.

افرادی که دچار پرفشاری خون سفیدپوش هستند، در مقایسه با افراد دارای فشار خون طبیعی، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به فشار خون پایدار قرار دارند. علت این امر این است که این افراد ممکن است در مدیریت استرس و اضطراب مشکل داشته باشند. در نتیجه، بدن آن‌ها هورمون‌های استرس را ترشح می‌کند، قلب سریع‌تر می‌تپد، رگ‌های خونی تنگ می‌شوند و فشار خون افزایش می‌یابد. این وضعیت معمولاً پس از رفع عامل استرس‌زا به حالت طبیعی بازمی‌گردد.

2. فشار خون ناپایدار (Labile Hypertension)

این وضعیتی است که باعث می‌شود فشار خون برای مدت کوتاهی به سطوح غیرطبیعی افزایش یابد و سپس بدون مداخله به حالت طبیعی برگردد. گاهی این وضعیت به دلیل ناراحتی‌های عاطفی به‌ویژه اضطراب رخ می‌دهد و گاهی علت مشخصی ندارد.

3. فشار خون حمله‌ای (Paroxysmal Hypertension) یا شبه فئوکروموسیتوما

فئوکروموسیتوما نوعی تومور هورمون‌ساز است که می‌تواند در غدد فوق کلیوی ایجاد شود. این تومور باعث نوسانات ناگهانی فشار خون و ضربان قلب نامنظم می‌شود. اگر دچار این وضعیت باشید، ممکن است فشار خون شما بدون دلیل مشخصی افزایش یابد. کمتر از ۲ درصد از افرادی که دچار فشار خون حمله‌ای هستند، فئوکروموسیتوما دارند.

4. داروهای خاص

برخی از داروها می‌توانند فشار خون را به‌طور غیرطبیعی تحت تأثیر قرار دهند. برای مثال:

• استروئیدهای خوراکی

• قرص‌های ضدبارداری با دوز بالای استروژن

• محرک‌های مورد استفاده برای درمان اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD)

• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)

علائم دیگر افزایش ناگهانی فشار خون

علاوه بر اندازه‌گیری فشار خون، علائم دیگری وجود دارد که می‌تواند به افزایش ناگهانی فشار خون اشاره کند، از جمله:

• تاری دید

• درد قفسه سینه

• تنگی نفس

• سردرد

• سرفه

• حالت تهوع یا استفراغ

• اضطراب، خستگی، گیجی یا بی‌قراری

• ضعف یا بی‌حسی در دست‌ها، پاها یا صورت (گاهی نشانه‌ی سکته)

درمان نوسانات فشار خون

• از آن‌جایی که فشار خون ناپایدار می‌تواند ناشی از عوارض جانبی داروها باشد، قطع مصرف داروها می‌تواند این وضعیت را تسکین دهد.

• از اندازه‌گیری مکرر فشار خون در خانه پرهیز کنید، زیرا می‌تواند منجر به اضطراب و افزایش فشار خون شود.

• درمان‌های ضداضطراب (آنیولیتیک‌ها) ممکن است در موارد شدید توسط پزشک تجویز شود.

پیشگیری از افزایش ناگهانی فشار خون

هیپرتانسیون معمولاً به دلیل نبود علائم به‌موقع تشخیص داده نمی‌شود. به همین دلیل، توجه به نوسانات قابل‌توجه فشار خون بسیار مهم است. همچنین، تغییر سبک زندگی می‌تواند به سلامت سیستم گردش خون کمک کند. برای مثال:

• رژیم غذایی متعادل و کم‌نمک داشته باشید

• استرس را مدیریت کنید

• مصرف الکل را محدود کنید

• به‌طور منظم فعالیت بدنی انجام دهید

• سیگار نکشید

• وزن سالم خود را حفظ کنید

• با پزشک خود همکاری کنید

چه باید کرد اگر فشار خون شما بدون دلیل افزایش یافت؟

بهترین کار در صورت افزایش فشار خون، آرام کردن خود است. با پزشک خود تماس بگیرید تا مشخص شود که آیا نیاز به مراجعه به مراکز درمانی دارید یا خیر. در صورت مراجعه به پزشک، نتایج اندازه‌گیری‌های اخیر خود را به همراه داشته باشید.

در مطب پزشک، بپرسید که آیا نیاز به استفاده از دستگاه مانیتور فشار خون سرپایی دارید یا خیر. این دستگاه فشار خون شما را به‌طور خودکار هر ۳۰ دقیقه به مدت ۲۴ ساعت اندازه‌گیری می‌کند.