آنچه باید درباره عارضه پیش دیابت بدانید

پیش دیابت وضعیتی است که در آن اعداد قند خون شما بالاتر از حد طبیعی است، اما آنقدر بالا نیست که به عنوان دیابت نوع ۲ شناخته شود. پیش دیابت اغلب علائمی ندارد، بنابراین ممکن است ندانید که آن را دارید.

تقریبا تمام افرادی که به دیابت مبتلا هستند، پیش از آن به پیش‌دیابت دچار بوده‌اند. این عارضه معمولا علائم مشخصی ندارد و ۹۰درصد افراد مبتلا به آن از ابتلای خود بی‌خبرند. اگر پیش دیابت درمان نشود، به عارضه‌های دیگری مانند بیماری قلب، عروق، چشم و کلیه منجر می‌شود. پیش‌دیابت «اختلال تحمل گلوکز» و «اختلال گلوکز ناشتا» نیز نامیده می‌شود.

پیش دیابت چیست؟

پیش دیابت به این معنی است که اعداد قند خون شما بالاتر از حد طبیعی است و شما در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ هستید. پیش دیابت یک بیماری جدی است که می تواند خطر حمله قلبی و سکته را نیز افزایش دهد. شما می توانید سال ها پیش دیابت داشته باشید و آن را ندانید زیرا اغلب علائمی ندارد.

علائم رایج دیابت نوع ۲ مانند افزایش تشنگی، تکرر ادرار و زخم‌هایی که به کندی بهبود می‌یابند معمولاً در پیش دیابت دیده نمی‌شوند. یکی از علائم احتمالی پیش دیابت، آکانتوز نیگریکانس، پوست تیره اطراف گردن، کشاله ران یا زیر بغل است که مربوط به مقاومت به انسولین است که مقدم بر پیش دیابت است.

دکتر جف استنلی، پزشک دیابت و مدیر پزشکی Virta Health توضیح می دهد که چگونه پیش دیابت ایجاد می شود:

زمانی که سطح گلوکز (قند) در خون شروع به افزایش می‌کند، بدن انسولین تولید می‌کند، هورمونی که به گلوکز کمک می‌کند وارد سلول‌ها شود تا به عنوان انرژی استفاده شود. در پیش دیابت، سلول‌های شما آنطور که باید به انسولین پاسخ نمی‌دهند و لوزالمعده با تولید انسولین بیشتر فعالیت می کند. هنگامی که لوزالمعده نتواند خود را حفظ کند، سطح گلوکز همچنان بالاتر از سطح طبیعی افزایش می یابد و پیش دیابت ایجاد می شود.

چه کسی در معرض خطر است؟

بر اساس CDC، علت پیش دیابت پیچیده است، اما به نظر می رسد ژنتیک نقش مهمی ایفا می کند. دکتر استنلی می‌گوید: «هیچ علامتی برای پیش‌دیابت وجود ندارد، بنابراین اگر در معرض خطر هستید، مهم است که آزمایش بدهید.»

پیش دیابت در افراد زیر بیشتر دیده می شود:

مبتلا به دیابت بارداری شده اند.

والد یا خواهر یا برادری مبتلا به پیش دیابت یا دیابت دارند

مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) هستند

فشار خون بالا دارند

اضافه وزن دارند

کلسترول بالا داشته باشند

فعالیت بدنی کافی نداشته باشند

بالای ۳۵ سال هستند

آیا پیش دیابت همیشه به دیابت پیشرفت می کند؟

تشخیص پیش دیابت را می توان به عنوان یک علامت هشدار برای ایجاد تغییراتی در سبک زندگی شما قبل از پیشرفت بیماری به دیابت نوع ۲ در نظر گرفت. بسیاری از افراد مبتلا به پیش دیابت به دیابت نوع ۲ مبتلا می شوند، اما تغییراتی وجود دارد که می توانید برای جلوگیری یا به تاخیر انداختن آن ایجاد کنید.

