آیا مصرف داروی ضد تشنج در دوران حاملگی مضر است؟

بیماری صرع یکی از بیماری‌های قدیمی شناخته شده بشر است که امروزه به برکت درمان‌های موثر دارویی در بیش از نود درصد موارد، قابل کنترل و درمان است. بیماری در همه سنین بویژه در سنین پایین دیده می‌شود و یکی از گروه‌های هدف بیماری،‌ خانم‌های باردار هستند.

نکته بسیار مهم و کلیدی این است که بروز حملات تشنج در مادر باردار، اثر سوء به مراتب بیشتری نسبت به مصرف داروی ضدتشنج دارد، ‌چراکه مصرف داروی ضدتشنج در مادر باردار، نقایص جنینی را دو برابر افزایش می‌دهد. (میزان بروز ناهنجاری جنین در یک مادر صرعی، چهار درصد و در مادر سالم، دو درصد است.)

در صورت مصرف مناسب و پیگیری دقیق قبل از بارداری می‌توان این عوارض را به حداقل رساند. هر چه تعداد داروهای ضدتشنج بیشتر باشد،‌ احتمال بروز ناهنجاری در جنین بیشتر است. در مادری که سه نوع داروی ضدتشنج مصرف می‌کند، احتمال آنومالی (ناهنجاری‌ها) جنینی به 9 درصد می‌رسد. خوشبختانه نقایص جنینی اغلب خفیف و به صورت نقایص جزئی در ناخن یا شکل صورت و شکاف لب و کام دیده می‌شود.

احتمال اختلالات شدیدتر نظیر مشکلات قلبی و سیستم عصبی نیز وجود دارد. به عنوان مثال، داروی والپروات سدیم و کاربامازپین، باعث نقص در بسته شدن لوله عصبی می‌شوند. برای به حداقل رساندن این مشکلات، رعایت نکات زیر در مادران باردار مبتلا به صرع توصیه می‌شود:

ـ برای کنترل تشنج از یک دارو استفاده واز مصرف همزمان چند دارو اجتناب شود.

ـ سعی شود تا حملات صرع با حداقل میزان داروی مورد نیاز کنترل شود.

ـ هر گونه تغییر داروی ضد تشنج بهتر است قبل از بارداری انجام شود و اگر تغییر انجام نشده و بارداری اتفاق افتاده ولی ضرورت تعویض دارو احساس می‌شود،‌ هر چه سریع‌تر در اولین هفته‌های بارداری انجام شود. تغییر دارو بعد از سه ماهه اول بارداری نیز توصیه نمی‌شود.

ـ حتی‌الامکان از تجویز داروی سدیم والپروات در بارداری پرهیز شود و اگـر در اقوام درجه اول فرد مصروع، نقص لوله عصبی وجود داشته، کاربامازپین هم تجویز نشود.

ـ اسید فولیک از قبل بارداری و حداقل در سه ماهه اول بارداری تجویز شود.

ـ در خانم‌هایی که حداقل دو سال تشنج نداشته‌اند و تغییرات نواری قابل ملاحظه ندارند، تحت نظارت متخصص مغز و اعصاب می‌توان دارو را قطع کرد و سپس باردار شد.