درمان خودسرانه کودکان چه عواقبی دارد؟

وقتی کودک دچار سرماخوردگی، دل‌درد یا مشکلاتی این‌چنینی می‌شود، گاهی می‌توان با استراحت دادن به کودک یا غذاهای مناسب حال کودک را بهتر کرد؛ اما گاهی واقعاً به دارو نیاز است، چه تجویزی و چه بدون نسخه. هر چند این داروها به‌طورکلی ایمن و مؤثرند اما باز هم شما باید مطمئن شوید که داروی درست را در زمان درست و با مقدار درست به کودک می‌دهید.

وقتی قرار است به کودک دارویی بدهید باید از موارد زیر اطلاع داشته باشید:

. اسم و هدف دارو

. اینکه چه اندازه دارو و هر چند وقت یک‌بار و تا چه مدتی لازم است دارو مصرف شود

. اینکه دارو را چگونه به کودک بدهید، مثلاً خوراکی است یا موضعی و یا لازم است با آب ترکیب شود یا نه

. هر گونه دستورالعمل مربوط به دارو مثلاً اینکه دارو باید همراه غذا مصرف شود یا با معده خالی یا اینکه دارو را چگونه و تا چه مدتی می‌توانید نگه دارید

. عوارض جانبی احتمالی دارو یا واکنش‌های آلرژیک احتمالی

. تداخل با داروهای دیگر

. اینکه اگر یک دوز فراموش شود چه اتفاقی می‌افتد و چه باید بکنید

در بسیاری از موارد، اسهال باید دوره‌اش را طی کند و کودک بعد از یکی دو روز بهتر می‌شود. اما اگر نشد حتماً مشکلی وجود دارد که باید توسط پزشک بررسی شود. در این مدت به کودک مایعات فراوان بدهید و بدنش را سیراب نگه دارید

موارد دیگری که باید بدانید:

. دوز مصرفی داروهای تجویزی و غیرتجویزی بستگی به وزن بیمار دارد و پزشک باید اطلاعات مربوط به سن و وزن کودک را داشته باشد. داروی کمتر از حد موردنیاز می‌تواند بی‌تأثیر باشد و داروی بیشتر از حد موردنیاز نیز می‌تواند مضر باشد. همچنین داروهای مختلف تداخلات دارویی مختلفی نیز می‌توانند داشته باشند؛ بنابراین هرگز بدون اجازهٔ پزشک به کودک دارویی ندهید.

. بسیاری از داروهای تجویزی باید تا همان زمانی که پزشک توصیه کرده مصرف شوند؛ بنابراین حتی اگر حال کودک بهتر شده باز هم طبق توصیه پزشک مصرف دارو را ادامه دهید. مثلاً آنتی‌بیوتیک‌ها حتی بعد از توقف علائم نیز باید مصرف شوند؛ چون ممکن است عفونت برگردد.

. درصورتی‌که کودک آلرژی خاصی دارد یا داروهای دیگری هم مصرف می‌کند حتماً پزشک را در جریان بگذارید.

. گاهی والدین تصور می‌کنند داروهای غیرتجویزی را می‌توانند بدون مشورت با پزشک به کودک بدهند. اما توصیه می‌کنیم هرگز این کار را نکنید.

توصیه‌های ایمنی درمورد دارو دادن به کودک

. اگر مطمئن نیستید مشکل کودک چیست حتماً با پزشک مشورت کنید.

. هرگز از باقیمانده قبلی دارو استفاده نکنید. به تاریخ مصرف داروها دقت کنید.

. هرگز دارویی را که برای شخص دیگری تجویز شده به کودک ندهید. حتی اگر این دو نفر علائم و بیماری‌های مشابهی داشته باشند ممکن است به دوزهای مختلفی از دارو نیاز داشته باشند.

. هرگز دارویی را که برای افراد بزرگسال مناسب است به کودک ندهید.

. هرگز خودسرانه داروی تجویز شده توسط پزشک را تغییر ندهید.

. هیچ داروی سرماخوردگی و سرفه به کودک ندهید مگر با اجازهٔ پزشک، خصوصاً در مورد بچه‌های زیر ۶ سال. این داروها برای کودکان خردسال کمتر مؤثر بوده و عوارض جانبی خطرناکی دارند. خیلی از داروهای سرماخوردگی و سرفه برای کودکان دارای بیشتر از یک ترکیب‌اند که اگر هم‌زمان با داروی دیگری مصرف شوند می‌توانند احتمال اوردوز کردن را افزایش دهند.