دکتر استنلی گفت: «پیش دیابت همیشه به دیابت تبدیل نمی شود. در واقع، درست مانند دیابت نوع ۲، پیش دیابت نیز برگشت پذیر است. با تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی مناسب، بسیاری از افراد مبتلا به پیش دیابت می توانند قند خون خود را به سطح طبیعی کاهش دهند. بدون تغییر سبک زندگی، پیش دیابت در بسیاری از موارد می تواند به دیابت نوع ۲ تبدیل شود.

تحقیقات اخیر انجام شده توسط تیم Stanley در Virta Health نشان داده است که با پیروی از یک الگوی غذایی محدود با کربوهیدرات، ۹۷ درصد از افراد مبتلا به پیش دیابت توانستند از پیشرفت به دیابت نوع ۲ جلوگیری کنند. بیش از نیمی از بیماران در این کارآزمایی توانستند با کاهش قابل توجه کربوهیدرات دریافتی خود، پیش دیابت خود را کاملاً معکوس کنند.

چگونه پیش دیابت تشخیص داده می شود؟

انجمن دیابت آمریکا آزمایش های غربالگری پیش دیابت را برای افراد بالای ۳۵ سال و حتی زودتر برای افراد دارای سابقه خانوادگی دیابت توصیه می کند. اگر در دوران بارداری، دیابت بارداری داشته اید، توصیه می شود که آزمایش پیش دیابت بدهید.

سه نوع آزمایش رایج برای دیابت یا پیش دیابت وجود دارد:

آزمایش قند خون ناشتا

آزمایش قند خون ناشتا میزان قند خون شما را در یک نقطه از زمان بررسی می کند. این آزمایش بعد از یک شب ناشتا ماندن یا بعد از حداقل هشت ساعت نخوردن یا ننوشیدن چیزی جز آبانجام می شود. در اینجا معنی اعداد آزمایش بررسی شده است:

کمتر از ۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر    طبیعی

۱۰۰-۱۲۵ میلی گرم در دسی لیتر    پیش دیابت

بیش از ۱۲۵ میلی گرم در دسی لیتر    دیابت

آزمایش هموگلوبین A۱c

این آزمایش، میانگین سطح قند خون شما را در سه ماه گذشته نشان می دهد. قند خون شما به پروتئینی به نام هموگلوبین می چسبد. تست A۱c میزان هموگلوبین شما را با میزان قند بررسی می کند. این آزمایش یک نمای کلی بهتر از یک آزمایش قند خون ناشتا ارائه می دهد.در اینجا معنی اعداد آزمایش بررسی شده است:

زیر ۵.۷ درصد    طبیعی

۵.۷٪ تا ۶.۴٪    پیش دیابت

بیش از ۶.۴ درصد    دیابت

تست تحمل گلوکز خوراکی

این آزمایش تعیین می کند که بدن شما چقدر از گلوکز استفاده می کند و آن را برای انرژی به سلول های شما منتقل می کند. این آزمایش شامل بررسی قند خون شما هنگام آزمایش و سپس دادن یک نوشیدنی شیرین مخصوص است که آنها در مطب دارند.

معمولاً دو ساعت پس از نوشیدن نوشیدنی گلوکز، قند خون شما دوباره آزمایش می شود. این شبیه به آزمایش دیابت بارداری در زنان باردار است. در اینجا معنی اعداد آزمایش بررسی شده است:

کمتر از ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر    طبیعی

۱۴۰-۱۹۹ میلی گرم در دسی لیتر    پیش دیابت

بیش از ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر    دیابت

علائم پیش دیابت

پیش دیابت علائم مشخصی ندارد، اما بعضی افراد دچار آکانتوز نیگاریکنس (acanthosis nigricans) می‌شوند که نشانه مقاومت به انسولین است. این عارضه باعث ایجاد ضایعه‌های پوستی تیره، ضخیم و عموما مخملی می‌شود. همچنین با ابتلا به سندروم تخمدان پلی‌سیستیک نیز ارتباط دارد. لکه‌های تیره در این نقاط دیده می‌شوند:

