اقدامات درمانی بعد از تعویض مفصل زانو

دکتر کامران آزما متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، در خصوص نقش اقدامات توانبخشی بر موفقیت عمل تعویض مفصل زانو (ارتروپلاستی زانو)  گفت: در مجموع عمل تعویض مفصل زانو یک جراحی امن و موثری است و متوسط عمر بیست ساله برای پروتزهای زانو یکی از دلایل انجام تعداد زیاد آن است .همانگونه که دردهای شدید و مقاوم به درمان های حمایتی و نیز محدودیت و اختلال در فعالیت های روزمره زندگی ناشی از تخریب مفصل زانو جز معیارهای تعویض مفصل زانوست ، میزان موفقیت اینگونه اعمال جراحی هم بر اساس میزان کاهش درد و بهبود عملکرد و انجام فعالیت های روزمره زندگی سنجیده می شود.

وی در ادامه افزود: علاوه بر آن وقوع عوارض بعد از جراحی و یا احتمال انجام جراحی مجدد زودرس نیز از معیار های سنجش موفقیت اینگونه اعمال است و اقدامات توانبخشی بعد از تعویض مفصل زانو تقریبا بر همه معیار های تعیین کننده موفقیت عمل تاثیر گذار است .

آزما متذکر شد: در زمان بستری بعد از جراحی اقدامات توانبخشی منجر به ترخیص زودتر، برگشت سریع تر دامنه حرکتی مفصل زانو ، کاهش بهتر تورم و کاهش احتمال سایر عوارض حین بستری می شود. میزان موفقیت اقدامات توانبخشی هم، بستگی به اجرای صحیح و تکمیل برنامه ها بر اساس اهداف از قبل تعیین شده است. اهداف مد نظر توانبخشی در این بیماران بسته به مدت زمانیست که از عمل جراحی گذشته باشد و بر این اساس پروتکل های توانبخشی برنامه ریزی و در فاز های مختلف اجرا می شود.

این متخصص یادآور شد: برای مثال در زمان ترخیص هدف این است که بیمار بتواند زانوی خود را بین زاویه 10 تا 80 درجه حرکت بدهد ولی بایستی بتوان در طول فازهای بعدی محدوده حرکتی را افزایش داد و بین 6 تا 12 هفته به محدوده حرکتی صفر تا 110 درجه رساند .

رئیس مرکز تحقیقات بیومکانیک بالینی و ارگونومی دانشگاه علوم پزشکی خاطرنشان کرد: اقدامات توانبخشی همچنین سرعت بهبودی بعد از ترخیص را افزایش می دهد . مدت زمان رسیدن به بهبودی و دیدن نتایج عمل متغیر و به فاکتور های متعددی بستگی دارد، البته به غیر از نوع عمل جراحی، شرایط کلی جسمانی ، داشتن اطلاعات کافی بیمار از مراقبت های بعد از عمل و رعایت آن و نیز داشتن یک حمایت مناسب خانوادگی از جمله این فاکتور هاست ولی در کل آنچه که در کوتاه مدت مورد انتظار است قدم زدن بدون وسایل کمکی و یا با کمترین کمک ، کاهش یا قطع داروهای ضد درد و داشتن یک خواب خوب شبانه بدون درد است که معمولا 6 تا 12 هفته بعد از عمل جراحی رخ می دهد و در نهایت برگشت به یک زندگی نسبتا نرمال ( البته با رعایت یک سری نکات ) و برگشت به کار 3 تا 6 ماه بعد از عمل انتظار داریم .

وی افزود: ذکر این نکته هم مهم هست که ممکن است تعدادی از بیماران از درد خفیف تا متوسطی تا یکسال رنج ببرند و حتی چند سال بعد از جراحی شاکی باشند این نوع دردهای طول کشنده معمولا در جلوی زانو حس می شود و احتمال آن در بیماران فعال و در سنین پایین تر بیشتر است که این یکی از شایعترین مشکلات و عوارض بعد از عمل است.

آزما در پایان گفت: بررسی های بیشتر در این بیماران نشان می دهد که در تعدادی خود مفصل زانو ممکن است عامل احساس درد در ناحیه زانو نباشد و عامل درد عضلات، رباط ها و یا حتی ستون فقرات باشد لذا انتخاب مناسب بیمار و اطمینان از این موضوع که منشا درد بیمار واقعا از مفصل زانوست در کاهش دردهای مزمن بعد از عمل جراحی موثر است در عین حال عدم کاهش دردهای شدید زانو شش ماه تا یکسال بعد از عمل جراحی نیاز به بررسی مجدد توسط جراح ارتوپد دارد.همچنین بایستی یادآور شد که تمام شرایط بعد از عمل و محدودیت در انجام بعضی از فعالیت های فیزیکی و ورزشی را می بایست برای بیمار توضیح داد و انتظارات بیمار را از نتیجه عمل معقول ساخت.