داروهای بدون نسخه و قابل‌دسترس لزوماً ایمن و بی‌ضرر نیستند

اینکه یک محصول دارویی بدون نیاز به نسخهٔ پزشک به‌راحتی به فروش می‌رسد دلیل نمی‌شود بی‌ضرر باشد. خصوصاً خیلی از مکمل‌های گیاهی که تحت نظارت تولید نمی‌شوند. همهٔ داروها عوارض جانبی احتمالی دارند و باید با نظر پزشک مصرف شوند.

دوز مناسب را بدانید

خصوصاً در مورد کودکان خردسال خیلی مهم است که دوز مناسب دارو را بدانید. همان‌طور که گفتیم دوز مناسب دارو برای کودک بر اساس سن و وزن کودک تعیین می‌شود.

بیشتر تب‌ها آن‌قدر که فکر می‌کنید جدی نیستند

هیچ پدر و مادری دوست ندارد کودکش را تب‌دار و بی‌قرار ببیند و اگر دمای بدن کودک حتی کمی هم بالا برود دچار نگرانی خواهد شد. والدین اغلب در این شرایط فوراً سراغ داروهای تب‌بُری مثل استامینوفن و ایبوپروفن می‌روند. اما لازم است بدانید تب، شیوهٔ طبیعی بدن ما برای مبارزه با عفونت است و تب به‌تنهایی همیشه هم نیاز به درمان ندارد.

اگر تب کودک بالاتر رفت و کودک بی‌قرار و ناراحت است یا علامت دیگری نگرانتان کرد کودک را نزد پزشک ببرید و برای درمان تب طبق توصیه پزشک عمل کنید. فقط تعجب نکنید اگر پزشک گفت با کمپرس سرد و دادن مایعات زیاد به کودک، تب را کنترل کنید.

ویتامین ِ بیشتر لزوماً بهتر نیست

بیشتر بچه‌ها با رژیم غذایی سالم می‌توانند ویتامین‌ها و املاح لازم را دریافت کنند و نیازی به مصرف مکمل ندارند. استفاده از مکمل‌های غذایی برای کودک درصورتی‌که موردنیاز بدنش نباشد می‌تواند مضر باشد. پیش از دادن هر گونه داروی مکمل به کود حتماً با پزشک مشورت کنید.

در مورد عوارض جانبی داروها چطور؟

بعد از دادن دارو به کودک باید حواستان به کودک باشد و از جهت هر گونه عارضه جانبی یا واکنش آلرژیک وضعیت کودک را زیر نظر بگیرید. اگر کودک دچار هر گونه عارضه جانبی مثل استفراغ یا اسهال و یا کهیر شد حتماً با پزشک تماس بگیرید. پنی‌سیلین و دیگر آنتی‌بیوتیک‌ها جزو داروهای تجویزی هستند که در خیلی از موارد موجب واکنش آلرژیک می‌شوند.

درمورد داروهای ضداسهال

وقتی کودک دچار اسهال مداوم می‌شود برای والدین نگران‌کننده است و معمولاً فوراً سراغ داروهای ضداسهال می‌روند. اما اکثر داروهای ضداسهال برای کودکان زیر ۱۲ سال خصوصاً کودکان زیر ۶ سال مناسب نیستند؛ چون عوارض جانبی جدی دارند، مثل استفراغ، یبوست یا شکم‌درد. ضمناً ممکن است اسهال کودک ناشی از بیماری یا مشکل خاصی در سلامتی‌اش باشد و مصرف داروی ضداسهال، شرایط را بدتر کند. در بسیاری از موارد، اسهال باید دوره‌اش را طی کند و کودک بعد از یکی دو روز بهتر می‌شود. اما اگر نشد حتماً مشکلی وجود دارد که باید توسط پزشک بررسی شود. در این مدت به کودک مایعات فراوان بدهید و بدنش را سیراب نگه دارید.

در مورد داروی سرماخوردگی و سرفه

داروهای بدون نسخه برای سرماخوردگی و سرفه قرار است علائم سرفه و سرماخوردگی را کنترل کنند و برای درمان خود بیماری نیستند. تحقیقات نشان می‌دهد این داروها چندان مؤثر نیستند. از همه مهم‌تر اینکه این داروها پتانسیل عوارض جانبی جدی را دارند، مثلاً اوردوز کشنده در کودکان زیر ۲ سال.

برای درمان سرفه و سرماخوردگی در کودکان زیر ۶ سال از داروهای بدون نسخه به جز تب بر و مسکن‌ها استفاده نکنید. همچنین از مصرف این داروها برای کودکان زیر ۱۲ سال هم خودداری کنید.