آرنج

زانو

گردن

زیربغل

بندانگشت‌ها

اگر پزشک تشخیص داد که دچار پیش‌دیابت هستید، باید مراقب علائم دیابت نوع ۲ باشید و در صورت مشاهده آنها، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. این علائم عبارت‌اند از:

تشنگی بیش از حد معمول

تکرر ادرار (مخصوصا شب‌ها)

خستگی

تاری دید

زخم‌ها یا بریدگی‌هایی که خوب نمی‌شوند

افزایش اشتها

بی‌حسی یا سوزن‌سوزن‌شدن دست‌ها یا پاها

کاهش وزن بی‌دلیل

علل ابتلا به پیش دیابت

پانکراس یا لوزالمعده پس از غذاخوردن هورمونی به‌نام انسولین ترشح می‌کند که باعث ورود قند خون به سلول‌های بدن و مصرف آن برای تولید انرژی می‌شود. انسولین قند خون را پایین می‌آورد.

علل ابتلا به پیش‌دیابت مانند علل ابتلا به دیابت‌اند، از جمله:

مقاومت به انسولین: مقاومت به انسولین هنگامی رخ می‌دهد که بدن به‌درستی به انسولین واکنش نشان نمی‌دهد.

افزایش اختلال متابولیکی: این عارضه بر اثر ترکیب افزایش قند خون و مقاومت به انسولین ایجاد می‌شود.

قند خون ناشتای عادی ۷۰ تا ۹۹ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر است و کمتر از ۷۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر نیز قند خون کم یا هیپوگلیسمی در نظر گرفته می‌شود. اگر دچار پیش‌دیابت باشید، میزان قند خون شما ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر خواهد بود. اگر قند خونتان بیشتر از ۱۲۵ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر باشد، به دیابت مبتلا هستید.

سندروم متابولیک چیست و چه تأثیری بر پیش‌دیابت دارد؟

بعضی عارضه‌ها که به‌علت چاقی بروز می‌کنند، با مقاومت به انسولین نیز ارتباط دارند و می‌توانند خطر ابتلا به دیابت، بیماری قلبی و سکته مغزی را افزایش دهند. ترکیب ۳ مورد یا بیشتر از عارضه‌های زیر، سندروم متابولیک نام دارد:

فشار خون بالا

کاهش چربی‌های غیراشباع (مفید)

تری‌گلیسرید بالای خون

قند خون بالا

اضافه وزن

درمان پیش دیابت با رژیم غذایی

خوشبختانه می‌شود پیش‌دیابت را درمان کرد و درمانش یکی از روش‌های پیشگیری از دیابت نوع ۲ است. اگر پزشک تشخیص داد دچار پیش دیابت شده‌اید، باید سبک زندگی خود را تغییر دهید.

تحقیقی به‌نام «برنامه پیشگیری از دیابت» نشان داد افرادی که این تغییر سبک زندگی را در طولانی‌مدت حفظ کردند، ۵۸درصد احتمال ابتلای خود به دیابت را کاهش دادند. همچنین کاهش ۵ تا ۷درصد از وزن بدن در افرادی که دچار اضافه‌وزن هستند، می‌تواند تأثیر چشمگیری بر کاهش ابتلا به دیابت داشته باشد.

بهترین روش‌ها برای مهار و درمان پیش دیابت عبارت‌اند از:

مصرف ببیشتر غذاهای غنی از فیبر از جمله میوه‌ها، سبزیجات غیرنشاسته‌ای، مغزها، تخمه‌ها، غلات کامل و لوبیاها

محدودکردن مصرف شیرینی و نوشیدنی‌های قندی از جمله نوشابه، چای شیرین و نوشیدنی‌های انرژی‌زا

توجه به فشار خون و میزان کلسترول خون

حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته ورزش‌کردن، یعنی تقریبا روزی ۳۰ دقیقه و ۵ روز در هفته

ترک سیگار

مهار استرس با مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق و سایر روش‌ها

حفظ وزن مناسب

مصرف داروهای تجویزشده توسط پزشک

بعضی افراد مبتلا به دیابت از روش‌های مکمل و سنتی برای درمان و مهار بیماری‌شان استفاده می‌کنند. این درمان‌ها ممکن است شامل مصرف مکمل‌ها، مدیتیشن یا طب سوزنی باشند. البته پیش از انجام این درمان‌ها حتما با پزشک خود صحبت کنید و مطمئن شوید تداخلی با داروهای شما ندارند.

