داروی متفورمین و نقش آن در کنترل دیابت نوع ۲

دیابت نوع ۲ یک بیماری مزمن است که در آن بدن نمی‌تواند به طور موثر از انسولین استفاده کند یا انسولین کافی تولید نمی‌کند. انسولین هورمونی است که قند خون (گلوکز) را تنظیم می‌کند. افزایش قند خون در طولانی مدت می‌تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی از جمله بیماری‌های قلبی، آسیب عصبی، مشکلات کلیوی و مشکلات چشمی شود. داروی متفورمین یکی از داروهای اصلی و پرکاربرد در درمان دیابت نوع ۲ است که به کنترل قند خون کمک می‌کند.

متفورمین چیست و چگونه عمل می‌کند؟

متفورمین متعلق به دسته‌ای از داروها به نام بی گوانیدها است. این دارو به سه طریق اصلی به کاهش قند خون کمک می‌کند:

کاهش تولید گلوکز توسط کبد: کبد به طور طبیعی گلوکز تولید می‌کند. متفورمین میزان گلوکزی که کبد تولید می‌کند را کاهش می‌دهد.

افزایش حساسیت به انسولین: متفورمین حساسیت سلول‌های بدن به انسولین را افزایش می‌دهد. به این معنی که سلول‌ها بهتر می‌توانند از انسولین برای جذب گلوکز از خون استفاده کنند.

کاهش جذب گلوکز از روده: متفورمین جذب گلوکز از غذا در روده را کمی کاهش می‌دهد.

این سه مکانیسم باعث می‌شوند که سطح قند خون پس از غذا خوردن کمتر افزایش یابد و به طور کلی قند خون در طول روز بهتر کنترل شود.

موارد مصرف متفورمین

متفورمین به طور اصلی برای درمان دیابت نوع ۲ در بزرگسالان و کودکان بالای ۱۰ سال تجویز می‌شود. این دارو معمولاً به عنوان اولین خط درمان پس از تشخیص دیابت نوع ۲ در نظر گرفته می‌شود. پزشک ممکن است متفورمین را به تنهایی یا در ترکیب با سایر داروهای دیابت تجویز کند.

علاوه بر دیابت نوع ۲، متفورمین در موارد دیگری نیز ممکن است تجویز شود، از جمله:

پیشگیری از دیابت نوع ۲: در افرادی که در معرض خطر بالای ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار دارند (مانند افراد دارای پیش دیابت)، متفورمین می‌تواند به پیشگیری یا به تاخیر انداختن شروع بیماری کمک کند.

سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS): متفورمین می‌تواند به بهبود حساسیت به انسولین و تنظیم چرخه‌های قاعدگی در زنان مبتلا به PCOS کمک کند.

نحوه مصرف متفورمین

متفورمین معمولاً به صورت قرص خوراکی در دسترس است. دوز دارو توسط پزشک و بر اساس شرایط فرد تعیین می‌شود. معمولاً درمان با دوز پایین شروع می‌شود و به تدریج افزایش می‌یابد تا به دوز مؤثر برسد و عوارض جانبی کاهش یابد.

بهترین زمان مصرف متفورمین همراه با غذا است. این کار می‌تواند به کاهش عوارض جانبی گوارشی مانند تهوع و اسهال کمک کند.

عوارض جانبی متفورمین

متفورمین به طور کلی داروی بی‌خطری است، اما ممکن است برخی عوارض جانبی ایجاد کند، از جمله:

مشکلات گوارشی: شایع‌ترین عوارض جانبی متفورمین، مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم و از دست دادن اشتها هستند. این عوارض معمولاً خفیف و موقتی هستند و با گذشت زمان بهبود می‌یابند.

کمبود ویتامین B12: مصرف طولانی مدت متفورمین می‌تواند منجر به کمبود ویتامین B12 شود. پزشک ممکن است توصیه کند که به طور دوره‌ای سطح ویتامین B12 خود را بررسی کنید و در صورت نیاز مکمل مصرف کنید.

اسیدوز لاکتیک: یک عارضه جانبی نادر اما جدی متفورمین، اسیدوز لاکتیک است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که اسید لاکتیک در بدن تجمع پیدا کند. علائم آن شامل ضعف، درد عضلانی، مشکلات تنفسی، خواب آلودگی و درد شکم است. در صورت بروز این علائم، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

موارد منع مصرف متفورمین

متفورمین برای همه افراد مناسب نیست. در برخی موارد، مصرف این دارو منع دارد، از جمله:

افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی شدید

افراد مبتلا به بیماری‌های کبدی شدید

افراد مبتلا به نارسایی قلبی شدید

افرادی که سابقه اسیدوز لاکتیک دارند

افرادی که قصد انجام جراحی یا تصویربرداری با ماده حاجب دارند

نکات مهم در مورد مصرف متفورمین

همیشه دارو را طبق دستور پزشک مصرف کنید.

بدون مشورت با پزشک، دوز دارو را تغییر ندهید یا مصرف آن را قطع نکنید.

در صورت بروز هرگونه عارضه جانبی، به پزشک خود اطلاع دهید.

به طور منظم قند خون خود را کنترل کنید.

رژیم غذایی سالم و ورزش منظم را در کنار مصرف دارو رعایت کنید.

متفورمین نقش مهمی در کنترل دیابت نوع ۲ ایفا می‌کند و می‌تواند به پیشگیری از عوارض جدی این بیماری کمک کند. با این حال، مهم است که این دارو تحت نظر پزشک مصرف شود و نکات ذکر شده در مورد آن رعایت شود.

منبع: وب‌سایت ویکی‌پدیا - متفورمین