آیا ورزش در افزایش قد تاثیر دارد

دکتر احمد باقری مقدم متخصص طب ورزش و رئیس هیأت پزشکی ورزشی اصفهان در مورد کوتاهی قد دختران ایرانی و ارتباط آن با ورزش گفته است: «دخترانی که از دوران کودکی دارای اضافه وزن هستند و رژیم غذایی مناسبی ندارند و ورزش مناسب سن‌شان را نیز انجام نمی‌دهند، به دلیل رشد زیاد غضروف، صفحه رشد استخوانی آن‌ها زودتر بسته می‌شود و قد و قامت کوتاه‌تری نسبت به افراد عادی خواهند داشت.»

اما باید دانست که اگرچه ورزش تأثیری انکارنشدنی بر بهبود سلامتی افراد به‌خصوص در زمان رشد دارد، مهم‌ترین عوامل در میزان قد افراد را چیزهای دیگری تعیین می‌کنند که شاخص‌ترین آن‌ها فاکتور ژنتیک است.

ژنتیک، مهمترین عامل تعیین کنندۀ قد در افراد است. برای مثال در ژن یک فرد، عدد ۱۶۰cm برای نمو قدی ثبت شده است. این بدین معنا است که این فرد اگر شرایط محیطی مناسبی داشته باشد، توانایی رسیدن به حداکثر ۱۶۰cm را دارد و نه بیشتر از آن. ولی اگر شرایط محیطی مطلوب نباشد، فرد مورد نظر ممکن است هرگز به این قابلیت دست نیابد. پس می‌توان نتیجه گرفت، والدینی که خود قد کوتاهی دارند، احتمالاً فرزندانی نه چندان قد بلند خواهند داشت.

عامل مهم دیگری که در تعیین قد افراد می‌توان از آن یاد کرد، عوامل محیطی است. عواملی مانند: تغذیه،   خواب و استراحت،آب و هوا، ارتفاع، وضعیت اجتماعی- اقتصادی، فعالیت بدنی و …

تغذیه صحیح در دوره پس از تولد نیز، مواد و انرژی لازم را برای فرآیند رشد تامین می کند. افرادی که در سنین رشد، حتی به صورت مقطعی دچار سوء تغذیه شوند، اثرات منفی در نمو آن‌ها را می‌توان مشاهده کرد.

خواب و استراحت کاغی عامل مهم دیگری است که در فرآیند رشد مؤثر است. افراد در سنین رشد، به‌خصوص در دوران نوزادی به خواب کافی نیاز دارند و این عامل بر رشد جسمانی آنها تأثیرگذار است و به هر دلیلی نوزاد از خواب و استراحت کافی بهره مند نباشد، تهدیدی برای نمو مناسب او خواهد بود.

همچنین مشاهده شده است که افرادی که در مناطق گرمسیر زندگی می‌کنند، نسبت به افرادی که در مناطق سردسیر هستند، قد بلندتری دارند. بنابراین عامل آب‌وهوا نیز را نیز باید مدنظر قرار داد.

از طرفی در  مناطق مرتفع، افراد دارای قد کوتاه‌تر هستند و این شاید به دلیل محدودیت در دسترسی به اکسیژن کافی برای رشد سلولی باشد.

عامل مؤثر بعدی در میزان رشد قدی افراد، وضعیت اجتماعی- اقتصادی آن‌ها است. خانواده‌هایی که دارای وضعیت اجتماعی- اقتصادی خوبی هستند،کودکانی قدبلندتر دارند و این احتمالاً به دلیل نوع تغذیه، فعالیت بدنی و شیوه زندگی آن‌ها است. از همین رو است که میانگین قد افراد جهان بعد از عصر صنعتی شدن و بهبود اوضاع رفاهی و عمومی افراد بیشتر شده است.

و اما فعالیت بدنی که بحث‌برانگیزترین فاکتور برای رشد قد است و بیشترین ابهامات مطرح شده در این زمینه را به خود اختصاص می‌دهد. باید گفت که هرچند ورزش می‌تواند در بهبود عملکرد بدن، سلامت بدن و جذب بهتر موادغذایی به‌ویژه در سنین رشد بسیار مؤثر باشد، اما تأثیر آن به‌صورت مستقیم بر افزایش قد در هیچ تحقیق علمی تاکنون به اثبات نرسیده است.

بنابراین هرچند که ورزش در تأمین سلامتی دختران جوان مخصوصاً آن‌هایی که در سن رشد هستند تأثیرگذار است و کمبود فضاهای ورزشی برای زنان در ایران محسوس است، اما تأثیر مستقیم عامل ورزش بر افزایش قد تا به حال به‌صورت علمی به اثبات نرسیده است.