رژیم غذایی مناسب برای پیش دیابت

طبق تحقیقات، رژیم کم کربوهیدرات می‌تواند باعث بهبود تنظیم قند خون، مقاومت به انسولین و کاهش وزن شود. رژیمی کم‌کربوهیدرات میزان مصرف کربوهیدرات شما را به ۲۶درصد از کل کالری روزانه یا حدود ۱۳۰ گرم در روز محدود می‌کند. البته خوب است پیش از تغییر رژیم غذایی خود با پزشک مشورت کنید.

مصرف بیشتر ماهی‌هایی با اسیدهای چرب امگا ۳ مانند ماهی آزاد و تن برای شما مفید خواهد بود. همچنین باید سبزیجات، میوه‌ها و غذاهای غنی از فیبر بیشتری را در رژیم غذایی خود بگنجانید. بهتر است مصرف سدیم خود را به کمتر از ۱۵۰۰ میلی‌گرم در روز برسانید و از مصرف الکل پرهیز کنید. همچنین از غذاهایی که شکر اضافه و چربی‌های ناسالم دارند استفاده نکنید.

عوارض پیش دیابت

پیش‌دیابت می‌تواند عوارضی طولانی‌مدت از جمله آسیب به قلب، رگ‌های خونی و کلیه ایجاد کند، حتی اگر هنوز به دیابت نوع ۲ تبدیل نشده باشد. همچنین پیش دیابت با سکته‌های قلبی خاموش نیز ارتباط دارد. اگر پیش‌دیابت را درمان نکنید، می‌تواند به دیابت نوع ۲ منجر شود که این عارضه‌ها را به همراه دارد:

بیماری قلبی

سکته مغزی

آسیب اعصاب

بیماری کلیوی

کاهش جریان خون به پا که می‌تواند به قطع آن منجر شود

آسیب به چشم

عفونت پوستی

مشکلات شنوایی

کبد چرب

بیماری آلزایمر

پیش‌دیابت در کودکان

نتیجه آزمایش قند خون کودکان نیز طبق اعداد قند خون بزرگ‌سالان تفسیر می‌شود و ارتباطی با سن ندارد. هر کودک بالای ۱۰ سالی که به اضافه‌وزن و چاقی دچار است و این شرایط را دارد، باید از نظر ابتلا به پیش‌دیابت بررسی شود:

عضوی از خانواده او به دیابت نوع ۲ مبتلاست؛

مادرش به دیابت بارداری مبتلا بوده است؛

نشانه‌هایی از مقاومت به انسولین یا عارضه‌های آن دارد. (مثل وزن کم هنگام تولد، فشار خون بالا، سندروم تخمدان پلی‌سیستیک)

اگر احتمال ابتلای کودکی به پیش دیابت وجود داشته باشد اما نتایج آزمایش او عادی باشند، بهتر است حداقل هر ۳ سال آزمایش‌ها را تکرار کند.

سخن پایانی

پیش‌دیابت هنگامی رخ می‌دهد که قند خون شما بالاست، اما هنوز به اندازه دیابت نرسیده است. این عارضه زنگ هشداری برای دیابت نوع ۲ است و اگر درمان نشود، به دیابت، بیماری قلبی یا حتی سکته مغزی منجر خواهد شد. البته پیش‌دیابت قابل‌درمان است و روندش با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی معکوس می‌شود. با داشتن رژیم غذایی مناسب، ورزش منظم و مصرف داروهای تجویزشده، می‌توانید جلوی پیشرفت دیابت را بگیرید.