حمام مهدی قلی‌بیگ، قدیمی‌ترین حمام مشهد
حمام‌ها علاوه بر محلی برای پاکسازی ، کارکردهای اجتماعی و سیاسی هم داشته‌اند، حمام‌ها محل اطلاع‌رسانی و رد و بدل کردن آخرین اخبار و حتی شایعات بوده است.
در کوچه‌پس‌کوچه‌های قدیمی شهر مشهد، حمامی 800 ساله وجود دارد که پیشینه‌ای شنیدنی دارد. حمام «مهدی قلی‌بیگ» در گذشته به «حمام شاه» شهرت داشته است که به زمان شاه عباس صفوی اول باز می‌گردد.
این حمام در سال 1027 هجری قمری به دستور شاه عباس و نظارت مهدی قلی‌بیگ ساخته شد و به دستور شاه عباس، وقف بارگاه امام‌رضا(ع) شد و در حال حاضر زیر نظر آستان قدس رضوی به موزه مردم شناسی تبدیل شده است.
بخش‌های مختلف این موزه به شکل حمام قدیمی بازسازی شده وغرفه‌های موزه در سربینه، گرم‌خانه و چال حوض حمام قرار گرفته است. در قسمت‌های مختلف حمام، اشیای مختلفی که مردم در گذران زندگی از آن استفاده می‌کرده‌اند، به نمایش گذاشته شده است.
چند شاخصه این حمام مساحت دو هزار متر مربعی آن و دیگری این‌که یکی از بزرگ‌ترین حمام خزینه‌های ایران است . این حمام اوایل به «حمام شاه» شهرت داشت و بعد از انقلاب اسلامی نامش «حمام رضوی» تغییر یافت.
این حمام با 13 لایه نقاشی روی سقف که نخستین لایه آن مربوط به دوران صفوی و آخرین لایه متعلق به اواخر عهد قاجار است یکی از موزه‌های منحصر به فرد ایران و جهان است که تاریخ 400 ساله ایران را به صورت مصور به نمایش گذاشته است.
«حمام رضوی» به طور متوسط در 100 سال یک بار بازسازی شده است. تصاویر دور گنبد بیشتر اشعار شاهنامه فردوسی که شامل پند و اندرز، ضرب‌المثل می‌شود، است. کوهسنگی، باغ ملی و میدان اعدام تصاویری است که روی گنبد حمام به چشم می‌خورد و ورود هواپیما به ایران، وسایل نقلیه، ورود تکنولوژی و رویدادهای مهم اجتماعی – سیاسی از موضوعات نقاشی داخل گنبد حمام است.
آب حمام اوایل از یک قنات و بعدها از چاه موجود در سربینه تامین می شده و از طریق شبکه آبرسانی موجود در این فضا به خزینه می‌رسیده و در دیگ های مسی کف خزینه به نام "تیان" گرم و به طور منظم به قسمت های مختلف حمام هدایت می شده است. در پشت خزینه فضای "تون" یا آتشخانه قرار دارد که محل برافروختن آتش و تامین انرژی گرمایی حمام بوده است.
در راستای تغییر کاربری و احیای حمام «مهدی قلی بیگ» و ایجاد موزه مرم شناسی در حال حاضر از فضاهای موجود این حمام برای نمایش اشیایی مانند متعلقات حمام، اشیایی که در پی مرمت حمام به دست آمده است استفاده می شود. این اشیا شامل ظروف سنگی، سفالی، گلجام و کاشی‌های قدیمی کناره و کف حمام است.
وسایل استحمام مثل لگن، لگنچه، مشربه، پارچ، آفتابه، روشویه دان، جام چهل کلید، قطیفه و وسایل آرایش هم‌چون زیر پایه مخصوص حنابندان، جعبه آئینه، جعبه چوبی منبت، انبر مخصوص مجعد کردن مو و ... از مواردی است که در این موزه به نمایش درآمده است.
وسایل روشنایی مانند پایه شمعدان برنجی، قندیل فانوس دریایی، چراغ توری و همچنین مجموعه‌ای از انواع پوشش‌های مردانه و زنانه قدیمی و نمونه‌هایی از زیراندازهای قدیمی از جمله حصیر، قالیچه و گلیم نیز در این موزه، قابل مشاهده است.
این حمام در اردیبهشت 1356 در فهرست بناهای تاریخی کشور به ثبت رسید و تا سال 1367 دایر بود و در سال 1378 بعد از چندین سال متروکه بودن عملیات بازسازی آن توسط معاونت حفظ و احیای سازمان میراث فرهنگی استان خراسان و با همکاری معاونت فنی، عمران و موقوفات آستان قدس رضوی صورت گرفت.
این حمام موزه در انتهای بازار بزرگ در خیابان اندرزگو در ضلع بیرونی سردر غربی صحن جامع حرم مطهر و در کنار مقبره « امیر ملک‌شاه» قرار دارد
برای ورود به کانال تلگرام فرتاک نیوز کلیک کنید.
